ଭୁବନେଶ୍ବର: ଦଶହରା କଥା ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଚିନ୍ତା କରୁ ପ୍ରଥମେ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଫଟୋ ଆଖି ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଥାଏ। ମା’ ମୁର୍ତ୍ତି ଦେଖିବା ସମୟରେ ଲଙ୍କାପତି ରାବଣକୁ ମଧ୍ୟ ମନେପଡ଼ିଥାଏ। ସେହିପରି ରାମାୟଣ, ବିଜୟାଦଶମୀ ଓ ଦୀପାବଳି ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ଆମ ମନରେ ପ୍ରଥମେ ରାମ ଓ ରାବଣଙ୍କ ଯୁଦ୍ଧ ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ ଏବଂ ରାମଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରାବଣର ଶେଷ ହୋଇଥାଏ। ମାତ୍ର ବାସ୍ତବରେ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ରାବଣକୁ ଏକ ଦ୍ବୈତ, ରାକ୍ଷସ, ଅତ୍ୟାଚାରୀ ଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ କୁହାଯାଇଛି। ରାବଣକୁ ମହାନ ବିଦ୍ବାନ, ପ୍ରକାଣ୍ଡ ପଣ୍ଡିତ, ମହାଜ୍ଞାନୀ, ରାଜନୀତିଜ୍ଞ, ମହାପ୍ରତାପୀ, ମହାପରାକ୍ରମୀ ଯେଦ୍ଧା ଓ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବଳଶାଳୀ କୁହାଯାଇଥାଏ। ରାମାୟଣରେ ମଧ୍ୟ ରାବଣକୁ ମହା ବିଦ୍ବାନ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି।
ରାମାୟଣରେ ରାବଣକୁ ଋଷି ‘ବିଶ୍ରବା’ଙ୍କ ସନ୍ତାନ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ମା’ କୈକସୀ କ୍ଷତ୍ରିୟ ରାକ୍ଷସ କୁଳର ଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି। ଏଥି ପାଇଁ ରାବଣକୁ ବ୍ରହ୍ମରାକ୍ଷସ କୁହାଯାଇଥାଏ। ଉଭୟ ରାକ୍ଷସୀ ଏବଂ କ୍ଷତ୍ରିୟ ଗୁଣ ସହିତ ବଳଶାଳୀ ଏବଂ ବହୁତ ବଡ଼ ଶିବଭକ୍ତ ଥିଲା ରାବଣ। ରାବଣର ଜନ୍ମ ମହାନ ଋଷି ବିଶ୍ରବା (ବେଦମୁନି) ଏବଂ ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀ ଦୈତ୍ୟ ରାଜକୁମାରୀ କୈକସୀଙ୍କ ଘରେ ହୋଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ଦେବଗଣରେ ହୋଇଥିଲା। କାରଣ ତାଙ୍କର ଦାଦା ଋଷି ପୁଲସ୍ତ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ୧୦ ମାନସ ପୁତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଥିଲେ। ସେ ୭ ମହାନ ଋଷି ସମୂହରେ ସପ୍ତର୍ଷି ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା। କୈକସୀଙ୍କ ପିତା ଏବଂ ଦୈତ୍ୟଙ୍କ ରାଜା ସୁମାଲୀ (ସୁମାଳୟା)ଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା ଯେ, ତାଙ୍କର ଝିଅର ବିବାହ ବିଶ୍ବରେ ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀଙ୍କ ସହିତ ହେଉ। ଏହା ଦ୍ବାରା ତାଙ୍କର ସନ୍ତାନ ଅସାଧାରଣ ଭାବେ ଜନ୍ମ ହୋଇପାରିବ।
ଭାଇ ଠାରୁ ଲଙ୍କା ଛଡ଼ାଇ ନେଲା ରାବଣ
କୈକସୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବା ପାଇଁ ବଡ଼ ବଡ଼ ରାଜାଙ୍କ ଠାରୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଆସିଥିଲା। କିନ୍ତୁ ରାଜା ସୁମାଲୀ ପ୍ରସ୍ତାବଗୁଡ଼ିକ ଗ୍ରହଣ କରୁ ନ ଥିଲେ। ଏହାର କାରଣ ହେଲା ଯେ, ସେ ନିଜେ ଜଣେ ମହାନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲେ। କୈକସୀ ଏହା ପରେ ଋଷିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ନିଜ ପାଇଁ ବର ଖୋଜିଥିଲେ ଏବଂ ଶେଷରେ ବିଶ୍ରବା ଋଷିଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ, ଯାହାଙ୍କର ଏକ ପୁଅ କୁବେର ଥିଲା। ରାବଣ ପରେ ସାବତ ଭାଇ କୁବେର ଠାରୁ ଲଙ୍କାକୁ ଛଡ଼ାଇ ନେଇଥିଲେ। ଲଙ୍କା ଏକ ସୁନ୍ଦର ଓ ରମଣୀୟ ସହର ଥିଲା। ଭଗବାନ ଶିବ ଓ ପାର୍ବତୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାକୁ ବିଶ୍ବକର୍ମା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ। ପରେ ଏକ ଯଜ୍ଞର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଶିବଙ୍କ ଠାରୁ ବିଶ୍ରବା ଏହାକୁ ଦାନ ସ୍ବରୂପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ରାବଣର ୨ ଭାଇ ବିଭୀଷଣ ଓ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ମା’ଙ୍କ କୁଳର ସଂବଂଧ ମାରୀଚ ଏବଂ ସୁବାହୁ ଦୈତ୍ୟଙ୍କ ପରିବାରରୁ ଥିଲା। କୈକସୀ ଏକ ଝିଅ ଜନ୍ମ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ନାମ ଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୀ, ଯାହାଙ୍କ ନାମ ରାକ୍ଷସୀ ଶୁର୍ପଣଖା ନାଁରେ ଜଣାଶୁଣା।
ରାବଣ ଥିଲା ବିଦ୍ବାନ
ପିତା ବିଶ୍ରବା ନିଜର ପୁଅ ରାବଣକୁ ଆକ୍ରାମଣ ଏବଂ ଅଭିମାନୀ ହେବା ସହିତ ଅନୁକରଣୀୟ ବିଦ୍ବାନ କହୁଥିଲେ। ବିଶ୍ରବାଙ୍କ ମାର୍ଗଦର୍ଶନରେ ରାବଣ ବେଦ, ପବିତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥ, କ୍ଷତ୍ରିୟ ଜ୍ଞାନ ଓ ଯୁଦ୍ଧକଳା ହାସଲ କରିଥିଲା। ରାବଣ ଏକ ଉତ୍କୃଷ୍ଠ ବୀଣା ବାଦକ ମଧ୍ୟ ଥିଲା। ତାର ବାନାରେ ବୀଣା ଚିହ୍ନ ଦେଖାଯାଇଥାଏ। ରାମାୟଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଯେ, ରାବଣର ଯଦୁମାନଙ୍କ ସହିତ ଘନିଷ୍ଠ ସଂପର୍କ ରଖିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ କି ଦିଲ୍ଲୀର ଦକ୍ଷିଣରେ ମଥୁରା ଶହର ଠାରୁ ଗୁଜରାଟ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ରାଜସ୍ଥାନର କିଛି ସ୍ଥାନ ସାମିଲ ଥିଲା। କୁହାଯାଇଥାଏ ଯେ, ରାବଣ ସହିତ ସଂପର୍କ ଲବଣାସୁର ସହିତ ମଧ୍ୟ ଥିଲା, ଯିଏକି ମଧୁପୁରାୁ (ମଥୁରା)ର ଏକ ରାକ୍ଷସ ଥିଲା। ଲବଣାସୁରକୁ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ ସାନଭାଇ ଶତ୍ରୁଘ୍ନ ନିହତ କରିଥିଲେ।
ଖୁସି ହୋଇଯାଇଥିଲେ ଶିବ
ନିଜର ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ପରେ ରାବଣ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ଶିବଙ୍କୁ ତବସ୍ୟା କରିଥିଲା। ତପସ୍ୟା ସମୟରେ ରାବଣଙ୍କ ଉପରେ ଶିବ ତପସ୍ୟା କରିଥିଲେ। ତପସ୍ୟା ସମୟରେ ଶିବକୁ ବଳିଦାନ ଦେବା ଉଦେଶ୍ୟରେ ରାବଣ ନିଜର ମୁଣ୍ଡକୁ ୧୦ ଥର କାଟିଥିଲେ। ଏଥିରେ ଶଙ୍କର ଭଗବାନ ଶିବ ଖୁସି ହୋଇଥିଲେ। ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ରାବଣ ଅମର ବର ମାଗିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଶିବ ଏହି ବର ଦେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ସେ ଅମରତାର ଦିବ୍ୟ ଅମୃତ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ବରର ଅର୍ଥ ହେଲା ରାବଣ ଯେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଞ୍ଚିଥିବ, ତାକୁ କେହି ପରାସ୍ତ କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
