ଭୁବନେଶ୍ବର: ଭାଇଙ୍କ ମଙ୍ଗଳକାମନା ପାଇଁ ଭଉଣୀମାନେ ରଖୁଥିବା ବ୍ରତ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ ହେଉଛି ‘ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ’। ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହି ପର୍ବ ବହୁବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ପାଳିତ ହୋଇଆସୁଛି। ସମ୍ବଲପୁର, ବରଗଡ଼, ଦେବଗଡ଼, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର, ବୌଦ୍ଧ ଆଦି ଜିଲ୍ଲାରେ ସହରଠୁ ଗାଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠାରେ ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ ଓଷା ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଓଷାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଲା ଭଉଣୀମାନେ ଭାଇର ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରି ଦୁର୍ଗାଷ୍ଟମୀ ଦିନ ନିର୍ଜଳା ଉପବାସରେ ରହିବା। ସୂର୍ଯ୍ୟ ଅସ୍ତ ହେଲା ପରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ ପୂଜା ପର୍ବ। ଗାଁର ଝିଅମାନେ ନିଜ ନିଜ ଭାଇମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ବ୍ରତ ରଖିଥାନ୍ତି। ପ୍ରାୟତଃ ଗ୍ରାମରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ହେଉ ବା ଦେବୀ ମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖରେ ଏହି ପୂଜାର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ। ଯେଉଁଠାରେ ମନ୍ଦିର ନଥାଏ, ସେଠାରେ କୋଠି ବା ପୂଜା ମଣ୍ଡପ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥାଏ ।
ଶାରଦୀୟ ନବରାତ୍ରି ସମୟରେ ପୀଠରେ ମହାଷ୍ଟମୀ ଅବସରରେ ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ। ଚାରିଟି ଖୁଣ୍ଟ ପୋତି ନୂଆ ଚାନ୍ଦୁଆ ଓ ଆମ୍ବ ତୋରଣ କରି ନୂଆବସ୍ତ୍ର ପକାଇ ତା’ଉପରେ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଫଟୋ ରଖି ପୂଜା କରିଥାନ୍ତି ବ୍ରତଧାରି ଭଉଣୀମାନେ । ଭାଇଘର ଦେଇଥିବା ନୁତନ ଶାଢ଼ି ପରିଧାନ କରି ଏହି ବ୍ରତ କରି ବ୍ରାହ୍ମଣ ଙ୍କଠାରୁ ଭାଇଜିଉନ୍ତିଆ ଓଷା କଥା ଶୁଣିଥାନ୍ତି ଭଉଣୀମାନେ। ୧୦୮ ଦୁବ, ୧୦୮ ଅକ୍ଷତ ଚାଉଳ ଏବଂ ଭେଣ୍ଡିକୁ ଏକ ଶାଳ ପତ୍ରରେ ବିଡ଼ା ବାନ୍ଧି ତା’ପରେ ଜିଉନ୍ତିଆକୁ ବାନ୍ଧି ରଖି ଥାଆନ୍ତି । ତାକୁ ଓଷା ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ଏହି ଦୁବ ଅର୍ପଣ କରିଥାନ୍ତି ଭାଇର ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରିବା ସହିତ ୧୦୮ ବର୍ଷର ଆୟୁଷ ମାଗିଥାନ୍ତି । ମା’ଙ୍କୁ ଦଶ ପ୍ରକାର ଫୁଲ ଓ ଦଶ ପ୍ରକାର ଫଳ ଅର୍ପଣ କରାଯାଇଥାଏ।
ଭାଇ-ଭଉଣୀଙ୍କ ଯାତ୍ରା ‘ରଥଯାତ୍ରା’
ଭାଇ-ଭଉଣୀର ସଂପର୍କ ନିଆରା। ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏହାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଉଦାହରଣ ହେଉଛି ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରା। ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଶାଢ଼ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ ଦ୍ବିତୀୟ ତିଥିରେ ନିଜ ଭାଇ-ଭଉଣୀଙ୍କ ସହିତ ୯ ଦିନିଆ ଯାତ୍ରା କରିଥାନ୍ତି। ମାଉସୀ ‘ଶ୍ରୀଗୁଣ୍ଡିଚା’ଙ୍କ ପାଖରେ ରହି ଜନ୍ମବେଦୀରେ ଲୀଳା ଖେଳା କରଥାନ୍ତି। ତେଣୁ ସମଗ୍ର ମାନବ ସମାଜକୁ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଠାରୁ ଭାଇ-ଭଉଣୀଙ୍କର ଭଲ ପାଇବା ଶିଖିବା ଦରକାର ଅଛି।
