କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନୂତନ କୃଷି ଆଇନ ପରେ (ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟକ ମୂଲ୍ୟ) ଏମ୍ଏସ୍ପିରୁ ବଞ୍ଚିତ ଆଶଙ୍କାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଦିଲ୍ଲୀର ରାଜରାସ୍ତାରେ ହଜାର-ହଜାର ଚାଷୀା ଶୀତ ଦିନର ସକାଳେ ଥଣ୍ଡା ପାଣିର ଆକ୍ରମଣ, ଲାଠିମାଡ, ସରକାରୀ ଦଳର ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଗ୍ରୁପ ପକ୍ଷରୁ ଲଗାତାର ଦେଶଦ୍ରୋହୀ, ଖଲିସ୍ତାନୀ କହି ମାନସିକ ନିର୍ଯାତନା ସେମାନଙ୍କୁ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ହଟାଇ ପାରିନାହିଁ । ସଚେତନ ଚାଷୀ ସମୂହଙ୍କ ପାଇଁ ଏମ୍ଏସ୍ପି କେତେ ଗୁରୁତ୍ୱପର୍ଣ୍ଣର୍ ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ହେଉଛି । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ ଦେଶର ବଡ ଚାଷୀ ସମୂହ କିନ୍ତୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଏମ୍ଏସ୍ପି ଏବଂ ମଣ୍ଡି ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ ଜାଣି ହିଁ ନାହାନ୍ତି । ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଚାଷୀ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଥିବା ସମବାୟ ସମିତି ଜରିଆରେ ରିହାତିରେ କୃଷି ଋଣ, ବିହନ, କୀଟନାଶକ, ସାର ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ଏପରିକି ମରଡ଼ି, ରୋଗପୋକ ସମେତ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟରେ ଫସଲ ନଷ୍ଟରେ ମିଳୁଥିବା ଇନପୁଟ ସବ୍ସିଡି, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଫସଲ ବୀମା ହେଉକି ହାତୀ କିମ୍ବା କୌଣସି ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଆକ୍ରମଣରେ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ସହାୟତାରୁ ବି ସେମାନେ ବଞ୍ଚିତ । ଏହାର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ ରାଜ୍ୟରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିବା ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିବା ଚାଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଭାଗଚାଷୀା ଚାଷୀଙ୍କ ଯେଉଁ ଅଧିକାର ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖିବା ପାଇଁ ଚାଷୀ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡିକ ଲଗାତାର ଆନ୍ଦୋଳନ କରନ୍ତି ସେହି ଅଧିକାରରୁ ଭାଗଚାଷୀ ପୂର୍ବରୁ ବଞ୍ଚିତ ଅଛନ୍ତି । ଏଥିଯୋଗୁଁ କୃଷି ସଙ୍କଟ ଜଟିଳ ହେଉଛି । ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତ ଚାଷୀର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲା । ସେମାନେ କିଭଳି ଇନ୍ପୁଟ ସବସିଡି ପାଇବେ, ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରି କରିପାରିବେ ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଏହାକୁ ଆଇନର ପୋଷାକ ପିନ୍ଧାଯାଇ ପାରିନଥିବାରୁ ଏହା ସଫଳ ହେଲା ନାହିଁ । ବଳରାମ ଯୋଜନାରେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଗ୍ରୁପ ଗଠନ କରାଯାଇ ଋଣ ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଉଛି । ଏହା କେତେ ଲାଭପ୍ରଦ ହେବ ଏହାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଅନ୍ୟଦିଗରେ ଭାଗଚାଷୀ ସଂଖ୍ୟାରେ ଏତେ ଅଧିକ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ବାମପନ୍ଥୀଙ୍କ ବ୍ୟତିରେକ କୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ଛୁଅନ୍ତି ନାହିଁ । ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ବେଳେ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ମଧ୍ୟ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ
ସାତସପନ ଏମ୍ଏସ୍ପି: ସରକାରୀ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଗୋଟିଏ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଧାନର ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଚାଷୀଙ୍କ ଖର୍ଚ ୧୨୪୫ (କମନ ଗ୍ରେଡ ଧାନ), ୧୭୪୬ (ଏ ଗ୍ରେଡ ଧାନ) ଟଙ୍କା । ସେହି ଅନୁଯାୟୀ, ଚଳିତ ବର୍ଷ ଧାନ ବିକ୍ରିର ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟକ ମୂଲ୍ୟ ୧୮୬୮ (କମନ ଗ୍ରେଡ ଧାନ), ୧୮୮୮ (ଏ ଗ୍ରେଡ) ଧାନ ପାଇଁ ରଖାଯାଇଛି । ଚାଷୀ ସଙ୍ଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ସ୍ୱାମୀନାଥନ କମିସନର ସୁପାରିସ ଅନୁସାରେ, ସର୍ବନିମ୍ନ ସହାୟକ ମୂଲ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଉଛି । ଏଥିପାଇଁ ୨୦୧୯ ନିର୍ବାଚନରେ ଚାଷୀ ସଙ୍ଗଠନ ପକ୍ଷରୁ ନୋଟାରେ ଭୋଟ ଦେବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରାଯାଇ ଥିଲା । ଧାନ ବିକ୍ରିର ଉଚିତ ପ୍ରାପ୍ୟ ନେଇ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା (ବିଶେଷକରି ସମ୍ବଲପୁର, ବରଗଡ) ୨୦୦୧ରୁ ୨୦୦୩ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଛି । ସେହି ସମୟରେ ବରଗଡ ଜିଲ୍ଲା ଚାଷୀ ବାବୁରାଓ ଧାନ ବିକ୍ରି କରି ନପାରିବାରୁ ଜିଲ୍ଲାପାଳ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ଏହି ଘଟଣା ଉଭୟ ସରକାର ଏବଂ ଚାଷୀ ସଙ୍ଗଠନ ଏମ୍ଏସ୍ପିର ଗୁରୁତ୍ୱକୁ ଉପଲବ୍ଧୀ କରିଥିଲୋ ଏଥିପାଇଁ ୨୦୦୩ ମସିହାରେ ସରକାରଙ୍କ ସମ୍ବଲପୁର, ବରଗଡ଼ର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମଣ୍ଡି ଖୋଲାଯାଇଥିଲା । ମିଲର୍ସ ବଦଳରେ ପେକ୍ସ ସିଧାସଳଖ ଚାଷୀଙ୍କଠାରୁ ଧାନ କିଣିଲେ । ମଣ୍ଡିକୁ ଆସୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚାଷୀ ଏମ୍ଏସ୍ପିରୁ ବଞ୍ଚିତ ନହେବେ ଏହାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରାଗଲା । ଏହି ନୂଆଁ କଷ୍ଟମ ମିଲିଂ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମିଲର୍ସଙ୍କ ଭୂମିକା ଗୌଣ କରି ସରକାର ସର୍ବେସର୍ବା ହେଲେ । ପଞ୍ଜାବ, ହରିୟାଣା ଭଳି ରାଜ୍ୟର ଅନେକ ଚାଷୀ ଏମ୍ଏସ୍ପି ଯୋଗୁଁ ଲାଭାନ୍ୱିତ ହେଲେ । ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ, ସମୁଦାୟ ଚାଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେବଳ ୬ ପ୍ରତିଶତ ଏମ୍ଏସ୍ପିର ସୁବିଧା ପାଉଛନ୍ତି । ବଡ଼ ଚାଷୀ ସମୂହ ଭାଗଚାଷୀ ଏଥିରୁ ବଞ୍ଚିତ ଅଛନ୍ତି । ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା ଯୁଯୁମୁରା ବ୍ଲକ ପଟୁବାହାଲ ଗାଁର ଲଲିତ ପ୍ରଧାନ କହନ୍ତି, ୫ ଏକର ଜମିରେ ଭାଗଚାଷ କରିଛନ୍ତି । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏକର ପିଛା ୧୦ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଧାନ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇଥିଲା । ଏଥିରୁ ୬ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ମାଲିକକୁ ଦେଇଥିଲେ । ୪ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଧାନ ନିଜେ ରଖି ଧାନ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ପିଛା ୧୩୦୦ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି କରିଥିଲେ । ଧାନ ବ୍ୟବସାୟୀ ଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ୟ ପାଇବାକୁ ପ୍ରାୟ ମାସେରୁ ଦୁଇ ମାସ ଲାଗିଯାଏ । ସେ ପ୍ରାୟ ୩୦ ବର୍ଷ ହେଲା ଚାଷ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାଙ୍କ ନାମରେ ଚାଷୀ ପରିଚୟ ପତ୍ର ହୋଇ ପାରି ନାହିଁ । ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏଥିପାଇଁ ଜମି ପଟ୍ଟା ସହିତ ମାଲଗୁଜାରି କାର୍ଡର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଥାଏ । ଜମି ମାଲିକ ଜମି ପଟ୍ଟା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ତେଣୁ ଭାଗଚାଷୀ ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିପାରନ୍ତି ନାହିଁ । ବର୍ତ୍ତମାନର ନୂଆଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ, ଜମି ମାଲିକ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ବିକ୍ରିର ଅନୁମତି ଦେଲେ, ସେ ଧାନ ବିକ୍ରି କରିପାରୁଛି । ମାତ୍ର ଅନେକ ମାଲିକ ଜମିରୁ ମାଲିକାନା ହରାଇବା ଭୟରେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବାକୁ ଭୟ କରୁଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ବିକ୍ରିର ଅନୁମତି ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କାଗଜପତ୍ର ଦେଉ ନାହାନ୍ତି । ଏଥିଯୋଗୁଁ ଭାଗଚାଷୀ ବିକ୍ରି କରି ପାରୁନଥିବା ଲଲିତ କହନ୍ତି । ଆଉ କିଛି ଜମି ମାଲିକ ନିଜେ ଜମି ଚାଷ ନକରି ମଧ୍ୟ ନିଜ ନାମରେ କୃଷକ ପରିଚୟ ପତ୍ର ତିଆରି କରି ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରି କରନ୍ତି । ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ଥିବା ୧ପ୍ରତିଶତ ସୁଧର ଋଣ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଲାଭ ଉଠାନ୍ତି । ଏହି ଗାଁର ଉଦ୍ଧବ ମିର୍ଧା କହନ୍ତି, ତାଙ୍କ ଜମି ମାଲିକ ତାଙ୍କୁ ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରିର ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଏଥି ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ମିଳୁଥିବା ପ୍ରାପ୍ୟ ମାଲିକଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଜମା ହୁଏ । ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ମାଲିକ ଟଙ୍କା ଦିଏ । ଉଭୟ ଜମି ମାଲିକ, ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଉଭୟଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟପଞ୍ଜୀକରଣ ହେଲେ, ପ୍ରାପ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ଉଭୟଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ପଡ଼ିଲେ, ଚାଷୀକୁ ମାଲିକଙ୍କ ହାତଟେକାକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡନ୍ତା ନାହିଁ । ଝରଝରି ଗାଁର ଜନନୀ ଠେଲା (୫୫)କହନ୍ତି, ସ୍ୱାମୀ ଉଦ୍ଧବଙ୍କ ସହିତ ୩୫ ବର୍ଷ ହେଲା ୨ ଏକର ଜମିରେ ଭାଗଚାଷ କରି ଆସୁଛନ୍ତି । ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମଣ୍ଡି ମାଡ଼ିି ନାହାନ୍ତି କି ଏମ୍ଏସ୍ପି କ’ଣ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ । ଚାଷ ପାଇଁ ବର୍ଷ ତମାମ ଯେଉଁ ଋଣ କରିଥାଆନ୍ତି, ଏହାର ପରିଶୋଧ ସ୍ୱରୂପ ବ୍ୟବସାୟୀ ତାଙ୍କ ଘରକୁ ଆସି ଧାନ ନେଇ ଚାଲିଯାଏ । ସେମାନେ କେଜି ହିସାବରେ ୧୨ରୁ ୧୩ ଟଙ୍କାରେ ଧାନ ବିକ୍ରି କରନ୍ତି । ଯାହାକି ଚାଷ ଖର୍ଚ୍ଚଠାରୁ ମଧ୍ୟ କମ୍ ଥାଏ । ସେମାନଙ୍କ ଉତ୍ପାଦିତ ଧାନ କେବଳ ଅଢେଇରୁ ୩ ମାସର ଖାଦ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ ଅଟେ । ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ଯୋଜନା ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ୫ କେଜି କୌଣସି ପରିବାର ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ । ସେମାନେ ଚାଷ କରୁଥିବା ଚାଉଳ ସହିତ ୫ କେଜି ସରକାରୀ ଚାଉଳ ମିଶାଇଲେ ହିଁ ପରିବାର ଭାତ ମୁଠେ ପାଏ । ପରିବାର ଚଳାଇବା ପାଇଁ ସହରକୁ ଯାଇ ମଜୁରି କାମ କରନ୍ତି ନଚେତ ମନରେଗା କାମ ମିଳିଲେ ସେଥିରୁ ମିଳୁଥିବା ଟଙ୍କା ହିଁ ଭରସା । ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ନହେଲେ, ସ୍ଥିତି ସମ୍ଭାଳି ହୁଏ କିନ୍ତୁ ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ବର୍ଷରେ ଅବସ୍ଥା କଣ ହୁଏ କହିବା ମୁସ୍କିଲ ବୋଲି କହନ୍ତି, ଏହି ଗାଁର ଦାମୋଦର ଭୋଇ ।
ଛୋଟ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ସହଜ ନୁହେଁ ମଣ୍ଡି: ଚାଷୀ ଦୀନବନ୍ଧୁ ମିର୍ଧା କହନ୍ତି, ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ, ବର୍ତ୍ତମାନର ମଣ୍ଡି ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ମିଲର୍ସର କୌଣସି ଭୂମିକା ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବତା ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭିନ୍ନ ଅଟେ । ରାଜ୍ୟରେ ମଣ୍ଡି ନାମରେ ଖୋଲା ଆକାଶ ତଳେ ପଡିଆରେ ଧାନ ବିକ୍ରି ହେଉଛି । ପଞ୍ଜାବ, ହରିୟାଣାର ମଣ୍ଡିରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଉଚିତ ଓଡିଶା ପାଇଁ ତାହା ସ୍ୱପ୍ନ ଭଳି । ମଣ୍ଡିରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ଗୋଦାମ, ଓଜନ ମେସିନ ଟିଏ ନାହିଁ । ତେଣୁ ଚାଷୀ ଧାନ ଧରି ମଣ୍ଡିରେ ଏଣ୍ଟ୍ରି କରାଇ ସିଧାସଳଖ ମିଲକୁ ନେଇଯାଏ । ସେଠାରେ ମିଲ୍ ମାଲିକ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଧାନର କଟନିଛଟନି କରନ୍ତି । କିମ୍ବା ମିଲ ଭିତରକୁ ଗାଡ଼ି ନେବାକୁ ଦିନ-ଦିନ ଧରି ଅପେକ୍ଷା କରାନ୍ତି । ଅନେକ ସମୟରେ ମିଲ୍ ମାଲିକ ନଚାହିଁଲେ ପେକ୍ସ ଧାନ କିଣିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ମଣ୍ଡିରୁ ଧାନ ଉଠିପାରେ ନାହିଁ । ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବଡ଼ ଚାଷୀଙ୍କୁ ବାଦ ଦେଲେ, ଅଧିକାଂଶ ଚାଷୀ ଗାଡ଼ିି ଭଡ଼ା କରି ମଣ୍ଡିକୁ ନିଅନ୍ତି । ଗାଡ଼ିି ଭଡ଼ା ଖର୍ଚ୍ଚ ସହିତ ଯେତେ ଅଧିକ ଦିନ ମଣ୍ଡି, ମିଲରେ ଧାନ ଗାଡ଼ିି ପଡ଼ିି ରହେ ଭଡ଼ା ଖର୍ଚ୍ଚ ବଢି ଚାଲେ । ଜମି ମାଲିକ ଅନୁମତି ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ସେହି ଖର୍ଚ୍ଚ, ସମସ୍ୟାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ ବିକ୍ରି କରିବା କ୍ଷୁଦ୍ର ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ କଷ୍ଟକର ହୁଏ । ଚଳିତ ବର୍ଷ, ପଶ୍ଚିମ ଓଡିଶାରେ ଧାନ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ଆହୁରି ଜଟିଳ ସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଧାନ ବିକ୍ରି ପାଇଁ ଟୋକନ ଜାରି ହୋଇଛି କିନ୍ତୁ ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ଧାନ ସଂଗ୍ରହର ଟାର୍ଗେଟ ନିର୍ଧାରଣ ହୋଇ ନାହିଁ । ଏଥିଯୋଗୁଁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଟାର୍ଗେଟ ସରିଯାଇଥିବା କହି ମଣ୍ଡିରୁ ଚାଷୀଙ୍କୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ଦୀନବନ୍ଧୁ କହନ୍ତି, ତାଙ୍କ ଗାଁ ଠାରୁ ୬ କିଲୋମିଟର ଦୂର ଖଲିଆପାଲି ମଣ୍ଡିକୁ ଛୋଟ ୪୦୭ ଗାଡିରେ ଧାନ ନେଇକି ଯିବାକୁ ୮୦୦ରୁ ହଜାରେ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କଲେ । କିନ୍ତୁ ମଣ୍ଡିରେ ୪ ଦିନ ଗାଡ଼ି ପଡ଼ିିରହିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଦୈନିକ ୨୫୦୦ରୁ ୩୦୦୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ପଡିଥିଲା । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଭାଗଚାଷୀ କିଭଳି ସହଜରେ ମଣ୍ଡି ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ, ଉତ୍ପାଦିତ ଧାନ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କୁ ବିକ୍ରି କରିବେ ଏଥିପାଇଁ ବ୍ୟବସାୟୀ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପକାନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ବ୍ୟବସାୟୀମାନେ କମ ମୂଲ୍ୟରେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଠାରୁ ଧାନ କ୍ରୟ କରନ୍ତି । ଆର୍ଏମ୍ସି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସହିତ ଫଲ୍ସ ଏଣ୍ଟ୍ରି କରାଇ ମଣ୍ଡିରେ ବିକ୍ରି କରାନ୍ତି । ମିଲର୍ସଙ୍କୁ ଦେଇଥାଆନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ମଣ୍ଡିରେ ସୁରୁଖୁରୁରେ ଧାନ ବିକ୍ରି ହେଉଥିଲେ, ବ୍ୟବସାୟୀ ଭାଗଚାଷୀ ଠାରୁ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲରେ ୧୬୦୦ ଟଙ୍କାରେ ବି କ୍ରୟ କରି ନିଏ । କିନ୍ତୁ ଭାଗଚାଷୀ ନିଜେ ମଣ୍ଡିକୁ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ଜୀବିକା ଉଜୁଡି ଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । ସନ୍ତୋଷ ଧରୁଆ କହନ୍ତି, ୩ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଭାଗଚାଷୀ ପ୍ରଭାବିତ ପୁଟିଆପାଲିରେ କ୍ରୟ କେନ୍ଦ୍ର ପାଇଁ ସେମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲେ । ବିକ୍ରି ପାଇଁ ଭାଗଚାଷୀ ଧାନ ମଧ୍ୟ ରଖିସାରିଥିଲେ । ଶେଷ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଧାନ ବ୍ୟବସାୟୀ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରି ଖୋଲିବାକୁ ଯାଉଥିବା କ୍ରୟ କେନ୍ଦ୍ରକୁ ବନ୍ଦ କରାଇ ଦେଇଥିଲେ । କମ୍ ଜମିରେ ଚାଷ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଭାଗଚାଷୀ ହୁଏ ନାହିଁ । ୪୦ରୁ୫୦ ଏକର ଜମିରେ ଅଚେ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରର ଚାଷୀ ମଧ୍ୟ ଭାଗଚାଷ କରନ୍ତି । ସମ୍ବଲପୁର, ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର କେନାଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ତେଲୁଗୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବଡ଼ ଭାଗଚାଷୀ ଅଛନ୍ତି ।
