ଭୁବନେଶ୍ବର: ‘ଜଳ’ର ଅନ୍ୟନାମ ଜୀବନ। ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ଏହା ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଜିନିଷ। କାରଣ ଏହାର ବିନା କୌଣସି ଜୀବଜନ୍ତୁ ବଞ୍ଚିବା ସହଜ ନୁହେଁ। ଜୀବଜଗତ ପାଇଁ ଜଳର ଆବଶ୍ୟକତା ନିହାତି ଦରକାର ଥିବାରୁ ବେଳେ ବେଳେ ଏହାରି ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି। ଆଦିବାସୀ ଅଧ୍ୟୁଷିତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲୋକେ ପାଣି ପାଇବା ପାଇଁ ପାହାଡ଼ରେ ବନ୍ଧ ବାନ୍ଧିଥାନ୍ତି। ଦୁର୍ଗମ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକେ ୫କିମି ଦୂରକୁ ଯାଇ ପାଣି ଆଣିଥାନ୍ତି। ତେଣୁ ଜଳକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ନାଗରିକ, ପ୍ରଶାସନ ଓ ସରକାରଙ୍କ ବଡ଼ ଦାୟିତ୍ବ ରହିଛି।
କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ ‘ଜଳ’ର ଆବଶ୍ୟକତା କେତେ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ସେହି ସମୟରେ ଜଣାପଡ଼ିଥାଏ, ଯେତେବେଳେ ମହିଳାମାନେ ହାଣ୍ଡିମାଠିଆ ଧରି ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ବାରସ୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଅତୀତରେ ଏଭଳି ଘଟଣା ଅନେକ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି। ସେହିପରି ପାଣି ପାଇଁ ଜୀବନ ମଧ୍ୟ ଯାଉଥିବା ନଜିର ରହିଛି। ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକରେ ଛାତ୍ରୀଛାତ୍ରୀମାନେ ପାଣି ପାଇଁ ହନ୍ତସନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। କିଛି ସ୍ଥାନରେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଲମ୍ବାଧାଡ଼ି ଲାଗିଥାଏ। ଖରାଦିନ ଆସିଲା ମାତ୍ରେ ପରିସ୍ଥିତି ଆହୁରି ଭୟଙ୍କର ହୋଇଥାଏ। ରାସ୍ତା ଅବରୋଧ ହୋଇଥାଏ। ଗୋଷ୍ଠୀ ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ।
ସଚେତନ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା
୧୯୯୩ ମସିହାରୁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ତାରିଖରେ ବିଶ୍ବ ଜଳ ଦିବସ ପାଳନ ହୋଇଆସୁଛି। ଏହାରି ମଧ୍ୟରେ ୩୦ ବର୍ଷ ହେବ ପାଳନ ହୋଇଆସିଛି। ଜାତିସଂଘର ଆବାହନରେ ପାଳିତ ବିଶ୍ବ ଜଳ ଦିବସ ମଧୁର ଜଳର ଗୁରୁତ୍ବକୁ ଉତ୍ଥାପନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଜଳାଭାବ, ପ୍ରଦୂଷଣ, ଦୁର୍ବଳ ପରିମଳ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଓ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରଭାବ ଆଦି ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ। ଜଳର ବ୍ୟବହାର, ପରିଚାଳନା ଓ ସଂରକ୍ଷଣ ଦିଗରେ ଆମେ ସମସ୍ତେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ, ପାରିବାରିକ, ସାଙ୍ଗଠନିକ ସ୍ତରରେ ସଚେତନ ହେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି।
ହୀରାକୁଦରୁ ୪ ଫୁଟ କମିଲା ପାଣି
ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆମ ପରିବେଶ ଉପରେ ଘୋର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି। ଜଳ ଉତ୍ସରେ ପାଣିର ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଉଛି। ଯଦି ୧୦ ବର୍ଷକୁ ଫେରିଯିବା, ପ୍ରକୃତ ପରିସ୍ଥିତି ସଂପର୍କରେ ଅଧିକ ଅବଗତ ହୋଇପାରିବା। ବର୍ଷା ଅଭାବରୁ ବୃହତ୍ ଜଳଭଣ୍ଡାରରେ ମଧ୍ୟ ପାଣିର ଅଭାବ ଦେଖାଯାଉଛି। ଚଳିତ ବର୍ଷ ଅଣମୌସୁମି ବର୍ଷା ଅଭାବର ପ୍ରଭାବ ହୀରାକୁଦ ଜଳଭଣ୍ଡାର ଉପରେ ପଡ଼ିଛି। ନଭେମ୍ବର ପରେ ସ୍ବଳ୍ପ ବର୍ଷା କାରଣରୁ ଗତବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଏଥର ହୀରାକୁଦ ଜଳଭଣ୍ଡାର ପାଣି କମ ରହିଛି। ୨୦୨୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୭ରେ ହୀରାକୁଦର ଜଳସ୍ତର ୬୨୧.୮୧ ଫୁଟ୍ ଥିଲାବେଳେ ଚଳିତବର୍ଷ ସେହିଦିନ ୬୧୭.୫୮ ଫୁଟ୍ ଥିଲା। ଅର୍ଥାତ ପୂର୍ବବର୍ଷ ତୁଳନାରେ ଜଳସ୍ତର ୪ ଫୁଟ୍ରୁ ଅଧିକ ତଳେ ରହିଛି।
ଶୁଖିଲା ପଡ଼ିଛି ମହାନଦୀ
ହୀରାକୁଦ ଜଳଭଣ୍ଡାରରୁ ଜଳସ୍ତର ହ୍ରାସ ପାଇବା କାରଣରୁ ମହାନଦୀ ଶୁଖିଲା ଦେଖାଯାଉଛି। ଯେଉଁଠି ଆନିକଟ ରହିଛି, ସେଠାରେ କେବଳ ପାଣି ରହୁଛି। ଅନ୍ୟସ୍ଥାନରେ ମହାନଦୀରେ କେବଳ ବାଲି ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି। କେବଳ ମହାନଦୀ ନୁହେଁ, ଏହାର ଉପନଦୀଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥା ସମାନ। ମହାନଦୀରୁ ବାହାରିଥିବା କୁଆଖାଇ ସୁଖିଲା ପଡ଼ିଛି। ସେହିଭଳି ଭୁବନେଶ୍ବର ଉପକଣ୍ଠ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ଦୟାନଦୀରେ ମଧ୍ୟ ପାଣିନାହିଁ। ଏହି ଦୁଇ ନଦୀରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଧାରର ଜଳସ୍ରୋତ ରହିଛି। କେନାଲରେ ବି ପାଣି ନାହିଁ। ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଆରମ୍ଭରୁ ସହରର ସ୍ଥିତି ଏମିତି ଯେ ସହରବାସୀଙ୍କ ଲାଇଫ୍ଲାଇନ୍ କୁହାଯାଉଥିବା କୁଆଖାଇରେ ବାଲିବନ୍ଧ କରାଯାଇ ପିଇବା ପାଣି ଯୋଗାଣ ହେଉଛି।
ହ୍ରାସ ପାଉଛି ଭୂତଳ ଜଳ
ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ଶୁଖିଲା ପଡ଼ିଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟପଟେ ସହରର ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ମଧ୍ୟ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଲାଗିଛି। ନିୟମିତ ବର୍ଷା ହେଉ ନଥିବାରୁ ଭୂତଳ ଜଳ ହ୍ରାସ ପାଉଛି। ଫଳରେ ଆଗକୁ ଭୟଙ୍କର ସ୍ଥିତି ଉପୁଜିବାର ଆଶଙ୍କା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ବାଲେଶ୍ଵର ଜିଲ୍ଲା ବାଲିଆପାଳ, କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ଗରଦାପୁର, ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା କୋରେଇ, ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲ୍ଲା ଭୁବନେଶ୍ବର ଓ ବୋଲୋଗଡ଼ ଏବଂ ନୂଆପଡ଼ାରେ ଭୂତଳ ଜଳ ହ୍ରାସ ପାଉଛି। ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ୧୦ ମିଟର ତଳକୁ ଜଳ ନିମ୍ନଗାମୀ ହୋଇଛି। ଏଠି ପଥୁରିଆ ଜମି ସାଙ୍ଗକୁ ଜଳର ବ୍ୟବହାର ବହୁତ ବଢ଼ିଛି। ଭୂତଳ ଜଳ ଉପରେ ଆମର ୬୦ ଭାଗ ଚାଷ ନିର୍ଭର କରୁଛି। ଭୂତଳ ଜଳସ୍ତର ଉପରେ ରବି ଋତୁର ଫସଲ ନିର୍ଭର କରୁଛି। ଡାଲିଜାତୀୟ ଫସଲ ଓ ଗହମ ଉତ୍ପାଦନ ଆଦି ପ୍ରଭାବିତ ହେବ । ଏହି ଭଳି ଜଳସ୍ତର ପାଣି ମିଳିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଯିବ।
