ଆମ ଗାଁ ନାଁ ମହୁକୁଦ । କିପରି ହେଲା ଜଣାନାହିଁ । ମାତ୍ର ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସ୍ଥାପିତ ଏହି ଗାଁଟିରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ମହୁ ମିଳୁଥିବାରୁ ଏହାର ନାମକରଣ ମହୁକୁଦ ହୋଇଛି ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଏବେ ମଧ୍ୟ ରଜପର୍ବରେ ଗ୍ରାମ ଲୋକମାନେ ନିକଟସ୍ଥ ଜଙ୍ଗଲକୁ ମହୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ଯାଇଥାନ୍ତି । ଆମ ଗାଁରେ ପହିଲି ରଜକୁ ଲୋକେ ମହୁଖିଆ ରଜ ଭାବରେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ।
ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ପୂର୍ବପ୍ରାନ୍ତରେ ଅନୁଗୁଳ ଏବଂ ଦେବଗଡ଼ର ସୀମା ନିକଟବର୍ତୀ ଏହି ଗ୍ରାମରେ ସମ୍ବଲପୁରୀ, ଦେବଗଡ଼ି ଏବଂ ଅନୁଗୁଳିଆ ଭାଷାର ଏକ ମିଶାମିଶି ଭାଷା କୁହାଯାଇଥାଏ । ଚାଳିଚଳନ, ରଙ୍ଗଢଙ୍ଗ, ପର୍ବପର୍ବାଣୀରେ ସମ୍ବଲପୁରିଆର ଝଲକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିନଥାଏ । କାରଣ ଚଷା ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଏହି ଗ୍ରାମଟିରେ ଅଧିକାଂଶ ବୋହୂ ଦେବଗଡ଼ ଏବଂ ଅନୁଗୁଳ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଆସିଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଏଠାରେ ନାଁ ସମ୍ବଲପୁରୀ ଭାଷା କୁହାଯାଏ ନାଁ ନୂଆଁଖାଇ ଧୁମ୍ଧାମରେ ପାଳନ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଗ୍ରାମରେ ଓଡ଼ିଶାର ପୂର୍ବର୍ାଂଚଳର ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ମଧ୍ୟ ପାଳନ ହୋଇନଥାଏ । ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ବପର୍ବାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ଏଠାକାର ଲୋକେ ନିଜସ୍ୱ ଢଙ୍ଗରେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି । ରାକ୍ଷୀପୂର୍ଣ୍ଣିମା, ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ, ମକର ପର୍ବ ଇତ୍ୟାଦି ପର୍ବଗୁଡ଼ିକୁ ଏହି ଗାଁରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ ।
ମହୁକଦ ଗ୍ରାମରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ସୁୁଦ ଜାତିର ଲୋଙ୍କ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଥିଲା । ଗାଁର ଗୌନ୍ତିଆ ସୁଦଜାତିର ଥିଲେ ଏବଂ ସେ ରେଢ଼ାଖୋଲ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରିୟପାତ୍ର ଥିଲେ । ନାକଟିଦେଉଳ ଅଂଚଳରେ ମହୁକୁଦ ଗୌନ୍ତିଆଙ୍କ ଖାତିର ଥିଲା । ଲୋକେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ସମସ୍ୟା ନେଇ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଆସୁଥିଲେ । ଗୌନ୍ତିଆଙ୍କ ଘରେ ୪୦/୫୦ ଜଣ ଲୋକ ପ୍ରତିଦିନ କାମ କରି ପେଟ ପୋଷୁଥିଲେ । ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତା ହେବା ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଜମିଦାରୀ ପ୍ରଥାର ଉଚ୍ଛେଦ ଘଟିଲା ଏବଂ ଗୌନ୍ତିଆଙ୍କ ଅଧା ଜମି ସିଲିଂରେ ଗରିିବ ଲୋକଙ୍କୁ ବାଂଟି ଦିଆଗଲା । ଏବେ ଗୌନ୍ତିଆଙ୍କ ବଂଶଧର ଅଛନ୍ତି ସତ ସେ ପତିଆରା ଆଉ ନାହିଁ ।
