ଦ୍ରାବିଡ଼ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଆଦିମ ଭୁଂଜିଆ ଆଦିବାସୀମାନେ କଳାହାଣ୍ଡି ଅଂଚଳର କାଠପାର ଓ ସୁନାବେଡ଼ା ଅଂଚଲର ପାର୍ବତ୍ୟ ଉପତ୍ୟକାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତି । ଏମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଚୋକଟିଆ, ଚିନ୍ଦା, ନୂଆଗଡିଆ ଓ ଖୋଲାରାଏଜିଆ ଭାବେ ଚାରିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । ଏମାନେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ପରଂପରାକୁ ଆଧାର କରି ଏବେ ମଧ୍ୟ ନିଜର ସଂସ୍କୃତିକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଇ ବଂଚିଛନ୍ତି ।
ନାରୀ ଗର୍ଭବତୀ ହେବାକୁ ଭୁଂଜିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ଏକ ଶୁଭ ସୂଚନା ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ଗର୍ଭାବସ୍ଥାରେ ନାରୀକୁ ସ୍ୱାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ବଂଚିବାକୁ ପଡିଥାଏ । ଜଂଗଲ ଯିବା, କାଠ ଆଣିବା ଭଳି କଷ୍ଟକର କାମ ସହିତ ବଳିମାଂସ ଭକ୍ଷଣ, ଶ୍ମଶାନଗମନ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନିଷେଧ କରାଯାଇଥାଏ ।
ଅନ୍ୟଦିଗରେ ତା’ର ଇଚ୍ଛା ଓ ଋଚି ଅନୁଯାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଛୁଆ ଜନ୍ମ ହେବା ଆଗରୁ ମା’ ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଘର ତିଆରି କରି ରଖାଯାଏ । ଜଣେ ବୟସ୍କା ବୃଦ୍ଧା ମାଆକୁ ପୂର୍ବଦିଗରେ ମୁଣ୍ଡ କରାଇ ଛୁଆ ଜନ୍ମ କରାନ୍ତି । ଭୁଂଜିଆମାନେ ପୁଅକୁ ଫଳ ଓ ଝିଅକୁ ଫୁଲ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ଆଗ କାଳରେ ଶିଶୁର ନାହି କାଟିବା ପାଇଁ ବାଉଁଶ ପାତିଆ, ଶର, ଛୁରି ଇତ୍ୟାଦି ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ନାହିକୁ ପତ୍ର ଠୋଲାରେ ରଖି ଘର ଅଗଣାରେ ପୋତିଦିଆଯାଏ ଏବଂ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ଛୁଆକୁ ସାତିଦିନ ଯାଏଁ ସ୍ନାନ କରାଯାଏ ।
ଛୁଆ ଜନ୍ମ ହେଲାପରେ ମାଁକୁ ମାକଡ୍ ଲେସା ଚେର, ଭୁଇଁବର, ଗୁଡ, ରସୁଣ ଓ ଚେରିମୂଳୀ ଦେଇ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରକାର ରନ୍ଧନ କରି ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ । ଝିଅ ଜନ୍ମ ହେଲେ ଏକ କୁଟୁଣି ଏବଂ ପୁଅ ଜନ୍ମ ହେଲେ ଏକ ଧନୁଶର ଗ୍ରାମସୀମାନ୍ତରେ ରଖାଯିବା ଏମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ରଥା ଅଟେ । ସାତ ଦିନ ପରେ ଏମାନେ ହାଣ୍ଡି ଫିକା କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଦିନ ଡୁମା ଆବାହନ ପୂର୍ବକ ଶିଶୁର ନାମକରଣ ମଧ୍ୟ କରାଯାଏ । ଏକ ମାସ ହେଲେ ଜାତି ଭାଇଙ୍କୁ ଭୋଜି ପୂର୍ବକ ହାଣି ସଁପା ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । କନ୍ୟାର ରଜୋଦର୍ଶନ ପୂର୍ବରୁ ଶର ସହିତ ବାହାଡା, କି ଟିକନ୍ ଗଛ ସହିତ ବିବାହ କରିବା ଭୁଂଜିଆମାନଙ୍କ ରିଷ୍ଟ ଖଣ୍ଡନ ପର୍ବ ଅଟେ । ଏହାକୁ କଣାବରା କହିଥାନ୍ତି । ରଜୋଦର୍ଶନ କାଳରେ ଝିଅକୁ ସାତ ଦିନ କାଳ ଘର ଭିତରେ ରହିବାକୁ ପଡେ । ଏହି ସମୟରେ କୌଣସି ପୁରୁଷ ଲୋକର ଛାଇ ସୁଦ୍ଧା ତା’ ଦେହରେ ପଡେ ନାହିଁ ।
ଭୁଂଜିଆମାନଙ୍କ ବିବାହର ମୁଖ୍ୟ ପର୍ବ ପାଞ୍ଚଦିନ ଧରି ପାଳନ କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମଦିନରେ ମୋଡୋଶାଲ ବସା, କୋଟେନ୍ ଗନ୍ସନ ଓ ଚୁର୍କି ତେଲ ହୋଇଥାଏ । ଦ୍ୱିତୀୟ ଦିନରେ ମୋଡୋ ଗନସନ, ବର ଗନସନ ଓ ବରପଶା ଏବଂ ତୃତୀୟ ଦିନ କନ୍ୟାଘରେ କନ୍ୟା ଗନ୍ସନ୍ ଓ ଲଗନ ହୁଏ । ଚତୁର୍ଥ ଦିନରେ କନ୍ୟା ଘରେ ଡାଲ ବୋହୋଲା ଏବଂ ପଞ୍ଚମ ଦିନ ବର ମୋଡେଝରେନ୍ ତଥା କନ୍ୟାକୁ ଧରି ବର ଘରକୁ ଫେରିବା କାର୍ଯ୍ୟ ସଂପାଦନ କରାଯାଏ । ଭୁଂଜିଆ ବିବାହରେ ବରପକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ ।
ଏମାନଙ୍କର କନ୍ୟାସୁନା ପ୍ରଥା ନାହିଁ । ଯୋଗଖୁଟା ଆଗରେ ବରର ବନ୍ଦାପନା ସମୟରେ ଗୀତ୍କୁଡିଏନ୍୍ମାନେ ଛରେଲା ଗୀତ ଗାଇଥାନ୍ତି । ସେମିତି ଡାଳ ବୋହୋଲା ସମୟରେ ଯୁବକ ଯୁବତୀମାନେ ଦାଦେର ଗୀତ ଗାଇଗାଇ ପୋଖରୀରୁ ଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥାନ୍ତି ।ପଞ୍ଚମ ଦିନରେ ବରବଧୂକୁ ସ୍ନାନ କରାଇ କୋଟେନଶାଲ ପାଖରେ ବସାଇ ବୟସ୍କା ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକମାନେ ବନ୍ଦାପନା କରନ୍ତି ଓ ଡାଲବୋହୋଲା ଗୀତ ଗାଇଥାନ୍ତି ।ପ୍ରଥା ସମ୍ମତ ବିବାହ ବ୍ୟତୀତ ଭୁଂଜିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ଉଦୁଲିଆ ବିଧବା ବିବାହ, ପରସା ମୁଡି, ଘିଚାବିବାହ ଆଦି ଅନେକ ପ୍ରକାର ବିବାହ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହି ବିବାହ ଗୁଡିକ ଅସାମାଜିକ ହେଲେ ହେଁ ଦୋଷ ସ୍ୱୀକାର ପୂର୍ବକୁ ସମାଜକୁ ଭୋଜିଭାତ ଦେଲେ ସମାଜ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରେ ।
ଭୁଂଜିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ କେହି ମରିଗଲେ ଶବକୁ ଦାହ ନକରି ମାଟିରେ ପୋତି ଦିଅନ୍ତି । ଶବକୁ ସ୍ନାନ କରାଇ ଧଳା ଲୁଗା ଘୋଡାଇ ବାଉଁଶ ଚାଚେରରେ ରଖି ଶ୍ମଶାନକୁ ନିଅନ୍ତି । ଏହି ସମୟରେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଭଣଜା ଶବଯାତ୍ରାର ଆଗରେ ଧାନ ଫିଙ୍ଗିଫିଙ୍ଗି ଯାଏ । ତା’ପରେ ଏକ ଗାତ ଖୋଳି ଉତ୍ତର ଦିଗକୁ ମୁଣ୍ଡ କରି ରଖିଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ଶବ ଉପରେ ପଥର ଲଦି ଦିଅନ୍ତି । ସେଠୁ ସମସ୍ତେ ସ୍ନାନ କରି ରେଗୁନ୍ କୁଟା ଗଛର ଚେର ପାଣିରେ ଲଗାଇ ଛିଞ୍ଚି ହୋଇ ଶୁଦ୍ଧ ହୁଅନ୍ତି ।
