ଅଖିଳ ନାୟକ , ଓଡ଼ିଆ ଅଧ୍ୟାପକ
ଜନ୍ମ- ୧୩ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୭୦ , ଜନ୍ମସ୍ଥାନ -ରଇନଗୁଡା , କଳାହାଣ୍ଡି
ପ୍ରକାଶିତ ପୁସ୍ତକ – ଗାଧୁଆ ବେଳ ,ଗୁଲିଖଟି ,ଧୋବ ଫରଫର ,ଖେତ ପୁରାଣ (କବିତା ସଙ୍କଳନ) ଭେଦ, ଅବିଜା (ଉପନ୍ୟାସ) , ସାତଦିନ (ଅନୁବାଦ ଉପନ୍ୟାସ )
ଆପଣଙ୍କ ଲେଖକୀୟ ଜୀବନର ଯାତ୍ରା କେବେଠୁ ଓ କୋଉ ପରିସ୍ଥିତିରୁ ଆରମ୍ଭ ?
ମୋ ବାପା ଜଣେ କବି ଥିଲେ ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇ ଛୋଟବେଳୁ ଲେଖାଲେଖି କରି ଆସିଛି କିନ୍ତୁ କଲେଜ ପଢିବା ସମୟରୁ ବିଧିବଦ୍ଧ ଭାବରେ ଲେଖାରେ ମନ ନିବେଶ କଲି ।
ଏକଦା ଆପଣ ଗୋଟେ ପତ୍ରିକା ‘ମାଙ୍ଗଳିକ’ ର ସମ୍ପାଦନା କରୁଥିଲେ। କାହିଁକି ସେ ପତ୍ରିକା ଟି ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା?
+୨ ର ଛାତ୍ର ଥିବା ସମୟରେ ମୋର ଦୁଇ ଜଣ ବନ୍ଧୁ ନିଜୁ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ଓ ପ୍ରେମଲାଲ ନାୟକ ଙ୍କ ସହାୟତାରେ ‘ମାଙ୍ଗଳିକ’ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ଟି ପ୍ରକାଶ କରୁଥିଲୁ । ଏଇ ଗୋଟିଏ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ପରେ ଯେହେତୁ ଆମର କୌଣସି ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ବଳ ନଥିଲା ତଥା ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ସୁଚିନ୍ତିତ ଯୋଜନା ନଥିଲା ପ୍ରାୟ ବର୍ଷେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାହା ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ନାହିଁ। ୧୯୮୭ ମସିହାରେ ମୁଁ +3 ପଢିବା ପାଇଁ ବିକ୍ରମଦେଵ କଲେଜ ଜୟପୁର କୁ ଗଲି।ସେଠି ମୋର ବନ୍ଧୁ ବିଶ୍ୱଭୂଷଣ ଙ୍କ ସହ ମିଶି ଏଇ ପତ୍ରିକା ଟିକୁ ନିୟମିତ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା କଲୁ ଆଉ ତାହା ପ୍ରାୟ ୨ ବର୍ଷ ଏକ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ଭାବରେ ନିୟମିତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମୋର ଏମ.ଏ ପଢିବା ସମୟରେ ଆଉ ‘ମାଙ୍ଗଳିକ’ କୁ ପ୍ରକାଶ କରିବା ପାଇଁ ମୋ ଭିତରେ ସେମିତି ଆଉ ସ୍ପୃହା ନଥିଲା। ପତ୍ରିକା ଟି ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା ।
ଆପଣଙ୍କ ଲେଖକୀୟ ଜୀବନର ପ୍ରଭାବ କିଛି ପଡ଼ିଚିକି ଆପଣଙ୍କ ଛାତ୍ର/ଛାତ୍ରୀ ଙ୍କ ଉପରେ ?
