ଆଦିବାସୀ ଓ ଖାଦ୍ୟ ପରମ୍ପରା

“ ବର୍ତ୍ତମାନର ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରୋଗର କାରଣ ବୋଲି ସମସ୍ତେ କହିଚାଲିଛୁ ହେଲେ ପାରଂପରିକ ଖାଦ୍ୟକୁ ଆଦର କରିବା ମଧ୍ୟ ଛାଡି ଦେଲୁଣି । ତେଲ, ମସଲାର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସବୁ ଖାଇ ଆମେ ସହରୀ ମଣିଷମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ରକ୍ତଚାପ, ମଧୁମେହ, ଅର୍ଶ, କର୍କଟ ଭଳି ବ୍ୟାଧିମାନଙ୍କର ଶିକାର ହୋଇଚାଲିଛୁ । ଅନ୍ୟଦିଗରେ ପାହାଡୀ ଇଲାକାରେ ରହି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଖାଦ୍ୟକୁ ଆହରଣ କରି ଶିଖିନଥିବା ଲୋକଙ୍କୁ ଖାଇ ଶିଖି ନାହାନ୍ତି ବୋଲି କହିଲେ ସୁଦ୍ଧା ସେମାନଙ୍କୁ ଏଭଳି ରୋଗ ଛୁଇଁପାରୁନି । ଏଠାରେ କଳାହାଣ୍ଡି ଅଂଚଳର ପାରଂପରିକ ଖାଦ୍ୟ ସହ ପାହାଡ଼ି ଇଲାକାରେ ରହୁଥିବା ଆଦିବାସୀଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ସଂପର୍କୟ ସୂଚନା ଦିଆଗଲା । ଆସନ୍ତୁ ଦୁରାରୋଗ୍ୟ ବ୍ୟାଧିରୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଦୁରତାରେ ରହୁଥିବା ପାହାଡ଼ି ଇଲାକାର ଆଦିବାସୀ ଓ ସେମାନଂକର ପାରମ୍ପରିକ ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ।”

ଓଡିଶା ଏକ ଆଦିବାସୀ ବହୁଳ ରାଜ୍ୟ । ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ୬୨ ପ୍ରକାର ଆଦିବାସୀ ଓ ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ୧୩ ପ୍ରକାର ଆଦିମ ଆଦିବାସୀ ବିଭିନ୍ନ ସମୃଦ୍ଧ ପାହାଡ଼କୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ନିଜ ନିଜର ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଓଡ଼ିଶାର ଭାଷା, ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ କୁ ମଧ୍ୟ ଏକ ମାନବୀୟ ଦର୍ଶନ ରେ ସମୃଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି । ଆମ ଓଡ଼ିଶାର ବଣ ପାହାଡ ଘେରା ଏହି ସବୁଜ ସୁନ୍ଦର ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ଭିତରେ ଆଦିମ କାଳରୁ ଏହି ଆଦିବାସୀମାନେ ବସବାସ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ସେମାନେ ବନ ସଂପଦ ଏବଂ ନିଜକୁ ଏକକ ହିସାବରେ ଗଣନା କରନ୍ତି ଏବଂ ନିଜକୁ ସ୍ୱୟଂ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ମନେକରନ୍ତି ।