ଆମ ଗ୍ରାମରେ ଅନେକ ଦେବାଦେବୀ ଯଥା-ପଂଚଖଣ୍ଡା, ଚାବିରୀ, ଠାକୁରାଣୀ ଆଦି ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପୂଜର୍ଚ୍ଚନା ସୁଦ ଜାତିର ଲୋକେ କରୁଛନ୍ତି । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଭାଦ୍ରବ ମାସରେ ବଳି କାଟି ପୂଜା ହେବାର ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟ ଅଛି । ମହୁକୁଦ ଗ୍ରାମର ଦଶହରା କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ପାଳିତ ହୋଇଆସୁଛି । ସପ୍ତମୀରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ପୂଜା ଦଶମୀରେ ମାଆ ନଗର ପରିକ୍ରମାରେ ଯାଇ ଗାଁ ମୁଣ୍ଡ ପଡ଼ିଆରେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେଠାରେ ଗ୍ରାମର କ୍ଷତ୍ରୀୟ ମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପାରମ୍ପରିକ ଖଣ୍ଡାଖେଳ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଖଣ୍ଡା ଖେଳ ତଥା ଦଶମୀ ଯାତଅତ୍ରା ପ୍ରାୟ ଅନ୍ୟ କୌଣସିଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ ।
ଗ୍ରାମର ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତେ ଚାଷବାସ କରି ଚଳନ୍ତି । ଏବେ ଗ୍ରାମର ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତି ଚାକିରି ବାକିରି କରି ବାହାରେ ରହୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଚାଷ ଜମି ଭାଗସୂତ୍ରରେ ଧରି ଗରିବ ଲୋକମାନେ ଭଲ ଉପାର୍ଜନ କରୁଛନ୍ତି । ଗାଁର ଉତ୍ତର ଦକ୍ଷିଣ ଦୁଇପଟେ ଥିବା ଚାଷ ଜମିଗୁଡ଼ାକ ଦୁଇଟି ନାଳ ଦ୍ୱାରା ଜଳସେଚିତ ହୋଇଥାଏ । ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଏକ କଟା ଥିବା ବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ଏକ ଡ୍ୟାମ ରହିଛି । କଟା ନିକଟରେ ଏକ ମହିମା ମଠ ତିଆରି କରାଯାଇଛି ।
ଗ୍ରାମରେ ଅନେକ ଶିକ୍ଷିତ ଯୁବକଙ୍କ ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଏକ ପାଠାଗାର ଏବଂ ଯୁବକସଂଘ ରହିଛି । ମହିଳାମାନଙ୍କର ଏକ ସମିତି ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଯୁବକ ସଂଘ ଆନୁକୂଲ୍ୟରେ ଶିଶୁଦିବସ ବ୍ଲକ୍ସ୍ତରରେ ଏଠାରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ମହିଳା ସମିତି ଦ୍ୱାରା ମହିଳା ଦିବସ ତଥା ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଦିବସ ଆଦି ପାଳନ ହୋଇଥାଏ । ଗ୍ରାମରେ ଦେବାଦେବୀଙ୍କ ଏକ ଉଷାକୋଠୀ ରହିଛି । ଏକ ହନୁମାନ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଏକ ଗଣେଶ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣାଧୀନ ରହିଛି । ଗ୍ରାମଟି ଟିକିରା ନଦୀକୂଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଗ୍ରାମ ଲୋକେ ଗାଧୋଇବା ପାଇଁ ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାନ୍ତି ।
ଗ୍ରାମ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂହତି ତଥା ଭାଇଚାରା ବଜାୟ ରହିଛି । ସୁଖଦୁଃଖରେ ସମସ୍ତେ ସମସ୍ତଙ୍କ ସାଥୀରେ ଅଛନ୍ତି ।
ମହୁକୁଦ ଗ୍ରାମର ଆଉ ଏକ ଆକର୍ଷଣ ହେଉଛି ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା । କାହିଁ କେଉଁ କାଳରୁ ଏହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି କହିହେବ ନାହିଁ । ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲ ପହିଲାରୁ ତେରଦିନ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ଗ୍ରାମକୁ ଯାଇ ଗ୍ରାମର କଳାକାର ତଥା ଭକ୍ତମାନେ ଦଣ୍ଡଯାତ୍ରା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରି ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିୁଛନ୍ତି । ଏହାଛଡ଼ା ଖଞ୍ଜଣୀ ଭଜନର ତିନୋଟି ଦଳ ଏବଂ ଗୋଟିଏ କୀର୍ତ୍ତନ (ନଦିଆଦଳ) ମଧ୍ୟ ମହୁକୁଳର ଗୌରବ ବଢ଼ାଇବାରେ ସହାୟକ ହେଉଛନ୍ତି । ଶେଷରେ ଆମ ଗାଁ ମହୁକଦର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବାସ୍ନା ତଥା ଆକର୍ଷଣ ରହିଛି । ଜୀବନଜୀବିକା ପାଇଁ ଯିଏ ପୃଥିବୀର ଯେକୌଣସି କୋଣରେ ଥାଉନା କାହିଁକି ମା’ ମାଟିକୁ ଝୁରି ହୋଇଛି ।
ଅଜିତ କୁମାର ବିଶ୍ୱାଳ: ୯୯୩୮୧ ୪୩୫୪୫