ମୋର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ମାନଙ୍କ ଉପରେ ମୋ ଲେଖକୀୟ ଜୀବନର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଚିକି ନା ସେ କଥା ବରଂ ସେମାନେ ଭଲଭାବରେ କହିପାରିବେ ।ମୁଁ କିନ୍ତୁ ମୋ ବୃତ୍ତି ସହିତ ପ୍ରବୃତ୍ତି କୁ କେବେହେଲେ ମିଶେଇ ନାହିଁ। ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ମାନଙ୍କ ପାଖରେ ମୁଁ ଏକ ଅଧ୍ୟାପକ ହେବାର ପ୍ରଯତ୍ନ ସବୁବେଳେ କରିଆସିଛି। ମୁଁ ଯେହେତୁ ବିଶ୍ୱାସ କରି ଆସିଛି ଜଣେ ଲେଖକର ଉଚ୍ଚାରଣ ଓ ଆଚରଣ ସମାନ ରହିବା କଥା ତେଣୁ ମୋର ଆଚରଣ ଦ୍ୱାରା ମୋର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିବେ ବୋଲି ମୁଁ ଆଶା କରୁଛି । ମୋର ଛାତ୍ର ଅଭିମନ୍ୟୁ ବଗର୍ତ୍ତି ଜଣେ ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଅନୁବାଦକ ଏବଂ ସମାଲୋଚକ ଭାବରେ ନିଜର ସ୍ଥିତି ଜାହିର କରିପାରିଛନ୍ତି।ଆହୁରି ଅନେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ କବିତା ଏବଂ ଗଳ୍ପନ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରୁଛନ୍ତି ।
ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଟ୍ରେଣ୍ଡ ର କବିତା ଲେଖନ୍ତି ଆପଣ । କବିତାକୁ ନେଇ କଣ ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରୁଛନ୍ତି ?
ମୋର ପ୍ରଥମ କବିତା ସଂକଳନ ‘ଗାଧୁଆ ବେଳ ‘ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ୧୯୯୩ ମସିହାରେ । ୧୯୯୩ ରୁ ଆଜି ମଧ୍ୟରେ ମାତ୍ର ୫ ଟି ସଂକଳନ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ପାଠକ ହିସାବରେ ସେଇ ସବୁ ସଂକଳନ କୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛି ମୋର ମନେ ହେଉଛି ମୋର କୌଣସି ସଂକଳନ ଅନ୍ୟ ସଂକଳନ ସହିତ ସମାନ ନୁହେଁ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଏଇ ଭିନ୍ନତା ଉଭୟ କଥ୍ୟ ଓ ବଚନ ଭଙ୍ଗୀରେ ରହିଛି । ମୁଁ ସବୁବେଳେ ନିଜକୁ ଅତିକ୍ରମ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରି ଆସିଛି , ତାର ଫଳଶ୍ରୁତି ଏଇ ଭିନ୍ନତା । ହଁ ମୁଁ ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା ରେ ବିଶ୍ୱାସ କରେ । ଯଦିଓ ସଚେତନ ଭାବରେ ମୁଁ ପରୀକ୍ଷା ନିରୀକ୍ଷା କରେନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଯେହେତୁ ବହୁତ କମ ଲେଖେ ମୁଁ ଆଜି ଲେଖୁଥିବା କବିତା ଆଉ ୬ ମାସ ପରେ ଲେଖିବାକୁ ଥିବା କବିତା ଠାରୁ ନିହାତି ଅଲଗା ହେଇଯାଏ ।
ସମାଜର ଅନେକ କୁସଂସ୍କାର, କୁପ୍ରଥା ଓ ପରମ୍ପରା କୁ ହଟେଇବାରେ କବି/ଲେଖକ ଟିର ଗୁରୁତ୍ୱ ଭୂମିକା କେତେ ଜରୁରୀ ବୋଲି ଆପଣ ମନେ କରନ୍ତି?
ଜଣେ କବି କିମ୍ବା ଲେଖକ ସଚେତନ ଭାବରେ କୁସଂସ୍କାର ,କୁପ୍ରଥା ପରମ୍ପରା କୁ ହଟେଇବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବ ଏଭଳି କୌଣସି ଧରା ବନ୍ଧା ନିୟମ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ଲେଖକ ବା କବି ପ୍ରଥମତଃ ଜଣେ ମଣିଷ। ଏବଂ ମୋର ବିଶ୍ୱାସ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ କୁସଂସ୍କାର, କୁପ୍ରଥା ପରମ୍ପରା ରୁ ନିଜକୁ ମୁକୁଳେଇବା ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ଉଚିତ ।
‘ ଭେଦ ‘ ଉପନ୍ୟାସର ନାମକରଣ ହିସାବରେ ଆପଣ ସମାଜ ପାଖରୁ କେବେ ଭେଦଭାବର ଶିକାର ହୋଇଛନ୍ତି କି ?