ଖର୍ଚ୍ଚ ଭାଗଚାଷୀର କିନ୍ତୁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଜମି ମାଲିକଙ୍କ: ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରୁଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଚାଷୀ ଭାଗଚାଷୀ ଅଟନ୍ତି । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଲା, ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ କୃଷି ଋଣ ସହାୟତାରୁ ଏମାନେ ବଞ୍ଚିତ ଅଛନ୍ତି । ସମବାୟ ସମିତି ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରତି ଚାଷୀଙ୍କୁ ୨ ପ୍ରତିଶତ ସୁଧରେ ଋଣ ଦିଆଯାଏ । ଏଥିସହିତ ବିହନ, ସାର ମଧ୍ୟ ରିହାତି ଦର କିମ୍ବା ଋଣରେ ପ୍ରଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । ମାତ୍ର ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ପାଖରେ ଚାଷୀ ପରିଚୟ ପତ୍ର ନଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ କୃଷି ଋଣ ମିଳେ ନାହିଁ । ଉଚ୍ଚ ସୁଧରେ ମହାଜନ, ଘରୋଇ ଅର୍ଥ ଲଗାଣକାରୀ ସଂସ୍ଥା କିମ୍ବା ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ଠାରୁ ନିଅନ୍ତି । ସୁରେଶ ଠେଲା କହନ୍ତି, ଛୋଟ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ସମୁଦାୟ କୃଷି ଋଣ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେଷିତ । ବିହନ, ସାର, କୀଟନାଶକ ଚାଷ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ମେସିନ ଋଣରେ ଆଣନ୍ତି । ଚାଷ ସମାପ୍ତ ପରେ ବ୍ୟବସାୟୀ କେଜି ହିସାବରେ ୧୨ରୁ୧୩ ଟଙ୍କାରେ କିଣି ନେଇଯାଏ । ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଠାରୁ କୌଣସି ପ୍ରକାର କୋହଳର ଆଶା କରାଯାଏ ନାହିଁ । ଋଣ ପରିଶୋଧ ବେଳେ ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟ ଋଣ ଦେବାରେ ବିଳମ୍ବ ନେଇ ଆଶଙ୍କା ରହିଥାଏ । ଲଲିତ ପ୍ରଧାନ କହନ୍ତି, ୨୦୧୮ ସେ ଭାଗ ଚାଷ କରିଥିବା ୫ ଏକରରୁ ୩ ଏକର ଜମି ବର୍ଷାଭାବରୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଥିଲା । ସେହି ବର୍ଷ ଫସଲ ବରବାଦକୁ ନେଇ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ଇନ୍ପୁଟ୍ ସବ୍ସିଡି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ମାତ୍ର ଟଙ୍କା ତାଙ୍କ ମାଲିକଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ପଡିଲା । ଚାଷ ପାଇଁ ଖର୍ଚ ସେ କଲେ କିନ୍ତୁ ସରକାରୀ ସହାୟତା ମାଲିକଙ୍କୁ ମିଳିଲା । ଏଣେ ସବୁ ଫସଲ ବରବାଦ ହୋଇ ଯାଇଥିବାରୁ ମନରେଗାରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିଥିଲେ । ଅନେକ ବର୍ଷରେ ଏଭଳି ଅସୁବିଧା ହେଲେ ବାହାରକୁ ଯାଇ ମଜୁରି କରନ୍ତି । ଉଦ୍ଧବ ମିର୍ଧା କହନ୍ତି, ୩ ବର୍ଷ ହେଲା ଲଗାତାର ତାଙ୍କ ଫସଲକୁ ହାତୀ ନଷ୍ଟ କରୁଛି । କିନ୍ତୁ ମାଲିକ ଖତିଆନ ନମ୍ବର ଦେଉ ନଥିବାରୁ ଏଥିସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଦିଆଯାଉଥିବା ସହାୟତା ରାଶି ମିଳି ପାରେ ନାହିଁ । ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଜମି ମାଲିକମାନେ ଅଭିଯୋଗ କରନ୍ତି, ଭାଗଚାଷୀ ସେମାନଙ୍କୁ ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଧାନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଭାଗଚାଷୀ କହନ୍ତି, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯାହା ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଉ ଅନେକ ମାଲିକ ସେମାନଙ୍କୁ ଧାନ ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରନ୍ତି । କିଛି ମାଲିକ ଚାଷୀର ଅବସ୍ଥା ବୁଝି କୋହଳ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରନ୍ତି । ପୂର୍ବ ଓଡ଼ିଶାରେ ଉଭୟ ଜମି ମାଲିକ ଏବଂ ଭାଗଚାଷୀ ଚାଷରେ ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି ସେହି ଅନୁଯାୟୀ ଧାନରେ ଭାଗ ନିଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାରେ ଚାଷର ସବୁ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ପରିଶ୍ରମ ଭାଗଚାଷୀ କରେ । କର ଭାବରେ ଧାନରୁ କିଛି ଭାଗ ବସାଏ । ଏଥିଯୋଗୁଁ କୌଣସି କାରଣରୁ ଫସଲ ହେଲେ ଚାଷୀ ବିକଳ୍ପ ସହାୟତା ସୁବିଧା ନପାଇ ଉଚ୍ଚ ସୁଧର ଚାପ ସମ୍ମୁଖରେ ହାର ମାନି ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରନ୍ତି । ୨୦୧୮ ମସିହାରେ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ଇନପୁଟ ସବସିଡି ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୋଇଥିଲା । ଗାଁ ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଗଠିତ ଗ୍ରାମ୍ୟ କମିଟିକୁ ଭାଗଚାଷୀ ଚିହ୍ନଟର ଦାୟିତ୍ୱ ଦିଆଯାଇ ଥିଲା । ମାତ୍ର ଏହି ଯୋଜନା ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଚାଷୀଙ୍କୁ ଚାଷ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ସହାୟତା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ କାଳିଆ ଯୋଜନାର ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ମାତ୍ର ଏହା ମଧ୍ୟ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ଯାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ ।
ଜମି ମାଲିକଙ୍କ ମାଲିକାନାକୁ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖି ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ମାନ୍ୟତା: ୫୦ ଦଶକରେ ବାମପନ୍ଥୀ ଏବଂ ସମାଜବାଦୀମାନେ ଚାଷ ଯାହାର ଜମି ତାହାରର ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଉଥିଲୋ ଓଡ଼ିଶା ଭୂସଂସ୍କାର ଆଇନରେ ଭାଗଚାଷକୁ ଅବୈଧ କରାଯାଇଛି । ଏଥିଯୋଗୁଁ ଜମି ମାଲିକମାନେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବାକୁ ଭୟ କରନ୍ତି । ଭାଗଚାଷୀ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରଦତ୍ତ ସବୁ ସୁବିଧାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୁଅନ୍ତି । କେଉଁ ଆଧାରରେ ଜମି ମାଲିକ ଭାଗଚାଷୀ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା ହେବ ଏହାକୁ ନେଇ କୌଣସି ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ଚାଷୀ ନେତା ସରୋଜ କହନ୍ତି, ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟ ଆସିଛି ଜମି ମାଲିକଙ୍କ ମାଲିକାନାକୁ ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ ରଖାଯାଇ ଭାଗଚାଷକୁ ଚାଷୀ ଭାବରେ ଆଇନଗତ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ । ସମ୍ବଲପୁରର ଚାଷୀ ଭକ୍ତ ପଣ୍ଡାଙ୍କ ଅନୁସାରେ, ଭାଗଚାଷୀ, ଜମି ମାଲିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହେବା ଉଚିତ । ଏଥିରେ ଉଭୟ ଚାଷୀ ଏବଂ ମାଲିକଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରିହେବ । ସେଥିପାଇଁ ଆଇନଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିବା ଉଚିତା ଚଳିତ ବର୍ଷ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ରାଜ୍ୟ ଚାଷ ଜମି ଠିକା ଆଇନ ଗୃହୀତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଏଥିରେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ଚାଷୀର ମାନ୍ୟତା ମିଳିବ ବୋଲି ଆଶା ରହିଛି । ଏଥି ଜରିଆରେ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ସବସିଡି ସହିତ କୃଷି ଋଣ, ମଣ୍ଡିରେ ଧାନ ବିକ୍ରୟ, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟରେ ସହାୟତା, ବୀମା ଭଳି ସୁବିଧା ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇ ପାରିବ । ବଳରାମ ଯୋଜନାରେ ୮ରୁ୧୦ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଗ୍ରୁପ ଗଠନ କରାଯାଇ ୧ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଋଣର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉଛି । ମାତ୍ର ଏହା କେତେ ସଫଳ ହେଉଛି ଦେଖିବାକୁ ଆଉ କିଛି ଦିନ ଅପେକ୍ଷା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ନୂତନ କୃଷି ଆଇନରେ ସମଗ୍ର ଦେଶର କୃଷି ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଶିଳ୍ପ ହାତକୁ ଟେକି ଦେବା ପାଇଁ ମସୁଧା କରୁଛନ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରା ଆଜି ନୂତନ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜରେ ଛୋଟ ଭାଗଚାଷୀଙ୍କୁ ମାନ୍ୟତା କଥା ଦୂରେ ଥାଉ ଚାଷୀର ମାଲିକାନା ସଙ୍କଟ ଘେରକୁ ଚାଲି ଆସିଛି । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସ୍ୱଳ୍ପ ଜମିରେ ଚାଷ କରୁଥିବା ଭାଗଚାଷୀଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତକୁ ନେଇ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । କର୍ପୋରେଟ ବିରୋଧରେ ଚାଷୀଙ୍କ ଲଢେଇ ଭାଗଚାଷୀ କିଭଳି ସାମିଲ ହୋଇ ପାରିବେ ଏଥି ପ୍ରତି ଯତ୍ନବାନ ହେବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ମଧ୍ୟ ଚାଷୀ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ କରି ଲଢେଇ କରି ଏଥିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
(ଏହା ଲେଖିକାଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
ଗାର୍ଗୀ ଶତପଥୀ ଓଡ଼ିଆ ସାମ୍ବାଦିକତାର ଏକ ପରିଚିତ ନାମ । ତାଙ୍କର ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ତାଙ୍କ ସହ [email protected] ରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
