ପ୍ରଶ୍ନ: ଜଣେ ଗଳ୍ପ ଲେଖୁଥିବା ମଣିଷର କି ସାମାଜିକ ଦାୟିତ୍ବ ଅଛି ବୋଲି ଆପଣ ଭାବନ୍ତି?
ଉତ୍ତର: ଜଣେ ଗାଳ୍ପିକ ଏବଂ ସଚେତନ ପାଠକ- ଉଭୟେ ସମାଜର ଦାୟିତ୍ବବାନ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ। ଉଭୟ ଉଭୟଙ୍କୁ ମାନନ୍ତି, ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି ଏବଂ ସେଉଁ ସାମାଜିକ ଆଦର୍ଶ ଗଳ୍ପରେ ରୂପାୟିତ ହୋଇଥାଏ ଉଭୟ ମିଶି ତାକୁ ସମାଜ ଅଭିମୁଖୀ କରିଥାନ୍ତି। ମନେ କରାଯାଉ ଗାଳ୍ପିକ ହେଲେ କୃଷକ ଲଙ୍ଗଳ ହେଲା ଲେଖନି, ବଳଦ ହେଲେ ସଚେତନ ପାଠକ ଆଉ କ୍ଷେତ ହେଲା ଗଳ୍ପର ପ୍ଲଟ୍। କୃଷକଠାରେ ବଦଳଦ ଠିକ୍ରେ ବୁଝନ୍ତି ବୋଲି ସିନା ଲଙ୍ଗଳ ଠିକ୍ ଠିକ୍ରେ ଗତିଶୀଳ ହୁଏ। କ୍ଷେତରେ ଚାଷ ଠିକ୍ ହେଲେ ଅମଳଟା ବି ଠିକ୍ ହୁଏ। ପାଠକୀୟ ବିବେଚନା ଠିକ୍ ନ ରହିଲେ ଗାଳ୍ପିକର ଗଳ୍ପରେ ସାମାଜିକ ଆବେଦନ କ’ଣ ରହିଛି ଜଣାପଡ଼ିବ କିପରି?
ପ୍ର: ସାହିତ୍ୟର ଏତେ ବିଭାଗ ଭିତରୁ ଆପଣ ଗଳ୍ପର ପ୍ରେମରେ କାହିଁକି ପଡ଼ିଗଲେ?
ଉ: ଛୋଟବେଳୁ ଶିଶୁକବିତା, ଭଜନ, ଜଣାଣ ଲେଖୁଥିଲି। ତା’ ସହ ଛୋଟ ଛୋଟ ଗପ ବି ଲେଖୁଥିଲି। ବୟସ ଓ ଅଭିଜ୍ଞତା ବଢ଼ିବା ସହ ମୁଁ କ୍ରମେ ଅନୁଭବ କରି ଶ୍ରେଣୀ କକ୍ଷରେ କବିତାଟିଏ ଅବୃତ୍ତି କରିବା ଏବଂ ନିରବ ଗଳ୍ପଟିଏ କହିବା ଭିତରେ ପିଲାମାନେ ବେଶୀ ପସନ୍ଦ କରୁଛନ୍ତି ଗଳ୍ପ ଶୁଣିବାକୁ। ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଲାସ୍ରେ ପିଲାମାନେ କ୍ରମଶଃ ଡିମାଣ୍ଡ କଲେ, ‘ସାର୍ ଗଳ୍ପଟିଏ କହନ୍ତୁ ପ୍ଲିଜ୍’। ସେଥିପାଇଁ ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଦରକାର ପଡ଼ୁଥିଲା। କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ‘ପ୍ଲିଜ୍’ ଶବ୍ଦରେ କି ଆକର୍ଷଣ ଥିଲା କେହଜାଣି ମୁଁ ସେଥିପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଯତ୍ନଶୀଳ ହେଲି। ଲେଖିଲି। ସେମାନଙ୍କୁ କହିଲି ମଧ୍ୟ। ସତ କହିବି, ପିଲାମାନଙ୍କ ଖୁସି ପାଇଁ ହିଁ ମୁଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଗଳ୍ପ ଲେଖେ। ସେମାନେ ମୋର ଶ୍ରୋତା, ପ୍ରଶଂସକ, ଉତ୍ସାହର ସ୍ରେତ ସବୁକିଛି।
ପ୍ର: ଆପଣ ଅବଶୋଷ କିନ୍ତ କି ଯେମିତି ଗଳ୍ପଟିଏ ଲେଖିବା କଥା ଠିକ୍ ସେମିତି ଗଳ୍ପ ଆପଣ ଲେଖି ପାରି ନାହାନ୍ତି। ଅଥଚ ସେ ଗଳ୍ପର ଉପାଦାନ କ’ଣ ଆପଣ ଜାଣି ନାହାନ୍ତି।