ମୃତବ୍ୟକ୍ତିର ଘର ଲୋକ ଦୁଇଦିନ ଧରି ‘ଥିରପାଏନ୍’ ପିଇ ବଂଚନ୍ତି । ତୃତୀୟ ଦିନ ଛୋଟ କରମ କରିଥାନ୍ତି । ଭଣଜା ଗୋରସରେ ଘର ଛିଞ୍ଚି ଜୁନା ହାଣି ଫିଙ୍ଗିଥାଏ । ନୂଆହାଣ୍ଡି ଆଣି ରନ୍ଧାଯାଏ । ବଡ ପୁଅ ବାଳ କାଟି ହୁଏ । ନୂଆ ଧୋତି ପିଂଧି ଶ୍ମଶାନ ଘାଟ ଯାଇ ୩ଟି ଦନାରେ ଭାତ, ଡାଲି ଓ ପାଣି ରଖି ଦେଇ ଘରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି । ଘରେ ଭୋଜି ଭାତ ଦେଇ ବଂଧୁ କୁଟୁମ୍ବଙ୍କୁ ଆପ୍ୟାୟିତ କରିଥାନ୍ତି । ଭୁଂଜିଆ ସଂପ୍ରଦାୟରେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିର ଡୁମାକୁ ବର୍ଷେ ମଧ୍ୟରେ ଆବାହନ କରାଯାଏ । ପାଣି ଘାଟରୁ ଡୁମାଟାଣିକୁ ଘରର ବୋହୂ ଏବଂ ଗୋରତି ଟାଣିକୁ ମହଲା ମାମୁଁ ଘରର ମାଇଁ ବା ବୋହୂ ଘରକୁ ଆଣନ୍ତି । ଏହି ଦୁଇ ଟାଣି ବା ଛୋଟ ହାଣ୍ଡିରେ ଉଖୁଡା, ମୁଢି, ଦହି, ଦୁଧ, ମଦ, ଧାନ ଇତ୍ୟାଦି ରଖାଯାଏ । ତେଣିକୁ ଘରେ ବଂଧୁକୁଟୁମ୍ବଙ୍କୁ ଭୋଜି ଦିଆଯାଏ । ଦେବତା ଘରେ କିମ୍ବା ରୋଷେଇ ଶାଳରେ ପୁରୁଣା ଡୁମା ସହିତ ନୂଆଡୁମାକୁ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଏ ।
ଭୁଂଜିଆମାନଙ୍କ ବଂଶ ବା ବର୍ଗର ପ୍ରତୀକ ସବୁ ଥାଆନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରତୀକରୁ ମୂଳ ବଂଶର ଧାରା ଜଣାପଡିଥାଏ । ବଂଶର ଶାଖାମାନଙ୍କୁ ବର୍ଗଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଇଷ୍ଟଦେବୀ ଥାଆନ୍ତି । ମରକାମ ବଂଶର ଭୁଂଜିଆମାନେ ପୂଜାରୀ, ମାଝୀ, ମଲିକ, ଝାକର, ପଟିଆ ସୁଆର, ଆମ୍ରୁଖିଆ, ଡୁମେର ବହଲିଆ, ସୋସେଙ୍ଗୀଆ ପ୍ରଭୃତି ବର୍ଗରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ନେତାମ୍ମାନେ କଇଁଛକୁ ସମ୍ମାନ ଦିଅନ୍ତି, ଖାଆନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଚୋକ୍ଟିଆ ଗୋଷ୍ଠୀର ଭୁଂଜିଆମାନେ ଘରକୁ କେହି ବାହ୍ୟ ଲୋକ ଆସିଲେ ତା’ର ଠିଆ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନର ମାଟି ଫିଙ୍ଗି ଦେଇ ଗୋବର ପାଣି ଢାଳନ୍ତି । ତାଙ୍କ ରୋଷେଇ ଘରକୁ କେହି ଛୁଇଁଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଜାଳି ଦିଅନ୍ତି । ପ୍ରସୂତି ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଘର ତିଆରି କରନ୍ତି ଓ କାମ ସରିଗଲେ ଜାଳି ଦିଅନ୍ତି । ବିବାହିତା ଝିଅ ମଧ୍ୟ ବାପ ଘରକୁ ଆସିଲେ ଅନ୍ୟତ୍ର ରାନ୍ଧି ଖାଆନ୍ତି ।
