ଭୁବନେଶ୍ବର: ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଏମିତି ଏକ ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବ, ଯାହାକି ଦେଶର ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମ ଏବଂ ଉତ୍ତରରୁ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଧନୁ ରାଶିରୁ ବାହାରି ମକର ରାଶିରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥାନ୍ତି। ପୁରାଣରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିକୁ ଦେବତାଙ୍କ ଦିନ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଏହି ଦିନରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ପୂଜା କଲେ ସବୁଠୁ ମଙ୍ଗଳ ହୋଇଥାଏ। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରୁ ଋତୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତରାୟଣ ହୋଇଥାନ୍ତି। ଏହାର ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହୋଇଥାନ୍ତି। ଶୀତ ଶେଷ ହୋଇ ବସନ୍ତର ଆଗମନ ହୋଇଥାଏ।
ବିଶ୍ବାସ ଅନୁଯାୟୀ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ସ୍ନାନ ଓ ଦାନ କରିବା ଉଚିତ। ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଅନୁସାରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ଗଂଗା ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରିବା ସବୁଠାରୁ ଶୁଭ ବୋଲି ଧରାଯାଏ। ଏହି ଦିନ ଗଂଗାରେ ଗାଧୋଇଲେ ସବୁ ପାପରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ। ଏଥି ସହିତ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ଦାନର ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ମହତ୍ବ ରହିଛି। ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ କରାଯାଉଥିବାର ଦାନ ଶହେ ଗୁଣ ଫଳ ମିଳିଥାଏ। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ଘିଅ, ରାଶି, କମ୍ବଳ, ଖିଚଡି ଦାନ କଲେ ଭଲ। ଏହା ଦ୍ବାରା ମନୁଷ୍ୟର ଭାଗ୍ୟରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଥାଏ।
ସ୍ନାନର ପର୍ବ
ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ସ୍ନାନ ପର୍ବ ଭାବେ ବେଶ ଜଣାଶୁଣା। ଲୋକେ ଭୋର ସକାଳୁ ଉଠି ଜଳାଶୟରେ ଗାଧୋଇ ସାରିଲା ପରେ ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ଅର୍ଘ ଦିଅନ୍ତି। ପରିବାରର ସୁଖ ଓ ସମୃଦ୍ଧି ପାଇଁ କାମନା କରିଥାନ୍ତି। ଧର୍ମନଗରୀ ହରିଦ୍ବାର ସହିତ ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡର ସମସ୍ତ ଗଂଗା ଘାଟରେ ଶନିବାର ଭୋରରୁ ଗଂଗା ସ୍ନାନ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା। ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ହର ହର ଗଂଗେ ଉଚ୍ଚାରଣ କରି ପବିତ୍ର ବୁଡ଼ ପକାଉଥିଲେ। ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସ୍ନାନ ପାଇଁ ପ୍ରଶାସନ ଓ ପୁଲିସ ପକ୍ଷରୁ ବ୍ୟାପକ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। ମେଳା ଅଂଚଳକୁ ୧୭ଟି ସେକ୍ଟରରେ ବଣ୍ଟା ଯାଇଥିଲା।
ଓଡ଼ିଶାରେ ମକରରେ ମେଳା ଆୟୋଜନ
ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା ସାରା ଯଦିଓ ପାଳନ ହୋଇଥାଏ, ତଥାପି ମୟୂରଂଭଜ, କେନ୍ଦୁଝର, ଯାଜପୁର ସମେତ ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରେ ଅଧିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ହୋଇଥାଏ। ମାଘ ମାସ ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ମକର ମେଳା ଆୟୋଜନ ହୋଇଥାଏ। ମୀନାବଜାର, ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଗୁଡ଼ି ଉଡାଇବା ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆଦି ହୋଇଥାଏ। କେନ୍ଦୁଝର ଓ ମୟୂରଭଂଜ ଜିଲ୍ଲାରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ପାଇଁ ଲୋକେ ବହୁଦିନରୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଦିନ ଦେବାଳୟଗୁଡ଼ିକ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ରହିଥାଏ ଏବଂ ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ନାମକୀର୍ତ୍ତନର ଆୟୋଜନ ହୋଇଥାଏ।
ପର୍ବ ଏକ ନାମ ଅନେକ
ଓଡ଼ିଶା, ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ତେଲେଙ୍ଗାନା, କେରଳ, ବିହାର, ଉତ୍ତରାଖଣ୍ଡ ଆଦି ରାଜ୍ୟରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଏ। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିଙ୍କୁ ଆନ୍ଧ୍ର ଓ ତେଲେଙ୍ଗାନାରେ ସଂକ୍ରାନ୍ତି, ମକର ସଂକରମନମ, ପେଡ୍ଡା ପଣ୍ଡୁଗା ମଧ୍ୟ କୁହନ୍ତି। କର୍ଣ୍ଣାଟକରେ ଏହି ପର୍ବକୁ ସୁଗି ହବା ଓ ମକର ସଂକରମନା କୁହାଯାଏ। ଓଡ଼ିଶାରେ ମକର ଚାଉଳ ଓ ମକର ମେଳା ଭାବେ ଜଣାଯାଏ। ବିହାରରେ ଦହି ଚୂଡ଼ା ଓ ତିଲ ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଉଥିଲା ବେଳେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଜମ୍ମୁ, ଗୋଆ ଓ ନେପାଳରେ ହଲଦୀ କୁମକୁମ, ମାଘି ସଂକ୍ରାନ୍ତି କୁହାଯାଏ। ଗୁଜରାଟରେ ଏହାକୁ ଉତ୍ତରାୟନ କୁହନ୍ତି। ପଂଜାବ, ହିମାଚଳ, ହରିୟାଣାରେ ମାଘି କୁହାଯାଇଥାଏ। ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି କେବଳ ଭାରତରେ ନୁହେଁ, ବରଂ ଭିନ୍ନ ନାମରେ ବିଦେଶରେ ପାଳନ ହୋଇଥାଏ। ଶ୍ରୀଲଙ୍କା, ସିଂଗାପୁର ଓ ମାଲେସିଆରେ ପୋଙ୍ଗଲ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥଶଏ। ସେହିପରି ପାକିସ୍ତାନରେ ତିରମୁରି ଓ ବାଂଲାଦେଶରେ ପୌଷ ସଂଘକ୍ରାନ୍ତି ଭାବେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ।