ଉ: ମୁଁ ନିଜକୁ ଧୂରିଣ ବା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଗାଳ୍ପିକ ବୋଲି କେବେ ବି ମନେ କରେନି। ଫେସ୍ବୁକ୍ରେ ମୋ ସହ ଅନେକ ଗାଳ୍ପିକ ବନ୍ଧୁ ଜଡ଼ିତ। ସେମାନଙ୍କ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ପଢ଼ି ମୁଁ ନିୟମିତ ମନ୍ତବ୍ୟ ରଖେ। ବହୁତ ସୁନ୍ଦର ଗଳ୍ପ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଅନେକ ଗାଳ୍ପିକ/ଗାଳ୍ପିକା। ଜୀବନର ପ୍ରତିଟି ଅନୁଭବ ଓ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନେଇ ସମସ୍ତେ ଲେଖୁଛନ୍ତି। ଚିରାଚରିତ ଗାଳ୍ପିକତାର ମୋହ ଏଡି ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତେ ଅଣୁଗଳ୍ପ ଆଭାସଗଳ୍ପ କିମ୍ବା ନାତିଦୀର୍ଘ ଗଳ୍ପ ସବୁ ଲେଖୁଛନ୍ତି ଠିକ୍ ଗୋଟିଏ ନିଃଶ୍ୱାସରେ ପଢ଼ିବା ଭଳି । ଭଲ ଲାଗୁଛି ନୂଆ ଏକ ଧାରା ଏବେ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଛି । ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ତାଙ୍କ ଭଳି ଲେଖୁନାହିଁ ବୋଲି ମୋର ଅବଶୋଷ ନାହିଁ । ମୁଁ ମୋ ଅନୁଭବକୁ ନେଇ ଲେଖେ । ସବୁ ମୋର ହାତଲେଖା । ଡିଟିପି ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶିଖି ନାହିଁ । ଚେଷ୍ଟା ଅବ୍ୟାହତି ରହିଛି । ଏହା ଶିଖିଗଲେ ମୋର ବଡ଼ ଅସୁବିଧାଟି ଦୂର ହୋଇଯିବ । ହଁ ମୁଁ କହିରଖେ ଯେଉଁ ଘଟଣା ବା ଦୁର୍ଘଟଣା ମୋର ହୃଦୟକୁ ଛୁଏଁ ତାହା ହିଁ ରୂପ ପାଏ ମୋ ଗଳ୍ପମାନଙ୍କରେ। ମୁଁ ଆଉ କାହାର ଗଳ୍ପ ପଢ଼ି ତା’ ସଫଳତାରେ ଈର୍ଷାନ୍ୱିତ ହୁଏ ନାହିଁ। ବରଂ ଚକିତ ହୁଏ, ଆତ୍ମବିଭୋର ହୁଏ। ଭଗବାନ ମୋତେ କାହିଁକି ସେଇ ଅନୁଭୁତି ଦେଲେ ନାହିଁ ବୋଲି ଭାବି ଅବଶୋଷ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। କିନ୍ତୁ ସେଇ ଅବଶୋଷ ମୋତେ ହତୋତ୍ସାହିତ କରିବା ବଦଳରେ ଅନୁପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ ନୂଆ କିଛି ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ।
ପ୍ର: ଗୋଟିଏ ଗଳ୍ପରେ ଶବ୍ଦର ଗୁରୁତ୍ବ କେତେବେଳେ ବଢ଼ିଯାଏ ବୋଲି ଆପଣ ବିଶ୍ବାସ କରନ୍ତି।
ଉ: ଗଳ୍ପରେ ବ୍ୟବହୃତ ପ୍ରତ୍ୟେକଟି ଶବ୍ଦର ସଠିକ୍ ବ୍ୟବହାର ଗଳ୍ପ ସମୃଦ୍ଧି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ମୋତେ ଲାଗେ ଗଳ୍ପ ହେଉ ବା କବିତା ହେଉ ଶବ୍ଦ କେବଳ ଶବ୍ଦ ନ ହୋଇ ଶବ୍ଦ ବ୍ରହ୍ମ ପାଲଟି ଯାଆନ୍ତ ସ୍ରଷ୍ଟାର ଲେଖନୀରେ। ଫୁଲ ବଗିଚାରେ ଅସଂଖ୍ୟ ଫୁଲର ଉପସ୍ଥିତି ଭଳି ସ୍ରଷ୍ଟାମାନସର ଚାରିପଟେ ଶବ୍ଦର ଅମାପ ଭଣ୍ଡାର ବିସ୍ତୃତ ହୋଇରହିଛି। ସଠିକ୍ ପୁଷ୍ପ ଚୟନ କରି ସଠିକ୍ ଗୁନ୍ଥନ କରିବା ଯେମିତି ମାଳାକାରର ନିତ୍ୟକର୍ମ ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ସଠିକ୍ ଶବ୍ଦ ଶୃଙ୍ଗାର କରି ସଠିକ୍ ଅଭିବ୍ୟଂଜିତ କରିବା ସଫଳ ସ୍ରଷ୍ଟାର କୃତିତ୍ୱ। ମୋ ବିଚାରରେ ସ୍ରଷ୍ଟା ଶବ୍ଦ- ବ୍ରହ୍ମର ଶାଶ୍ୱତ ମାଳାକାର।
ପ୍ର: ଆପଣ ଗାଳ୍ପିକ ହୋଇ ନଥିଲେ କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତେ?