ଏହି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ସଂପର୍କ ତାଙ୍କର ପାରିପାର୍ଶ୍ବିକ ବନ୍ୟ ସଂପଦ ସହିତ ଏତେ ନିବିଡ଼ ଯେ ଜଙ୍ଗଲର ଜୀବ, ଜନ୍ତୁ, ଗଛପତ୍ର, ପଶୁପକ୍ଷୀ, କୀଟପତଙ୍ଗ, ସମସ୍ତଙ୍କ ବିଷୟରେ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଭାବରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଜାଣିଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ପରିବେଶ ସହିତ ସନ୍ତୁଳିତ ଭାବରେ ଖାପ ଖୁଆଇ ଚଳିବାରେ ସେମାନେ ନିପୁଣ । ତାଙ୍କର ଅନୁଭୂତିରୁ ସେମାନେ କିପରି ପ୍ରାକୃତିକ ବନ୍ୟ ସଂପଦକୁ ତାଙ୍କ ନିଜର ସମୟ ଉପଯୋଗୀ କରିପାରିବେ ଏବଂ ସେସବୁର କିପରି ସଠିକ୍ ପରିଚାଳନା କରିପାରିବେ ସେ ବିଷୟରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିଥାନ୍ତି । ସେମାନେ ନିଜକୁ ଜଙ୍ଗଲର ଏକ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ବୋଲି ବିଚାର କରନ୍ତି । ଜଙ୍ଗଲ ବିନା ତାଙ୍କର ଜୀବନ ଧାରଣ ଅସମ୍ଭବ । ସେମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ, ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଚାଲିଚଳଣି ସହିତ ଔଷଧିୟ ଉପଚାର ତାଙ୍କର ପାରିପାଶ୍ୱର୍ିକ ଜଙ୍ଗଲ ସହିତ ଓତପ୍ରୋତଃ ଭାବେ ଜଡ଼ିିତ ।

ଏହି ଆଦିବାସୀମାନେ କିପରି ତାଙ୍କର ନିଜର ଅନୁଭୂତିରୁ ଏବଂ ପରଂପରା ସିଦ୍ଧ ଭାବେ ପୂର୍ବପୁରୁଷମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଜଙ୍ଗଲ ଜାତ ବିଭିନ୍ନ ଫଳ, ମୂଳକୁ ନିଜର ଖାଦ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ କରି ମାସ ମାସ ଧରି ତାଙ୍କ ନିଜର ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ସମସ୍ୟା ଦୂର କରି ପାରିଥାନ୍ତି, ସେ ବିଷୟରେ କିଛି ଉଦାହରଣ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଗଲା ।

ଆମ୍ବକୋଇଲି: ଆମ୍ବ ଖାଇ ସାରିଲା ପରେ ଆମ୍ବ ଟାକୁଆକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ରଖନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ଏଇ ଆମ୍ବଟାକୁଆକୁ ନେଇ ମାଟି ଦେବତା ପାଖରେ ପୂଜା କରନ୍ତି । ଏହାକୁ ଅକରା ପୂଜା କୁହାଯାଏ । ତାପରେ ସେହି ଟାକୁଆକୁ ପଥରରେ ଛେଚି ତାର ଭିତରୁ ଆମ୍ବକୋଇଲି ବାହାର କରି କୁଟି ଗୁଣ୍ଡ କରିଦିଅନ୍ତି । ଏହାକୁ ଚାଲୁଣିରେ ରଖି ଚାଲୁଣିର ମୁହଁ କପଡ଼ାରେ ବନ୍ଦକରି ବହିଯାଉଥିବା ଝରଣା ପାଣିରେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପାଇଁ ରଖି ତାର କଷା ଓ ପିତା ଅଂଶ ବାହାର କରିଦିଅନ୍ତି । ତାକୁ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପରେ ସେହି ଝରଣାରୁ ଆଣି ପୁଣି ଶାବଳରେ ବାରମ୍ବାର ଛେଚି ଗୁଣ୍ଡ କରନ୍ତି ଏବଂ ଚାଲୁଣିରେ ଛାଣି ଦିଅନ୍ତି । ଏହାକୁ ପୁଣି ଚାଲୁଣିରେ ରଖି ମୁହଁ କପଡାରେ ବନ୍ଦ କରି ଝରଣା ପାଣିରେ ଏପରି ଭାବରେ ରଖନ୍ତି ଯେ ପାଣି କପଡାରେ କଚାଡି ହୋଇପଡ଼େ । ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ଝରଣା ପାଣିକୁ କଚାଡ଼ି ହୋଇ ପଡିବା ପାଇଁ କଦଳୀ ଡଙ୍ଗା ବା ସଲବ ଗଛର ଡଙ୍ଗା ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି । ଏଥିରୁ ଜଣାପଡ଼େ ଯେ ପାଣି କଚାଡ଼ି ହୋଇ ପଡ଼ିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏପରି ଭାବରେ ପୁଣି ଗୋଟିଏ ଦିନ ରଖନ୍ତି । ଏପରି ରଖିଲେ କୋଇଲିର ଆମ୍ବିଳା, କଷା ଓ ପିତା ଅଂଶ ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ । ତାକୁ ଆଣି ଶୁଖାଇ ରଖନ୍ତି । ଏହାକୁ ପିଠା ଓ ପେଜ ବା ଜାଉ କରି ପେଟପୁରା ଖାଆନ୍ତି । ସମୟେ ସମୟେ ଏହାକୁ କିଛି ଚାଉଳ ସାଙ୍ଗରେ ମଧ୍ୟ ଖାଆନ୍ତି ।

