ଭୁବନେଶ୍ବର: ଆଶ୍ବିନ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ ପ୍ରତିପଦାଠାରୁ ଶାରଦୀୟ ନବରାତ୍ରୀ ଅବସରରେ ଉଭୟ ପୀଠ ଓ ମଣ୍ଡପରେ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଉଛି। ଦଶହରା (୨୦୨୧, ଅକ୍ଟୋବର ୧୫ ତାରିଖ) ଯାଏଁ ନବରାତ୍ରୀ ପୂଜା ଜାରି ରହିବ। ଏଥି ପାଇଁ ଭକ୍ତ ଓ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ମା’ଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ରତ ରଖିଛନ୍ତି। ବିଶ୍ବାସ ଅନୁଯାୟୀ ନବରାତ୍ରୀରେ ମା’ ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କଲେ ପରିବାର ସୁଖମୟ ହୋଇଥାଏ। ମା ବନଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଶକ୍ତିରେ ଦଶହରା ଦିନରେ ରାକ୍ଷସ ରାଜା ରାବଣକୁ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମ ନିହତ କରିଥିଲେ। ତେଣୁ ଦେଶରେ ଦଶହରା ପୂଜାର ପ୍ରଚଳନ କେଉଁ ଆବାହମାନ କାଳରୁ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇ ଆସୁଛି।
ରାବଣ ଯଦିଓ ରାକ୍ଷସ ଥିଲା, ସେ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲା। ରାବଣର ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ଉଚ୍ଚକୋଟୀର ବୋଲି ମଧ୍ୟ ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ଭାରତରେ ପୁରାଣ ଗୁଡ଼ିକରେ ରାବଣକୁ ଯଦିଓ ରାକ୍ଷସ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି, ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ରାବଣକୁ ପୂଜା କରାଯାଉଛି। ଭାରତର ମଧ୍ୟ କିଛି ସ୍ଥାନରେ ରାବଣକୁ ପୂଜା କରାଯାଉଛି। ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶର କାନପୁରସ୍ଥିତ ଦଶାନନ ମନ୍ଦିର, ଗ୍ରେଟର ନୋଏଡାର ବିସରଖସ୍ଥିତ ରାବଣ ମନ୍ଦିର, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର କାକିନଡା ରାବଣ ମନ୍ଦିର, ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭିଦିଶାସ୍ଥିତ ରାବଣଗ୍ରାମ ରାବଣ ମନ୍ଦିର, ମନ୍ଦସୁରସ୍ଥିତ ରାବଣ ମନ୍ଦିର, ରାଜଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ଭାଟଖେଡିରେ ରାବଣକୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ।
ଶିବ ଭକ୍ତ ରାବଣ
ସବୁଠାରୁ ଆଶ୍ଚର୍ୟ୍ୟର କଥା ହେଲା ଯେ, ଦେଶ ଅଧିକାଂଶ ଅଂଚଳରେ ରାବଣର କୁଶପୁତ୍ତଳିକା ଦାହ କରି ଦଶହରା ପାଳନ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ କିଛି ସ୍ଥାନରେ ରାବଣକୁ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଉଛି। ରାକ୍ଷସ ରାଜା ରାବଣକୁ ମନ୍ଦିରରେ ପୂଜା କରାଯାଉଛି। କାନପୁରର ଦଶାନନ ମନ୍ଦିର ୧୮୯୦ ମସିହାରେ ରାଜା ଗୁରୁ ପ୍ରସାଦ ଶୁକ୍ଲାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ଦଶହରା ଅବସରରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲା ରଖାଯାଏ। ରାବଣ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କର ଜଣେ ଭଲ ଭକ୍ତ। ସେଥିପାଇଁ କାନପୁରରେ ରାବଣ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ବୋଲି ମନ୍ଦିର ତରଫରୁ କୁହାଯାଇଛି।
ଭାରତରେ ରାବଣର ଜନ୍ମ!