ଉ: ମୁଁ ଆଗରୁ କହିଛି ମୁଁ ଗୀତ ଲେଖୁଥିଲି। ଗୀତ ଗାଉଥିଲି ମଧ୍ୟ। ଦଶବର୍ଷ ଧରି ଆକାଶବାଣୀ ସମ୍ବଲପୁରର ସ୍ୱରଶିଳ୍ପୀ ମଧ୍ୟ ଥିଲି। ଏବେ ବି ବେଳେ ବେଳେ ଗୀତ ଲେଖେ। ସ୍ୱର ସଂଯୋଜନା ମଧ୍ୟ କରେ। ଗାଳ୍ପିକ ହେବାର ଅନୁଭବ ଅଲଗା। ଝିଅ ପୁଅ ଭିତରେ ମୁଁ କୌଣସି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ଦେଖେନି। ଉଭୟ ମୋ ପାଇଁ ସମାନ। ସ୍ରଷ୍ଟା କୌଣସି ଲିଙ୍ଗଭେଦ ରଖେନାହିଁ। ଗଳ୍ପକବିତା ପୁଅଝିଅ ଭଳି। ମୁଁ ଗଳ୍ପକୁ ବି ଭଲପାଏ କବିତାକୁ ବି ଭଲ ପାଏ। ସମାନ ଭାବରେ। କ’ଣ ହୋଇଥାନ୍ତି ନ ହୋଇଥାନ୍ତି ପଛକଥା।
ପ୍ର: ଓଡ଼ିଅା ସାହିତ୍ୟର ଗଳ୍ପରେ କେଉଁ ସବୁ ଜିନିଷ ନ କରିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ଆପଣ ମନେ କରନ୍ତି?
ଉ: ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପ ସାହିତ୍ୟରେ କ’ଣ ସବୁ ନ ରହିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ଆପଣ ପଚାରିଛନ୍ତି। ଏ ଏକ ଦୁରୂହ ପ୍ରଶ୍ନ। ଜଟିଳ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସହଜ ସାଧ୍ୟ ମନେ ହୁଏନି। କାରଣ ଆଜିର ଏକ ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ଯୁଗରେ ଜଣେ ସ୍ରଷ୍ଟାର ଅନୁମାନ ଓ ଅନୁଭୁତି ଆଉ ସୀମିତ ହୋଇ ରହି ନାହିଁ। ଆଗରୁ ସେ ଅନ୍ତଃଦ୍ରଷ୍ଟା ଥିଲା ଏବେ କିନ୍ତୁ ସେ ଅନ୍ତଃ, ବାହ୍ୟ- ସର୍ବତ୍ର, ସର୍ବଦ୍ରଷ୍ଟା। ତେଣୁ ସେ ଶାଳୀନତା ନ ଡେଇଁ ସବୁକିଛି ତା’ ସୃଷ୍ଟିରେ ସ୍ଥାନିତ କରିପାରେ। ସବୁପ୍ରକାର ସଂକୀର୍ତ୍ତତାର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ସେ ଦିବ୍ୟଦ୍ରଷ୍ଟା। ସ୍ରଷ୍ଟା ପରା ଦ୍ୱିତୀୟ ଈଶ୍ୱର। ତାକୁ ସୀମା ସରହଦର ଦ୍ୱାହି ହେଇ ସଂକୁଚିତ କରା ନଯାଉ। ସେ ନିତ୍ୟ ନୂତନତାକୁ ନେଇ ସର୍ବବ୍ୟାପୀ ହେଉ।
ପ୍ର: ମନୋଜ ପ୍ରଧାନଙ୍କୁ ଆପଣ କେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବାକୁ ଚାହିଁବେ ଏବଂ ତା’ର ଉତ୍ତରରେ ଆପଣ କ’ଣ କହିବେ?