ମୋର ଉପନ୍ୟାସର ନାଁ ଭେଦ ।ଭେଦ ଶବ୍ଦଟି ବିଭେଦ ସୂଚକ ବୋଲି ଆପଣ ମୋତେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ମୁଁ କେବେ ସେହି ଭଳି ଭେଦଭାବର ଶିକାର ହୋଇଛି କି ନାହିଁ । ହଁ , ଶୈଶବ ରୁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ ସାମାଜିକ ଭେଦଭାବର ଶିକାର ହୋଇଛି ଏବେ ମଧ୍ୟ ହେଉଚି । ଆମର ସମାଜ ହେଉଚି ଏକ ଜାତି ବିଭକ୍ତ ସମାଜ । ଭାରତୀୟ ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଯେଉଁ ସବୁ ଜାତି ସବାତଳ ପାହାଚରେ ରହିଚି ମୁଁ ତନ୍ମଧରୁ ଗୋଟିଏ ଜାତିର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।ତେଣୁ ଜାତି ଜନିତ ଯନ୍ତ୍ରଣା,ନିପୀଡ଼ନ, ଅତ୍ୟାଚାର, ଶୋଷଣ, ଦଳନର ଶିକାର ମୁଁ ମୋ ଅଙ୍ଗେ ଅଙ୍ଗେ ଅନୁଭବ କରିଛି । ଛୋଟବେଳୁ ଗାଁ ରେ ପାନୀୟ ଜଳ ଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଦଲିଆ ଖାଇବା ଯାଏ ସବୁଠି ଘୃଣା ର ଶିକାର ହେଇଚି । ସେ ସମୟ ନୁହେଁ ଏବେ ବି ମଧ୍ୟ ପିଲା ଜାତି ଜନିତ ବୈଷମ୍ୟର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି। ଯଦିଓ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଆଗଭଳି ଆଉ କରାଳ ରୂପରେ ନାହିଁ, ତଥାପି କୋଉଠି ନା କୋଉଠି ଜାତି ରହିଛି । ମୋ ମତରେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟତା ଏକ ଗୌଣ ପ୍ରସଙ୍ଗ । ଜାତି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନିହିତ ଅର୍ଥନୈତିକ ,ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦିଗ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏବେ ମଧ୍ୟ ପଛୁଆ ବର୍ଗର ପିଲା ମାନେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦମନ, ଶୋଷଣ ଓ ଦଳନ ର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି । ଏବଂ ଦିନକୁ ଦିନ ତାହା ଅଧିକ ବ୍ୟାପକ ହେଉଛି । ଏକଥା ମୁଁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରୁଛି ।
ଆପଣଙ୍କ ‘ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ‘ କବିତାଟିକୁ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଲେଖିଥିଲେ?
ଦେଶଦ୍ରୋହୀ କବିତାଟି ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ । ବୋଧହୁଏ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ଏ ଦୀର୍ଘ କବିତା ଟି ବନ୍ଧୁ କେଦାର ମିଶ୍ରଙ୍କ ସଂପାଦନାରେ ସେତେବେଳେ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିବା ସଚିତ୍ର ବିଜୟ ପତ୍ରିକାର ଶାରଦୀୟ ବିଶେଷାଙ୍କ ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା। ତା ପରଠାରୁ ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରାୟ ୬/୭ ଥର ପୁନଃ ମୁଦ୍ରିତ ହୋଇଛି । ଏହି କବିତାକୁ ନେଇ ଅନେକ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଇଚି ଓ କବିତାଟି ଦ୍ଵାରା ଅନେକ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହେଇଥିବାର ମୁଁ ଲକ୍ଷ କରିଛି । ଦେଶଦ୍ରୋହୀ କବିତାର ପୃଷ୍ଠ ଭୂମି ହେଉଛି ନିୟମଗିରି ରେ ୨୦୦୧ ମସିହାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା କମ୍ପାନୀ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ତତସହିତ ସଂପୃକ୍ତ କ୍ରିୟା ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ।ସେହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ୯ ଜଣ ବିପ୍ଲବୀ ସହିଦ ମଧ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି ।ଏ ସବୁ ମୁଁ ଅତି ପାଖରୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଛି ଓ ସେଇ ନିରୀକ୍ଷଣ ର ଫଳଶ୍ରୁତି ହେଉଛି ମୋ ଦେଶଦ୍ରୋହୀ କବିତା।
ଶୁଣାଯାଏ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ପରେ କିଛି ଲେଖକଙ୍କର ସୃଜନଧାରା ଉପରେ କିଛି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଦେଖାଯାଏ। ଆପଣଙ୍କ ସହ ସେପରି କିଛି ଘଟିଛି କି?
