ନିଆରା ମଣିଷ: କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର

ଭୁବନେଶ୍ବର: ବିହାରର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ କର୍ପୂରୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ମରଣୋତ୍ତରଭାବେ ଭାରତର ୪୯ତମ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ବେସାମରିକ ସମ୍ମାନ ଭାରତରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଏନେଇ ମଙ୍ଗଳବାର ଭାରତ ସରକାର ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି। ୨୦୨୪ ଜାନୁଆରି ୨୪ରେ ଜନନାୟକ ତଥା ସ୍ୱର୍ଗତ ସମାଜବାଦୀ ନେତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଶତବାର୍ଷିକୀର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ଏହି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ସମାଜ ପ୍ରତି ଅସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିବାରୁ ସେ ଏହି ବିରଳ ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି ବୋଲି ସରକାର ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିଛନ୍ତି। ସେ ସାଧାରଣ ଜନତାଙ୍କ ସ୍ବରକୁ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ।

ସାମଜିକ-ରାଜନୈତିକ ଚିନ୍ତକ ପ୍ରେମ କୁମାର ମଣି କୁହନ୍ତି, କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ସମୟରେ ପୁଲିସ ମାଡ଼ରେ ଜଣେ ସଫାଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଘଟଣାକୁ ନେଇ କର୍ପୁରୀ ଗଭୀର ଶୋକ ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହିତ ମର୍ମାହତ ହୋଇଥିଲେ। ସଫାଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ନିଜ ପୁତ୍ର ମନେକରି ମୁଖାଗ୍ନି ଦେଇଥିଲେ। ସେହିପରି ପଡ଼ୀତ ପରିବାରକୁ ଅନୁକମ୍ପାମୂଳକ ରାଶି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ କହିବାକୁ ଗଲେ ସମାଜର ପଛୁଆ ବର୍ଗ ଓ ପଛୁଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର ସ୍ବର ଥିଲେ।  

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ଭାଷାରେ କର୍ପୁରୀ

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ‘ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତୀକ’ବୋଲି କର୍ପୁରୀ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଛନ୍ତି। ପଛୁଆବର୍ଗଙ୍କ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଅତୁଟ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ଏବଂ ତାଙ୍କର ଦୂରଦର୍ଶୀ ନେତୃତ୍ୱ ଭାରତର ସାମାଜିକ-ରାଜନୈତିକ ଢାଞ୍ଚାରେ ଏକ ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଛାପ ଛାଡ଼ିଛି। ମୁଁ ଆନନ୍ଦିତ ଯେ ଭାରତ ସରକାର ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟର ପ୍ରତୀକ, ମହାନ ଜନନାୟକ କର୍ପୂରୀ ଠାକୁରଜୀଙ୍କୁ ଭାରତରତ୍ନ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ତାହା ମଧ୍ୟ ସେହି ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମ ଶତବାର୍ଷିକୀ ପାଳନ କରୁଛୁ। ଏହି ପୁରସ୍କାର କେବଳ ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନକୁ ସମ୍ମାନିତ କରେ ନାହିଁ ବରଂ ଏକ ଅଧିକ ନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ସମତାପୂର୍ଣ୍ଣ ସମାଜ ଗଠନ ଲାଗି ଆମକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥାଏ। ସରକାରୀ ସେବାରେ ପଛୁଆବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ସମାନ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସଂରକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ। ନଭେମ୍ବର ୧୯୭୮ରେ ପଛୁଆବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ୨୬ ପ୍ରତିଶତ ସଂରକ୍ଷଣ ଲାଗୁ କରିଥିଲେ, ଯାହା କି ୧୯୯୦ ଦଶକରେ ମଣ୍ଡଳ କମିସନ ସୁପାରିସ ପାଇଁ ମଞ୍ଚ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲା। ଏହି ନୀତି ପଛୁଆବର୍ଗଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ସହ ହିନ୍ଦୀ ହାର୍ଟଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ରାଜନୀତିର ଚେହେରା ବଦଳାଇ ଦେଇଥିବା ଆଞ୍ଚଳିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକର ଉତ୍ଥାନକୁ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା।  

ସଂକ୍ଷେପରେ କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର

ସ୍ବର୍ଗତ କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ବିହାରର ସମସ୍ତିପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ସମାଜର ଅନ୍ୟତମ ପଛୁଆବର୍ଗ – ନାଇ (ନାପିତ) କୁଳରେ ସେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଜଣେ ସାମାଜିକ କର୍ମୀ ଭାବେ ସେ ଭାରତଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ କଲେଜ ଛାଡିଥିଲେ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ସମୟରେ ଅଢେଇ ବର୍ଷ ଜେଲରେ ବିତାଇଥିଲେ। ପରେ ୧୯୬୦ ଓ ୧୯୭୦ ମସିହାରେ କର୍ମଚାରୀ ଓ ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଧର୍ମଘଟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ସମାଜବାଦୀ ପାର୍ଟି ପ୍ରାର୍ଥୀ ଭାବରେ ଠାକୁର ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ତାଜପୁରରୁ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ବିହାର ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ୧୯୭୦ ମସିହାରେ ବିହାରର ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ସମାଜବାଦୀ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ଉପମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଜନତା ପାର୍ଟି କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ ଠାକୁର ଦ୍ୱିତୀୟ ଥର ପାଇଁ ବିହାରର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ। ସେ ଆଣିଥିବା ସଂସ୍କାରଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ମଦ ନିଷେଧ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲା। ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ସେ ମାଟ୍ରିକ୍ ପାଇଁ ଇଂରାଜୀକୁ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ବିଷୟ ତାଲିକାରୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲେ। ଠାକୁରଙ୍କୁ ଲାଲୁ ପ୍ରସାଦ ଯାଦବ, ରାମବିଳାସ ପାସୱାନ, ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଯାଦବ ଓ ନୀତୀଶ କୁମାରଙ୍କ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ବିହାରୀ ନେତାଙ୍କ ଗୁରୁ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ୧୯୮୮ ମସିହା ଫେବ୍ରୁଆରି ୧୭ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ହୋଇଥିଲା।

