ଭୁବନେଶ୍ୱର: ମହାନ୍ ଭାରତୀୟ ପରଂପରାରେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାର ସ୍ଥାନ ବହୁତ୍ ଉଚ୍ଚରେ। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟର ମହତ୍ୱ କମ୍ ନୁହେଁ। ହିନ୍ଦୁ ଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାକୁ ଶୁଭ ଦିନଗୁଡ଼ିକର ତାଲିକାରେ ସାମିଲ କରାଯାଇଛି। ଏହି ଦିନର ଗୁରୁତ୍ୱ ଅନ୍ୟଦିନ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ। ପ୍ରତିବର୍ଷ ବୈଶାଖ ମାସ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ ତୃତୀୟା ତିଥିକୁ ହିଁ ‘ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା’ କୁହାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଦିନଟି କ୍ଷୟ ନାହିଁ ବୋଲି ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା କୁହାଯାଇଥାଏ। ତେଣୁ ଏହି ଦିନରେ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଶୁଭକାମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥାଏ। ବିବାହ, ବ୍ରତପୋୟନ, ଅନ୍ନପ୍ରାସନ୍ନ, ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, ଗୃହ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ। ସେହିପରି ଏହି ଦିନ ସୁନା-ରୁପା ଅଳଙ୍କାର କିଣିଲେ ମା’ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅନ୍ତି ବୋଲି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି। ଚାଷୀମାନେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନ ଠାରୁ ଅଖିମୁଠି ଧରିଥାନ୍ତି।
ରଥ ଅନୁକୂଳ
ଜଗନ୍ନାଥ ହେଉଛି ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଆଦି ଦେବତା। ତାଙ୍କର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରାକୁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱବାସୀ ଅନେଇକି ବସିଥାନ୍ତି। ରଥଯାତ୍ରାରେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଲୋକାରଣ୍ୟ ହୋଇଯାଇଥାଏ। ରଥଯାତ୍ରା ଦିନ ବଡ଼ଦାଣ୍ଡରେ ଭକ୍ତ ପାଦ ରଖିବାକୁ ସଂଘର୍ଷ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ। ରଥଯାତ୍ରାର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ ହେଉଛି ତିନି ଥର, ଯାହାକି ପବିତ୍ର ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନଠାରୁ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ। ରଥ ନିର୍ମାଣ ଅନୁକୂଳ ପାଇଁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରଶାସନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ସମ୍ମୁଖରେ ଛାମୁଣ୍ଡିଆ ବନ୍ଧାଯାଇଥାଏ। ତିନି ଧଉରା କାଠ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ସମ୍ମୁଖରେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଇଥାଏ। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଆଜ୍ଞାମାଳ ଆସିବା ପରେ ବନଜାଗ ବିଧିରେ ରଥ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥାଏ। ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପୁରୋହିତ, ଶ୍ରୀନଅର ରାଜଗୁରୁ, ବେଦଜ୍ଞ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ନିର୍ମିତ ଯଜ୍ଞଶାଳାରେ ଯଜ୍ଞ କରିଥାନ୍ତି। ବନଜାଗର ଇଷ୍ଟଦେବ ପ୍ରଭୁ ନୃସିଂହଙ୍କୁ ନୃସିଂହଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରରେ ପୂଜାପାଠ ସହ ଯଜ୍ଞ ଆହୁତି ଦିଆଯାଏ। ଶ୍ରୀଜିଉଙ୍କ ତିନି ଅଜ୍ଞାମାଳ ବିଜେ ପରେ ଛାମୁଣ୍ଡିଆ ଭିତରେ ରହିଥିବା ତିନି ରଥକାଠରେ ଲାଗି ହୋଇଥାଏ। ପୂର୍ବରୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବିଧି ଅନୁସାରେ ମା’ ଦକ୍ଷିଣକାଳୀଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରରେ ଅଭିମନ୍ତ୍ରିତ ସୁନାର ତିନୋଟି ଛୋଟ କୁରାଢ଼ୀରେ ପ୍ରଥମେ ଦେଉଳ ପୁରୋହିତ ତିନି ଅସନ କାଠକୁ ଚୋଟ ମାରିବା ପରେ ବିଶ୍ୱକର୍ମାମାନେ ରଥକାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାନ୍ତି।
ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା
ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସଂସ୍କୃତି ସହ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାର ଆଉ ଏକ ବଡ଼ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ହେଉଛି ଚନ୍ଦନଯାତ୍ରା। ଏହି ଦିନ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ୨୧ଦିନିଆ ଚନ୍ଦନ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ଚନ୍ଦନଯାତ୍ରା ଉପଲକ୍ଷେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଚଳନ୍ତି ପ୍ରତିମା ମଦନମୋହନ, ଶ୍ରୀଦେବୀ, ଭୂଦେବୀ, ରାମ-କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସମେତ ପଞ୍ଚ ମହାଦେବ ଜମ୍ବେଶ୍ୱର, ଲୋକନାଥ, କପାଳମୋଚନ, ମାର୍କଣ୍ଡେଶ୍ୱର ଓ ନୀଳକଣ୍ଠେଶ୍ୱର ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରୁ ବାହାରି ବଡ଼ଦାଣ୍ଡ ଦେଇ ନରେନ୍ଦ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀରେ ବିଜେ କରିଥାନ୍ତି। ଚନ୍ଦନ ଚକଡ଼ାରେ ଚନ୍ଦନ ନୀତିକାନ୍ତି ପରେ ନନ୍ଦା-ଭଦ୍ରାରେ ବସି ଚାପ ଖେଳିଥାନ୍ତି। ପୁଷ୍କରିଣୀରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନୌକା ଯାତ୍ରା ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ।
ସୁନା କାରବାର
ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନ ସୁନା କିଣିଲେ ଶୁଭ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରା ନେଇ ଭାରତରେ ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କାର ସୁନା କିଣାବିକା ହୋଇଥାଏ। ଲୋକେ ବର୍ଷ ସାରା ସଞ୍ଚୟ କରି ରଖିଥିବା ଟଙ୍କାକୁ ସୁନା କିଣିଥାନ୍ତି। ଦୋକାନୀମାନେ ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରିହାରି ଦେଇଥାନ୍ତି। ଅଳଙ୍କାର ଦୋକାନଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରବଳ ଭିଡ ରହିଥାଏ। ଯାହା ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନଥାଏ, ସେମାନେ ଇଏମ୍ଇ ମାଧ୍ୟମରେ ସୁନା କିଣି ଥାନ୍ତି। ସେହିପରି ଟଙ୍କାର ଅଭାବ ନଥିବା ଲୋକ ସୁନା କାରବାରରେ ଟଙ୍କା ନିବେଶ କରିଥାନ୍ତି। ଆଜିକାଲି ଅନ୍ଲାଇନ୍ ସୁନା କାରବାର ଏକାଧିକ ବିକଳ୍ପ ବାହାରିଛି।
ପୌରାଣିକ କଥାବସ୍ତୁ
ଏକଦା ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟାର ଗୁରୁତ୍ୱ ବିଷୟରେ ଯୁଧିଷ୍ଠୀରଙ୍କୁ କହିଥିଲେ। ଏହା ପରମ ପୁଣ୍ୟମୟୀ ତିଥି। ତେଣୁ ଏହି ଦିନରେ ଦାନ, ତପ, ହୋମ ଓ ତର୍ପଣ କରିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅକ୍ଷୟ ପୂଣ୍ୟଫଳ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ। ଏହାକୁ ନେଇ ଅନ୍ୟ ଏକ କାହାଣୀ ପ୍ରଚଳିତ ଅଛି ଯେ, ଅତୀତରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଗରିବ ଥିଲେ। ବୈଶ୍ୟ ସଂପ୍ରଦାୟର ବ୍ୟକ୍ତି ଜଣକ କିନ୍ତୁ ସଦାଚାରୀ ତଥା ଦେବତାଙ୍କ ଉପରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ରଖିଥିଲେ। ସେ ଗରିବ ଥିବାରୁ ଚିନ୍ତିତ ଥିଲେ। କେହି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କୁ ବ୍ରତ ରଖିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନ ଗଂଗାରେ ସ୍ନାନ କରି ବିଧିପୂର୍ବକ ଦେବୀ-ଦେବତାଙ୍କ ପୂଜା କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଦାନ ବି ଦେଉଥିଲେ। ଏହି ବ୍ୟକ୍ତି ପର ଜନ୍ମରେ କୁଶାବତୀର ରାଜା ହେଲେ। ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନ ପୂଜା ଓ ଦାନର ପ୍ରଭାବରେ ସେ ବହୁତ ଧନୀ ତଥା ପ୍ରତାପି ହୋଇଥିଲେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି।