ସଲପ: ପ୍ରଥମେ ସଲପ ଗଛକୁ କାଟି ତାର ମଝିରେ ସାର ଅଂଶ ବାହାର କରନ୍ତି । ଏହା ବାଡିଭଲିଆ ଗୋଲ୍ ଏବଂ ଲମ୍ବା ହୋଇବାହାରେ । ସେହି ସାର ଅଂଶକୁ ଖଣ୍ଡ ଖଣ୍ଡ କରି କାଟି ଶୁଖାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଶୁଖିଗଲେ ପଥରରେ ଛେଚି ଗୁଣ୍ଡ କରି ଚାଲୁଣିରେ ଛାଣି ଦିଅନ୍ତି । ତାକୁ ପୁଣି ଶାବଳ କିମ୍ବା ଢିଙ୍କିରେ କୁଟି ଗୁଣ୍ଡ କରନ୍ତି । ତାକୁ ପୁଣି ଚାଲୁଣିରେ ଛାଣି ଦିଅନ୍ତି । ପୁଣି ଏହାକୁ ପଥର ଯନ୍ତାରେ ପେଶୀ ଅଟାଭଳି କରିଦିଅନ୍ତି । ଏହାକୁ ପେଜ ବା ଜାଉ କରି ଖାଆନ୍ତି ।

ତେନ୍ତୁଳି ମଞ୍ଜି: ତେନ୍ତୁଳି ମଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରି ତାକୁ ଭାଜି, ଶାବଳରେ କୁଟି ତାର ଚୋପା ବାହାର କରିଦିଅନ୍ତି । ତାକୁ ପାଣିରେ ବତୁରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ବତୁରି ସାରିଲା ପରେ ତାକୁ କୁଟି ଗୁଣ୍ଡ କରି ଶୁଖାଇ ରଖନ୍ତି । ତାକୁ ଆବଶ୍ୟକ ସମୟେ ସିଝାଇ ମାଣ୍ଡିଆ ଭଳି ଜାଉ କରି ଖାଆନ୍ତି ।

ଖୁର୍‌ସା: ଏହା ଏକ ଶିମ୍ବ ଜାତୀୟ ମଞ୍ଜି । ଏହା ଶିମ୍ବ ମଞ୍ଜିଠାରୁ ଟିକିଏ ବଡ଼ । ଏହାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆଣନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦିନସାରା ଚାରି ପାଞ୍ଚ ଥର ପାଇଁ ପାଣି ବଦଲାଇ ସିଝାଇ ଦିଅନ୍ତି । ମଝିରେ ମଝିରେ ପାଣି ବଦଳାଇ ଦେଇ ସିଝାଇଲେ ତାର ଭିତରେ ଥିବା ମାଦକ ପଦାର୍ଥ ବାହାରିଯାଏ । ନହେଲେ ସେମାନଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ ପାଣି ନ ବଦଳାଇ ସିଝାଇ ଖାଇଲେ ମଦ ଭଳି ନିଶା ହୁଏ । ବାରମ୍ବାର ପାଣି ବଦଲାଇ ସିଝାଇବା ଦ୍ୱାରା ଏହା ତାଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇଥାଏ ।