ଉ: ମନୋଜ ପ୍ରଧାନଙ୍କୁ ମୋର ପ୍ରଶ୍ନ- ଆର ଜନ୍ମରେ ଆଣ ଫକିର ମୋହନ ସେନାପତି କି ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ପ୍ରତିଭା ଏବଂ ପ୍ରତିଭୂ ନେଇ ଜନ୍ମ ନେବାଲାଗି ଚାହିଁବେ କି?
ଉତ୍ତର ହେଲା- ନାଁ ମୁଁ ସେଇ ମନୋଜ ପ୍ରଧାନ ଭାବରେ ଜନ୍ମ ନେବାକୁ ହିଁ ପସନ୍ଦ କରିବି। ମୋ ଅସ୍ମିତା ହିଁ ମୋ ପରିଚୟ। ମୁଁ କାହାର କା’ ହେବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିବି ନାହିଁ ।
ପ୍ର: ଏ ଦୁନିଆଁ ପାଇଁ ଶେଷ କଥାଟି ଆପଣଙ୍କର କ’ଣ ହେବ ବୋଲି ଚିନ୍ତା କରନ୍ତି?
ଉ: କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପର ଆରମ୍ଭ ଯେଉଁଠି ଶେଷ ସେଇଠି। ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ଆପଣଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ ଯେଉଁଠି ଆରମ୍ଭ ମୋର ଉତ୍ତରର ମଧ୍ୟ ପରିସମାପ୍ତି ସେଇଠି। ଏ ସଂସାରକୁ ଭଲ ପାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ସଂସାରରେ ବାରମ୍ବାର ମଣିଷ ଜନ୍ମ ନେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଯେ ନିଜକୁ ଭଲ ପାଇବା ସହ ସଂସାରକୁ ଭଲ ପାଏ, ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସ କରେ ପନର୍ଜନ୍ମରେ ବି ବିଶ୍ୱାସ ରଖେ ସେ ସ୍ରଷ୍ଟାଭାବରେ (ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ପ୍ରେରିତ କର୍ମ କରିବା ପାଇଁ) ଆଉ ଥରେ ଜନ୍ମ ନେବାକୁ ନିଶ୍ଚୟ ପସନ୍ଦ କରିବ। ମୁଁ ବି। ସ୍ରଷ୍ଟା ଈଶ୍ୱର ବିଶ୍ୱାସୀ ହେବା ଉଚିତ୍।
ପ୍ର: ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବର ଗଳ୍ପ ସାହିତ୍ୟକୁ ନେଇ ଆପଣ ଏମିତି କିଛି କରିବେ କି ଯାହା ଆପଣ କହିବାକୁ ଚାହୁଁ ନାହାନ୍ତି।
ଉ: ଏଇ କିଛି ଦିନ ହେଲା କରୋନା ଭାଇରସର ସଂକ୍ରମଣରେ ସାରା ପୃଥିବୀର ଜାତି, ଧର୍ମ, ବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସୂଚାଇ ଦେଉଛି ଆମେ କେତେ ଅସହାୟ ପ୍ରକୃତି ଆଗରେ। କିନ୍ତୁ କୌଣସି କାରଣରୁ ଆଉ କିଛି ଦିନ ପରେ ଯଦି ଏ ସ୍ଥିତି ସୁଧୁରି ଯାଏ ମଣିଷ ସବୁକିଛିର ସୀମା ସରହଦ ଡେଇଁ ପୁଣି ଦେଖାଇବ ତା’ର ଅହଂ, ତାର ପତିଆରା। ଆମେ ଏମିତି ଏକ ଘଡ଼ିସନ୍ଧି ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଦେଇ ଗତି କରୁଛେ। ଆମେ ଥରେ ମାତ୍ର ଅହଂତ୍ୟାଗ କରି ପ୍ରକୃତି ଆଗରେ ମଥାନତ କରି ମାଗିବା- ହେ ମା’! ଆମ ସମସ୍ତେ ତୋର ସନ୍ତାନ। ଆମେ ନିର୍ବଳ ତୁ ଶକ୍ତି ଦେ, ଆମେ ବୁଭୁକ୍ଷୁ ତୁ ଅନ୍ନ ଦେ ।
—