ରକ୍ଷାବନ୍ଧନ ଓ ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ
ରକ୍ଷାବନ୍ଧନ ହେଉଛି ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ବଡ଼ ପର୍ବ। ଏହି ଦିନ ଭଉଣୀମାନେ ଭାଇଙ୍କୁ ରାଖୀ ବାନ୍ଧିଥାନ୍ତି। ଭାଇର ଅନୁପସ୍ଥିତି ରହୁଥିଲେ ଭଉଣୀମାନେ ହଜାର ହଜାର କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଥିଲେ ବି ଅନ୍ଲାଇନ୍ ହେଉ ବା କୋରିଅର ସର୍ଭିସ ମାଧ୍ୟମରେ ରାଖୀ ପଠାଇଥାନ୍ତି। କୁହାଯାଇଥାଏ, ଭଉଣୀ ପାଇଁ ବାପାଙ୍କ ପରେ ଭଉଣୀ ହିଁ ପରିବାର ଠାରୁ ଅଧିକ ସ୍ନେହ ପାଇଥାଏ। କେବଳ ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ ନୁହେଁ, ଭାଇର ଶୁଭ ମନାସୀ ଭଉଣୀମାନେ ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଓଷା ମଧ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଓଷାଟି ଓଡ଼ିଆ ଘରର ଗ୍ରାମ୍ୟ ପରମ୍ପରା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସହ ଜଡ଼ିତ। ଗାଁ ଗହଳିରେ ଜାକଜମକରେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ପୂର୍ବ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧିକ ଲୋକପ୍ରିୟ।
ଭାଇର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଭଉଣୀର ଆତ୍ମହତ୍ୟା
ଭାଇ ପ୍ରତି ଭଉଣୀର ସ୍ନେହ ମମତାର ଏକ ଜ୍ବଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ ହେଉଛନ୍ତି କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା ଜୟପୁର ସହରର ରଶ୍ମିତା ନାୟକ। ଜୟପୁର ଟାଉନ ଥାନା ପାରାବେଡ଼ାରେ ଘର ଭଡ଼ା ନେଇ ରହୁଥିବା ଗଦାଧର ନାୟକଙ୍କ ଝିଅ ଥିଲେ ରଶ୍ମିତା ଓ ପୁଅ ଶିବାଶିଷ ନାୟକ। ଶିବାଶିଷ ସପ୍ତମ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ର ଥିଲା ବେଳେ ରଶ୍ମିତା ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ଚାକିରି କରୁଥିଲେ। କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଶିବାଶିଷ ସ୍କୁଲରୁ ପରୀକ୍ଷା ଦେଇ ଘରକୁ ଆସିଥିଲା। ପରେ ସେ ଘରର ଛାତ ଉପକୁ ଚାଲି ଯାଇଥିଲା। ଏହାର କିଛି ସମୟ ପରେ ତା’ର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା। ଭାଇର ମୃତ୍ୟୁ ଖବର ପାଇ ରାଜଧାନୀ ଭୁବେଶ୍ୱରରେ ଚାକିରି କରୁଥିବା ଭଉଣୀ ରଶ୍ମୀତା ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିଥିଲେ। ଘରକୁ ଫେରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାଇର ମୃତଦେହ ରଖିବା ପାଇଁ ବାପାଙ୍କ ପାଖରେ ଅଳି କରିଥିଲେ। ମାତ୍ର ଅସହାୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ବାପା ଗଦାଧର। ଭଡ଼ା ଘରେ ରହୁଥିବାରୁ ମୃତଦେହ ରଖି ହେବନାହିଁ ବୋଲି କହିଥିଲେ। ତା’ପରେ ଶିବାଶିଷଙ୍କ ମୃତଦେହ ସଂସ୍କାର କରାଯାଇଥିଲା। ଶୁକ୍ରବାର ଦିନ ରଶ୍ମୀତା ଜୟପୁର ସ୍ଥିତ ଘରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ଭାଇକୁ ହରାଇଥିବାରୁ ରଶ୍ମୀତା ଡିପ୍ରେସ୍ନରେ ରହୁଥିଲେ। ସିଏ (ଭାଇ) ଗଲାଣି, ମୁଁ କାହିଁକି ରହିବି ବୋଲି କହି ନିଜେ ବି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଦେଇଥିଲେ।