ଭାରତରତ୍ନ ତାଲିକା

-୧୯୫୪: ସି ରାଜଗୋପାଳଚାରୀ, ସର୍ବପଲ୍ଲୀ ରାଧାକୃଷ୍ଣନ ଓ ସିଭି ରମଣ (ସମସ୍ତେ ତାମିଲନାଡୁ)
-୧୯୫୫: ଭଗବାନ ଦାସ, ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁ (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ), ଏମ୍‌ ବିଶେଶ୍ବରାୟ (କର୍ଣ୍ଣାଟକ)
-୧୯୫୭: ଗୋବିନ୍ଦ ବଲ୍ଲଭ ପନ୍ତ (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ)
-୧୯୫୮: ଧୋନ୍ଦୋ ‌କେଶବ କାର୍ଭେ (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର)
-୧୯୬୧: ବିଧାନ ଚରଣ ରାୟ (ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ) ଓ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଟଣ୍ଡନ (ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ)
-୧୯୬୨: ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ (ବିହାର)
-୧୯୬୩: ଜାକୀର ହୁସେନ (ତେଲେଙ୍ଗାନା) ଓ ପାଣ୍ଡୁରାଙ୍ଗ ବର୍ମନ କାନେ (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର)
-୧୯୬୬: ଲାଲବାହାଦୂର ଶାସ୍ତ୍ରୀ (ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ)
-୧୯୭୧: ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ)
-୧୯୭୫: ଭିଭି ଗିରି (ଓଡ଼ିଶା)
-୧୯୭୬: କେ କାମରାଜ (ତାମିଲନାଡୁ)
-୧୯୮୦: ମଦର ଟେରେସା (ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ଜନ୍ମ: ଉତ୍ତର ମେକଡୋନିଆ)
-୧୯୮୩: ବିନୋବା ଭାବେ (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର)
-୧୯୮୭: ଅବଦୁଲ ଘଫର ଖାନ (ପାକିସ୍ତାନ)
-୧୯୮୮: ଏମ୍‌ ଜି ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ (ତାମିଲନାଡୁ)
-୧୯୯୦: ବି ଆର ଆମ୍ବେଦକର (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର), ନେଲସନ ମଣ୍ଡେଲା (ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା)
-୧୯୯୧: ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧି (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ), ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ, ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ (ଗୁଜରାଟ),
-୧୯୯୨: ଅବଦୁଲ କାଲାମ ଆଜାଦ, ସତ୍ୟଜିତ ରାୟ (ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ), ଜେଆରଡି ଟାଟା (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର),
-୧୯୯୭: ଗୁଲଜାରୀଲାଲ ନନ୍ଦ (ପଂଜାବ), ଅରୁଣା ଆସଫ (ପ.ବଙ୍ଗ), ଏପିଜେ ଅବଦୁଲ କାଲାମ (ତାମିଲନାଡୁ)
-୧୯୯୮: ଏମ୍‌ଏସ୍‌ ଶୁଭଲକ୍ଷ୍ମୀ, ସି ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ (ତାମିଲନାଡୁ)
-୧୯୯୯: ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ (ବିହାର), ଅର୍ମତ୍ୟ ସେନ୍‌ (ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ), ଗୋପୀନାଥ ବାର୍ଡୋଲ (ଆସାମ), ରବି ଶଙ୍କର (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ)
-୨୦୦୧: ଲତା ମଙ୍ଗେସକର (ମହରାଷ୍ଟ୍ର), ବିସମିଲ୍ଲା ଖାନ୍‌ (ବିହାର)
-୨୦୦୯: ଭୀମସେନ ଯୋଶୀ (କର୍ଣ୍ଣାଟକ)
-୨୦୧୪: ସିଏନ୍‌ଆର ରାଓ (କର୍ଣ୍ଣାଟକ), ସଚିନ ତେନ୍ଦୁଲକର (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର)
-୨୦୧୫: ମଦନ ମୋହନ ମାଲବ୍ୟ (ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ), ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ (ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ)
-୨୦୧୯: ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ (ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ), ଭୂପେନ ହଜାରିକା (ଆସାମ), ନାନଜୀ ଦେଶମୁଖ (ମହାରାଷ୍ଟ୍ର)
୨୦୨୪: କର୍ପୁରୀ ଠାକୁର (ବିହାର)