ମହୁଲ: ମହୁଲ ଫୁଲ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆଣି ତାକୁ ଖରାରେ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଶୁଖାଇ ଦିଆହୁଏ । ଏହାକୁ ହାତରେ ଘଷି ତାର ଉପରେ ଚୋପା ବାହାର କରି ଦିଆହୁଏ । ତାକୁ ପାଣିରେ ପାଣି ଶୁଖିଯିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସିଝାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଏହାର ପାଣି ଆଉ ଫିଙ୍ଗିବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ । ଏହା ସ୍ୱାଦରେ ମିଠା ଲାଗେ ।

କରଡ଼ି: ପ୍ରାୟ ଆଷାଢ଼ ମାସରେ ବାଉଁଶ ଗଜା ବାହାରିଥାଏ । ଏହି ବାଉଁଶ ଗଜା ଛୋଟ ଥିବା ଅବସ୍ଥାରୁ ଆଦିବାସୀମାନେ କାଟି ଆଣନ୍ତି ଏବଂ ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ କରି କାଟନ୍ତି । ଏହାକୁ କରଡ଼ି  କହନ୍ତି । ଏହାକୁ ସିଝାଇ ସ୍ୱାଦ ପାଇଁ ଲୁଣ ମିଶାଇ ଖାଆନ୍ତି । ଛୋଟଛୋଟ କରି କାଟି ଶୁଖାଇ, ଗୁଣ୍ଡ କରି ହୋଣୁଆ କରି ମଧ୍ୟ ଖିଆଯାଏ । କଂଚାକୁ ସିଝେଇ କରି ତା ଉପରେ ଛାର (ପାଉଁଶ) ପକେଇ ଦିଆଯାଏ (ଛାର ପକେଇଦେଲେ କର୍‌ଡିର ପିତା ଅଂଶ ଚାଲିଯାଏ) ତା’ ଆର ଦିନ ତାକୁ ଧୋଇ ଦେଇ ସୋରିଷ ଦେଇ କି ଭାଜିକି ଖିଆଯାଏ ।

ଚେରଙ୍ଗାକନ୍ଦା: କାରଗେଇ କନ୍ଦା- ଏହି କନ୍ଦା ମାଟିତଳେ କମ୍ ଗଭୀରରେ ଥାଏ । ଏହାକୁ ଆଣି ଧୋଇ ଆଳୁ କାଟିଲା ପରି ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ କରି କାଟି ସିଝାଇ ଖାଆନ୍ତି । ଏହା ଖାଇବାକୁ ଖୁବ୍ ସୁସ୍ୱାଦୁ ।

ପିତାକନ୍ଦା: ଏହା ଦେଖିବାକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ଭୂଇଁରେ କମ୍ ଗଭୀରରେ ଥାଏ । ଏହା ସ୍ୱାଦରେ ପିତା । ଏହାକୁ ସିଝାଇ ଖାଇ ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ଆଦିବାସୀମାନେ ପୋଡ଼ିକି ଚୋପା ବାହାର କରି ଖାଆନ୍ତି ।

ଭାତକନ୍ଦା: ଏହି ଜାତୀୟ କନ୍ଦା ମାଟିତଳେ ପ୍ରାୟ ଏକରୁ ଦେଢ଼ ମିଟର ଗଭୀରରେ ଥାଏ । ଆଦିବାସୀମାନେ ଏହାକୁ ବହୁ କଷ୍ଟରେ ସଂଗ୍ରହ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା ବଡ଼ ବଡ଼ ଥାଏ । ଏହା ସ୍ୱାଦରେ ମିଠା ଲାଗେ ଏହି କନ୍ଦାକୁ ସିଝାଇ ଖାଆନ୍ତି । ଏହାର ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଗୁଣ ହେଲା ଏହା ଖାଇଲେ ଦେହକୁ ବହୁତ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ଓ କିଛି ଖାଇବାକୁ ଇଚ୍ଛା ହୁଏ ନାହିଁ । ଭାତ, ଶାଗଠାରୁ ବି ଏହା କାମ କରିବା ଲୋକପାଇଁ ଭଲ ବୋଲି ଆଦିବାସୀମାନେ କୁହନ୍ତି ।