ଆପଣଙ୍କ କଥାରେ ମୁଁ ସହମତ । କେବଳ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ନୁହେଁ ଲେଖକ ଜୀବନର ପ୍ରତି ମୋଡ଼, ପ୍ରତି ବାଙ୍କ ତାର ଲେଖକୀୟ ସତ୍ତାକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ । ଜଣେ ଲେଖକ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବରେ ବିବାହ କରିସାରିଲା ପରେ ନୂଆ ଅନୁଭୂତି ,ନୂଆ ଉପଲବ୍ଧି ,ନୂଆ ସମସ୍ୟା ଓ ନୂଆ ସଙ୍କଟ ର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ। ମୁଁ କହିବି ମୋର ବିବାହ ପରେ ଜୀବନର ଯେଉଁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ମୋ ସାମ୍ନାରେ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଛି ତା ଦ୍ଵାରା ମୁଁ ଗଭୀର ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଚି। ସେ ପ୍ରଭାବ ଉଭୟ ସକାରାତ୍ମକ ଓ ନକରାତ୍ମକ ।
ଭଲ କବି ରୂପେ ଆପଣଙ୍କୁ ଅନେକ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତି। ଆପଣ କାହାକୁ ଅନୁସରଣ କରିନାହାନ୍ତି ?
ମୋ କବିତାକୁ ତରୁଣ ପ୍ରଜନ୍ମର କେହି କେହି କବି ଅନୁସରଣ କରୁଥିବା ମୁଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛି ।କିନ୍ତୁ ସେଇ ଅନୁସରଣ ଶଗଡ଼ଗୁଳାରେ ବାଟ ଚାଲିବା ନୁହେଁ । ଆପଣ ଯଦି ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବରେ କାହାଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହେଇଚି କି ନାଇଁ ବୋଲି ପଚାରୁଥାନ୍ତି ତେବେ ମୁଁ କହିବି ମୋର ପ୍ରିୟ ଲେଖକ ମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଶାରଳା ଦାସ, ଅଚ୍ୟୁତାନନ୍ଦ, ବଳରାମ ଦାସ, ଭୀମଭୋଇ ,ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି,ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି ,ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟ, ରମାକାନ୍ତ ରଥ,ସୌଭାଗ୍ୟ ମିଶ୍ର, ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା ଏମିତି ଅନେକ। ମୁଁ ବିଭିନ୍ନ ବାଗରେ, ବିଭିନ୍ନ ବାଟରେ ଏମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି । ଯଦିଓ ଅନ୍ଧ ଭାବେ କାହାକୁ ଅନୁସରଣ କରିନାହିଁ ।
ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସାହିତ୍ୟରେ ଦଳିତ ଧାରାକୁ ନେଇ ଆପଣଙ୍କର ମତ କଣ ?
ଦଳିତ ସାହିତ୍ୟର ଧାରା ବର୍ତ୍ତମାନ ବଳିଷ୍ଠ ସ୍ୱର ଭାବରେ ସମଗ୍ର ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ଦେଖାଦେଇଛି । ମଣିଷର ମୁକ୍ତି କାମନା କୁ ଏହି ଧାରା ସମର୍ଥନ କରେ । ସବୁପ୍ରକାର ଦଳନ,ପୀଡନ, ସଙ୍କୋଚନ ରୁ ମଣିଷକୁ ମୁକ୍ତ କରି ଏକ ମହାମାନବିକ ସ୍ରୋତରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ଦଳିତ ସାହିତ୍ୟ ସଦା ଉନ୍ମୁଖ। ଓଡ଼ିଶାରେ ଯଦିଓ ଏହି ଧାରା ଏତେ ପ୍ରଖର ନୁହେଁ ତଥାପି ତାର ନିଆରାପଣ ,ତାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା , ତାର ମୌଳିକତା ଇତ୍ୟାଦି ଦ୍ୱାରା ତଥାକଥିତ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସାହିତ୍ୟ ଧାରା କୁ ଦୋହଲେଇ ଦେବାରେ ତାର ସାମ୍ୟର୍ଥକୁ ଅସ୍ବୀକାର କରାଯାଇ ନପାରେ। ଭୀମ ଭୋଇ ହୁଅନ୍ତୁ , ହୁଅନ୍ତୁ ବାସୁଦେବ ସୁନାନୀ, ହୁଅନ୍ତୁ ହେମନ୍ତ ଦଳପତି ଯଦିଓ ସଂଖ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦଳିତ ଧାରାରେ ରଚନା କରୁଥିବା ସ୍ରଷ୍ଟା ମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ଏତେ ବେଶୀ ନୁହେଁ ତଥାପି ଗୁଣାତ୍ମକତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ତାହା ତଥାକଥିତ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତକୁ ଆହ୍ୱାନ ଜଣାଇବାରେ ଯେଉଁ ଆହ୍ୱାନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୃପ୍ତ ଓ ଦାମ୍ଭିକ ବେଶ ସମର୍ଥ ।