ଭୁଂଜିଆମାନେ ଏକ ପୂଜକ ଗୋଷ୍ଠୀ । ଏମାନେ ସମସ୍ତେ ଦେବଦେବୀ ପୂଜା କରନ୍ତି । ଭୁଂଜିଆମାନଙ୍କର ଦେବଦେବୀମାନେ ପଥର, କାଠ, ଅସ୍ତ୍ର ଓ ଭୂମିରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ବାହାଡା ଓ ଟିକନ ଗଛରେ ଦେବୀ ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି । ଭୁଂଜିଆମାନେ ଦେବଦେବୀ ପୂଜା ସମୟରେ କୁକୁଡା, ପାରା, ଛେଳି, ମେଣ୍ଢା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଶୁ ପକ୍ଷୀକୁ ବଳି ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏମାନେ ସୂର୍ଯ୍ୟକୁ ଧର୍ମ ଦେବତା, ଧରଣୀକୁ ଆଦିମାତା, ସମସ୍ତ ପର୍ବତକୁ ପୁରୁଷ ଦେବତା ଓ ନଦୀମାନଙ୍କୁ ଦେବୀ ଭାବେ ପୂଜା କରନ୍ତି ।
ସୁନାଦେଇ,ରୁପାଦେଇ, ଇନ୍ଦ୍ରାଦେଇ ଓ ଦୁଆରଶନୀଙ୍କୁ ପ୍ରମୁଖ ଦେବୀ ଭାବେ ଏମାନେ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି । ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଝିଅମାନେ ଚିତାକୁଟେଇ ହେବା ଭୁଂଜିଆ ସଂପ୍ରଦାୟର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଥା । ଚିତା କୁଟାଇ ନହେଲେ ଯମଦଣ୍ଡର ଭୟ ରହିଛି ବୋଲି ଏମାନଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ । ଏହି ସମୟରେ ସେମାନେ ଆନନ୍ଦର ସହ ଗୀତ ମଧ୍ୟ ଗାଇଥାଆନ୍ତି ।
ଭୁଂଜିଆମାନେ ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ପର୍ବ ପର୍ବାଣୀ ତଥା ପ୍ରଥା ପରଂପରରେ ଗୀତକୁ ଖୁବ୍ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ଖୁବ୍ ସଂଗୀତ ପ୍ରିୟ । ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରେତରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇ ପାରିନ ଥିଲେ ସୁଦ୍ଧା ଏବେ ଏମାନେ ବାହ୍ୟ ଜଗତର ପ୍ରଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଆପଣାର ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ବିମୁଖ ହେଉଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି ।
(ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
ପରମେଶ୍ୱର ମୁଣ୍ଡ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି,ଗବେଷକ ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ବହୁ ଲେଖା ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଭବାନୀପାଟଣା ସହରସ୍ଥିତ ଜୟ ପ୍ରକାଶ ସାନ୍ଧ୍ୟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରେ ଅଧ୍ୟାପକ । ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାଟକ ଆକାଶବାଣୀ ଓ ଦୁରଦର୍ଶନ ରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବା ସହ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କ ସହ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର 9437153656 ଓ ଇମେଲ [email protected] ରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ ।