କୋଲିଆକନ୍ଦା: ଏହି ଜାତୀୟ କନ୍ଦା ମାଟିର ଉପର ଅଂଶରେ ଥାଏ । ଏହି କନ୍ଦାକୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଣିରେ ବତୁରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ତାପରେ ତାକୁ ସିଝାଇ ଖାଆନ୍ତି । ସମୟେ ସମୟେ ଏହାକୁ ଲିଆ କରି ଖାଆନ୍ତି ।

କୋଷାକନ୍ଦା: ଏହି ଜାତୀୟ କନ୍ଦା ମଧ୍ୟ ଏକରୁ ଦେଢ଼ ମିଟର ତଳେ ଥାଏ । ଏହା ଦେଖିବାକୁ ହଳଦିଆ । ଏହାର ମୁଣ୍ଡି ଅଂଶ ବହୁତ କଷା ଲାଗେ । ଏହି କନ୍ଦାରଉପର ଭାଗ କଷା ସ୍ୱାଦ ଥିବାରୁ ଏହି କନ୍ଦାର ବଡ ଭାଗ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାକୁ ପଡ଼େ । ପ୍ରାୟ ତିନି ଭାଗରୁ ଭାଗେ ସିଝାଇ ଖାଆନ୍ତି ।

ରାନିକନ୍ଦା : ଏହି ଜାତୀୟ କନ୍ଦା ମଧ୍ୟ ଏକରୁ ଦେଢ଼ ମିଟର ତଳେ ଥାଏ । ଏହା ଦେଖିବାକୁ ହଳଦିଆ । ଏହାର ମୁଣ୍ଡି ଅଂଶ ବହୁତ କଷା ଲାଗେ । ଏହି କନ୍ଦାର ଉପର ଭାଗ କଷା ସ୍ୱାଦ ଥିବାରୁ ଏହି କନ୍ଦାର ବଡ ଭାଗ ଫିଙ୍ଗି ଦେବାକୁ ପଡ଼େ । ପ୍ରାୟ ତିନି ଭାଗରୁ ଭାଗେ ସିଝାଇ ଖାଆନ୍ତି ।

ମୁଣ୍ଡିକନ୍ଦା: ଚକି ଚକି କରି କାଟି ଦିଆଯାଏ । ତା’ପରେ ସିଝେଇକି ଖାଆନ୍ତି । ତଣ୍ଟି ଖରଖର ଲାଗେ ।

ମକା: କଞ୍ଚା ମକାକୁ ସିଝାଇ (ହାଣ୍ଡିରେ) ଖିଆଯାଏ । ଶୁଖିଲା ମକାରୁ ଚୋପା ଓ ଗୁଣ୍ଡକୁ ଅଲଗା କରାଯାଏ । (କୁଟିକି)ଚୋପାକୁ ଫିଙ୍ଗି ଦିଆଯାଏ, ଗୁଣ୍ଡକୁ ଫୁଟା ପାଣିରେ ପକେଇ ଖିଆଯାଏ ।

ମାଣ୍ଡିଆ: ଘୋରଣିରେ ଗୁଣ୍ଡ କରିକି ଫୁଟାପାଣିରେ ଗୋଳିକି ଖିଆଯାଏ । ପିଠା ମଧ୍ୟ କରାଯାଏ ।

କାଂଗୁ: ଚାଉଳ ବାହାର କଲାପରେ ତାକୁ ଜାଉକରି ଖିଆଯାଏ । (ଭାତ୍ ବିଜା ଭଳି) ।

କୋଶଲା: ଠିକ୍ କାଂଗୁ ଭଳି, ଭାତ ପରିବି ହୁଏ, ଜାଉ କରିବି ଖାଆନ୍ତି ।

ତେନ୍ତୁଳି: ମଂଜିକୁ ଗରମ ପାଣିରେ ସିଝେଇ ଚୋପା ଛଡେଇ ଜାଉ କରିଖାଆନ୍ତି । କଂଚା ତେନ୍ତୁଳିକୁ ପୋଡି ଏବଂ ପାଚିଲା ତେନ୍ତୁଳିକୁ କୋଶଲା, କାଂଗୁ/ଧାନର ଖୁଦକୁ (ତେନ୍ତୁଳି ପାଣିରେ ମିଶେଇ ଦେଇକି ଗରମ ପାଣି ଦ୍ୱାରା ସିଝେଇ ଖାଆନ୍ତି ।

ସେମି: କାନ୍ଦୁଳ ଡାଲି, କଟିଂ ଡାଲିରେ ପକେଇକି ଖାଆନ୍ତି ।

କୟାଁ: କାଠଗଣ୍ଡିରେ ଚୋପିକି ଶୁଖାନ୍ତି । ଶୁଖିଲାପରେ କୁଟିକି ଚାଉଳ ବାହାର କରନ୍ତି । ସେ ଚାଉଳକୁ ଭାତ ରାନ୍ଧି ଖାଆନ୍ତି ।

ଖେଡ୍‌ଜନା: କେଣ୍ଡାକୁ କାଟି ଶୁଖାଯାଏ । (ବାଜରା) ତାପରେ କାଠଗଣ୍ଡିରେ ପିଟି ଖେଡରୁ ମଂଜିକୁ ଅଲଗା କରିଦିଅନ୍ତି ଓ ଲିଆ ଭାଜି ଖାଆନ୍ତି । ଭାତ ମଧ୍ୟ ରାନ୍ଧି ଖାଆନ୍ତି ।

ବଡ଼ିି: ବିରି, କଟିଂ, ଝୁଡୁଙ୍ଗ୍ ଆଦିକୁ ବଡ଼ିି ତିଆରି କରନ୍ତି ।

ବାଂଜିଛତି: ଉଭୟ କଂଚା ଓ ଶୁଖା ଗୁଣ୍ଡକରି ଖାଆନ୍ତି ।

ବିନ ଛତି: କଞ୍ଚା ଅବସ୍ଥାରେ ରାନ୍ଧିକି ଖାଆନ୍ତି ।

ଭୋଦୋ ଛତି: (ମାଟି ଉପରେ ହୁଏ) କଞ୍ଚାଅବସ୍ଥାରେ ରାନ୍ଧିକି ଖାଆନ୍ତି । ଏଥି ସହିତ ପୋଏଲ୍ ଛତି, ଖୁଦ୍ ଛତି, କୁର୍ରା ଛତି ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଛତି ଖାଇଥାନ୍ତି ।

ସିଏଡ୍‌: ତୋଳିକି ପୋଡେଇ ଦିଆଯାଏ । ପୋଡ଼ିି ଗଲାପରେ ଚୋପାରୁ ମଂଜିକୁ ଅଲଗା କରି ଦିଆଯାଏ । ମଂଜି ଶିଝି ଯାଇଥାଏ । ତାକୁ ଖିଆଯାଏ ।