ବିସରଖରେ ରାବଣର ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲା। ବିସରଖବାସୀ ଏହି ବିଶ୍ବାସ କରନ୍ତି। ଏଥି ପାଇଁ ଲଙ୍କାର ରାଜା ରାବଣର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏଠାରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି। ଏଠାରେ ଦଶହରା ପାଳନ କରାଯାଏ ସତ କିନ୍ତୁ କୁଶପୁତ୍ତଳିକା ଦାହ କରାଯାଏ ନାହିଁ। ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ପୂର୍ବ ଗୋଦାବରୀ ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରାବଣ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି।ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ଏଠାରେ ରାବଣ ଏକ ଶିବ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲା। ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଥିବା ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କର ପ୍ରବଳ ସମାଗମ ହୋଇଥାଏ। ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରେ ରାବଣ ପାଇଁ ୩ଟି ସ୍ଥାନରେ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି।
ଭିଦିଶାରେ ରାବଣର ବିବାହ
ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଭିଦିଶା ଜିଲ୍ଲାରେ ରାବଣଗ୍ରାମ ନାଁରେ ଏକ ଗାଁ ଅଛି। ଏହି ଗାଁରେ ରାବଣର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର ରହିଛି। କୁହାଯାଇଥାଏ ଯେ, ରାବଣର ସ୍ତ୍ରୀ ମନ୍ଦୋଦରୀ ଭିଦିଶାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ମନ୍ଦିରରେ ୧୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚର ପ୍ରତିମୂତ୍ତି ରହିଛି। ଅନ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଭଳି ରାବଣ ମନ୍ଦିରକୁ ଲୋକେ ବୁଲିବାକୁ ଆସିଥାନ୍ତି। ଦଶହରାରେ ଏଠାରେ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କର ଭିଡ ରହିଥାଏ।
ଆଜିର ଯୁଗରେ ରାବଣ
ତ୍ରେତୟା ଯୁଗ କଥା ଛାଡ଼ନ୍ତୁ। କଳି ଯୁଗରେ ଅର୍ଥାତ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ରାବଣ ଜନ୍ମ ନେଇଛନ୍ତି। ଅଶୋକ ବନରୁ ଯେପରି ମାତା ସୀତାଙ୍କୁ ରାବଣ ଅପହରଣ କରି ନେଇଥିଲା, ସ୍ବାଧୀନତା ଭାରତରେ ଆଜିକାଲି ଅପହରଣ, ଦୁଷ୍କର୍ମ, ଲୁଟ, ହତ୍ୟା, ଚୋରୀ, ଡକାୟତି, ରାହାଜାନୀ ଏକ ସାଧାରଣ କଥା ହୋଇଯାଇଛି। ସମାଜରେ ନାରୀ ନିର୍ୟାତନ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଚାଲିଛି। ମହିଳା ଆଦୌ ସୁରକ୍ଷିତ ନୁହନ୍ତି। ଦେଶରେ ଥିବା ଆଇନ-କାନୁନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ତା’ ବାଟରେ ଯାଉଛି। ଅସାମାଜିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସମାଜରେ ହିଂସା ବଢୁଛି। ଆଉ ଏକ କଥା ହେଲା ଯେ, ଆଜିର ସମାଜରେ ରାବଣ ସ୍ବରୂପ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଅଭାବ ନାହିଁ। ଏହି ପ୍ରକାରର ଅସାମାଜିକ ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରି ସାଧାରଣ ସଂପତ୍ତିକୁ କବଜା କରିବାକୁ ପଛାନ୍ତି ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ବିଚିତ୍ର କଥା ହେଲା ଯେ, ଜନସାଧାରଣ ରାବଣରୂପି ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷଙ୍କୁ ଅଧିକ ସମ୍ମାନ ଜଣାନ୍ତି। ଦେଶରେ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବେଆଇନରେ ଯାଉଛି, ତାର ଧନ-ସଂପତ୍ତି ସେତିକି ବୃଦ୍ଧି ହେଉଥିବା ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଉଛି।
ଅନ୍ୟାୟ ବଢ଼ିଲେ ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ
ପୁରାଣରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ କଥା ଅନୁସାରେ ଏକଦା ଯେତେବେଳେ ମହିଷାସୁରର ଅତ୍ୟାଚାର ଅସହ୍ୟ ହେଲା, ମା’ ଦୁର୍ଗା ସିଂହବାହିନୀ ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲେ। ସେ ଅଷ୍ଟମୀ ଓ ନବମୀ ସନ୍ଧିକ୍ଷଣରେ ମହିଷାସୁରକୁ ବଦ୍ଧ କରିଥିଲେ। ସେହିପରି ଦଶହରା ଦିନ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ମାତୃଶକ୍ତି ବନଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପୂଜା କରି ରାବଣକୁ ବଧ କରିଥିଲେ। ଲଙ୍କା ବିଜୟ କରି ଭାରତ ଫେରିଥିଲେ। ଯୋଗକୁ ରାବଣ ଯେଉଁ ଦିନ ନିହତ ହୋଇଥିଲା, ସେଦିନ ଥିଲା ବିଜୟା ଦଶମୀ। ତେବେ ଯେତେବେଳେ ଧରାପୃଷ୍ଠରେ ଅନ୍ୟାୟ-ଅତ୍ୟାଚାର ବଢୁଛି, ସେହି ସମୟରେ ମା’ ଦୁର୍ଗା ଶକ୍ତି ପ୍ରୟୋଗ କରୁଛନ୍ତି।