ପଣସ ମଂଜି: ଶିଝାଯାଏ ଓ ତାକୁ ଖିଆଯାଏ ।

କେନ୍ଦୁସିତା: ପାଚିଲା କେନ୍ଦୁକୁ ଖାଆନ୍ତି । କଞ୍ଚାଅବସ୍ଥାରେ ରାନ୍ଧିକି ଜାଉକରି ଖାଆନ୍ତି ।

ଭାଜି ଶାଗ୍‌, କେନା ଶାଗ୍‌, କୁମ୍‌ଡା ଶାଗ୍‌, ସୋରଷୋ ଶାଗ୍‌, ମୂଲାଶାଗ୍‌, ଝିର୍‌ନା ଶାଗ୍‌, ଗୁର୍‌ଡି ଶାଗ୍‌, ଗୋଇଜିବି ଶାଗ୍‌, ବହଲ ଶାଗ, ଚେଁଚ ଶାଗ, ନୁନୁ ଶାଗଁ, (ଭାତୁଆଶାଗ) ହାଣିଖିପ୍‌ରି (ଶ୍ୱେତପୂର୍ଣ୍ଣି) ଶାଗ୍‌, ପାତ୍‌ରୁ ଶାଗ, ଚକୁଣା ଶାଗ, ମୁଟି ଶାଗ, ଭାଦେର୍ ଶାଗ, ପୋଇ ଶାଗ, କୁଲେର ଶାଗ, କଂଜେର ଶାଗ, ଚାଟିଶାଗ, ସୁନ୍‌ସୁନିଆ ଶାଗ, ରାଜ୍‌ଅଁଲା ଶାଗ, ତିଲେଇ ଭାଜି, ଜରିଭାଜି, କୋଶଲା ଭାଜି, କଁଟା ଭାଜି, ମାଲିଭାଜି, ସମ୍‌ଦେନ ଭାଜି ଆଦି ଶାଗ ମଧ୍ୟ ଆଦିବାସୀମାନେ ଖାଉଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

ଏହି ବନଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ଆଦିବାସୀମାନେ ଆଦିମ କାଳରୁ ଖାଇ ଆସୁଛନ୍ତି । ଏହାକୁ ସେମାନେ ତାଙ୍କର ସାଧାରଣ ଦୈନନ୍ଦିନ ଖାଦ୍ୟ ହିସାବରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । କେବଳ ମରୁଡି କିମ୍ବା ଭୋକ ଉପାସରେ ପଡ଼ି ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଖାଆନ୍ତି ତା ନୁହେଁ, ଏହା  ତାଙ୍କ ଶରୀରକୁ ବହୁତ ଶକ୍ତି ଯୋଗାଇଥାଏ ଏବଂ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି ବଢ଼ାଇଥାଏ । ଯେଉଁ ସମୟରେ ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଖାଇ ଦିନ କାଟିଥାନ୍ତି ସେହି ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଭାତ, ଡାଲି ହେଲେ ସେମାନେ କହିବା ଅନୁସାରେ ତାଙ୍କର ଦେହ ଗରମ ହୋଇ ନାନାଦି ରୋଗ ହେବ । ଏହି ଖାଦ୍ୟ ବିନା ତାଙ୍କର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନ ଜୀବିକାରେ ବ୍ୟାଘାତ ହେବ । ଏହା ଆମ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅଣ ପାରମ୍ପରିକ  ହୋଇ ଥାଇପାରେ କିନ୍ତୁ ଏହି ପାର୍ବତ୍ୟାଂଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପାରମ୍ପରିକ ଖାଦ୍ୟ ଅଟେ । ଏମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟ ପରଂପରା ସାଧାରଣତଃ ଜାଉ ଏବଂ ପାନୀୟ ଭିତ୍ତିକ ଅଟେ ।

  (ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )

ପରମେଶ୍ୱର ମୁଣ୍ଡ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି,ଗବେଷକ ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ବହୁ ଲେଖା ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ ।  ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଭବାନୀପାଟଣା ସହରସ୍ଥିତ ଜୟ ପ୍ରକାଶ ସାନ୍ଧ୍ୟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରେ ଅଧ୍ୟାପକ । ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାଟକ ଆକାଶବାଣୀ ଓ ଦୁରଦର୍ଶନ ରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବା ସହ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କ ସହ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର 9437153656 ଓ  ଇମେଲ [email protected]    ରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ ।