ରତନ ନଭାଲ ଟାଟା ଦୁନିଆର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଶିଳ୍ପପତି ଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କୌଣସି କୋଟିପତି ତାଲିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇନଥିଲେ। ଛଅଟି ମହାଦେଶର ଶହେରୁ ଅଧିକ ଦେଶରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ୩୦ରୁ ଅଧିକ କମ୍ପାନୀକୁ ସେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ, ତଥାପି ସେ ଏକ ସରଳ ଜୀବନ ବିତାଉଥିଲେ। ସେ ଜଣେ କର୍ପୋରେଟ୍ ବ୍ୟବସାୟୀ ଥିଲେ, ଯିଏ କି ଶାଳୀନତା ଏବଂ ସଚ୍ଚୋଟତାର ଗୁଣ ସହିତ ଜଣେ ‘ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ସନ୍ଥ’ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହେଉଥିଲେ। କଂପାନୀ ଓ କଂପାନୀର କର୍ମଚାରୀଙ୍କ କଥା ସବୁବେଳେ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ। ଦୁଃଖର କଥା ଯେ, ସେ ଆରପାରିକୁ ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରୁ ଆଉ କେହି ଫେରନ୍ତି ନାହିଁ। ତାଙ୍କର ପରଲୋକରେ ଶିଳ୍ପଜଗତ ଝୁରି ହେଉଛି।
ରାଷ୍ଟ୍ରପତି, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଶୋକ
ରତନ ଟାଟାଙ୍କର ପରଲୋକରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁ ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ‘ଏକ୍ସ’ରେ ଟୁଇଟ୍ କରି ଲେଖିଛନ୍ତି, ଏହା ଦୁଃଖଦ ସମୟ। ଭାରତ ଜଣେ ଦୂରଦର୍ଶୀଙ୍କୁ ହରାଇଛି, ଯିଏକି ଦେଶ ନିର୍ମାଣରେ ସ୍ମରଣୀୟ ଭୂମିକା ତୁଲାଇଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଆତ୍ମାର ସଦ୍ଗତି ପାଇଁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଜଣାଉଛି। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀଙ୍କ ଭାଷାରେ ରତନ ଟାଟା ଜୀ ଜଣେ ଦୂରଦର୍ଶୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ନେତା, ଦୟାଳୁ ଆତ୍ମା ଏବଂ ଅସାଧାରଣ ମଣିଷ ଥିଲେ। ସେ ଭାରତର ଅନ୍ୟତମ ପୁରାତନ ଏବଂ ସମ୍ମାନଜନକ ବ୍ୟବସାୟିକ ସଂସ୍ଥାକୁ ନିରନ୍ତର ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଏଥିସହ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ବୋର୍ଡରୁମ୍ ବାହାରେ ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲା। ନମ୍ରତା, ଦୟା ଏବଂ ସମାଜର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଅତୁଟ ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା କାରଣରୁ ସେ ଅନେକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନିଜର ସ୍ଥାନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
ଅମ୍ବାନୀଙ୍କ ଭାବବିହ୍ବଳ ପୋଷ୍ଟ
ରିଲାଏନ୍ସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ମୁକେଶ ଅମ୍ବାନୀ ଗଭୀର ଶୋକ ପ୍ରକାଶ କରି କହିଛନ୍ତି, ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ବିୟୋଗ କେବଳ ଟାଟା ଗ୍ରୁପ୍ ପାଇଁ ନୁହେଁ ବରଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବଡ଼ କ୍ଷତି। ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ଦେଶ ପାଇଁ ଏକ ଦୁଃଖଦ ଦିନ। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବେ ମୁଁ ଭୋର ଜଣେ ପ୍ରିୟବନ୍ଧୁଙ୍କୁ ହରାଇଛି। ସେ ମୋତେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଭାରେ ପ୍ରେରଣା ଦେଉଥିଲେ। ମୋତେ ନୂତନ ଶକ୍ତି ମିଳୁଥିଲା। ସେ ଜଣେ ଦୂରଦର୍ଶୀ ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ସମାଜସେବୀ ଥିଲେ। ସେ ସବୁବେଳେ ସମାଜର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ କାମ କରୁଥିଲେ। ଟାଟା ଭାରତକୁ ବିଶ୍ୱ ସାମ୍ନାରେ ରଖି ବିଶ୍ୱର ଭଲ ଜିନିଷ ଭାରତକୁ ଆଣିଥିଲେ। ୧୯୯୧ରେ ଟାଟା ଗ୍ରୁପ୍ ହାତକୁ ନେବା ପରେ ସେ ଟାଟା ପରିବାରକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନିକ ରୂପ ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ୭୦ ଥର ବଢ଼ାଇଥିଲେ।
ଭାରତବାସୀ ଅମୂଲ୍ୟ ରତନକୁ ହାରଇଛି। ଏହା କହିବାର ଏକାଧିକ କାରଣ ରହିଛି। ରତନ ଟାଟା ଯାହାକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରୁଥିଲେ, ତାହା ସୁନାରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଉଥିଲା। ସେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦବିର ଦାୟିତ୍ବ ନେବା ପରଠାରୁ କଂପାନିର ବିକାଶ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ପାହାଚ ଚଢ଼ିଥିଲା। ରତନ ଟାଟା ଶିକ୍ଷା ଓ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ନୂଆ ଦିଗ ଦେଇଥିଲେ।
ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ମହାନତା
ରତନ ଟାଟା ୧୯୩୭ ଡିସେମ୍ବର ୨୮ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ୧୯୪୮ରେ ତାଙ୍କର ବାପା-ମା’ ଅଲଗା ହୋଇଯିବା ପରେ ସେ ଜେଜେବାପା-ଜେଜେ ମାଙ୍କ ଠାରେ ବଡ଼ ହୋଇଥିଲେ। ପାରିବାରିକ ଅଶାନ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସେ ମୁମ୍ବାଇରେ ପ୍ରାଥମିକ ଓ ହାଇସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା ଶେଷକରି ଆମେରିକାରେ ଇଂଜିନିୟରିଂ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ। ସେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ସମୟରେ ୪ ଜଣଙ୍କୁ ଭଲ ପାଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ତାହା ବିବାହ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚି ନଥିଲା। ତେଣୁ ଜୀବନସାରା ଅବିବାହିତ ହୋଇ ରହିଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଟାଟା ଗ୍ରୁପ ଉପରେ ଅଧିକ ମନ ଦେଇ କାମ କରିଥିଲେ।
ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ଲୋକପ୍ରିୟତା
ଆଜିର ଦିନରେ ରିଲାଏନ୍ସ ଭାରତୀୟ ବଜାରକୁ କବ୍ଜା କରି ରଖିଛି। କିନ୍ତୁ ଟାଟା କଂପାନି ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଅନେକ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଅର୍ଜନ କରିଛି। ରତନ ଟାଟା ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ପଦବିରେ ନିଯୁକ୍ତ ହେଲା ପରେ ଟାଟା ଚି’, ଟାଟା ମୋଟର୍ସ, ଟାଟା ଷ୍ଟିଲ ଭଳି ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କଂପାନିର ଜନ୍ମ ନେଇଥିଲା। ଆଜିର ଦିନରେ ଏହି କଂପାନିଗୁଡ଼ିକ କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରୁଛି। ସେହିପରି ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ରୋଜଗାର ଦେଉଛି। ରତନଟାଟାଙ୍କୁ ଟାଟା ଗ୍ରୁପର ବ୍ୟବସାୟ ତୀବ୍ରଗତିରେ ବଢ଼ିବା କାରଣରୁ ୨୦୦୦ ମସିହାରେ ପଦ୍ମ ଭୂଷଣ ଓ ୨୦୦୮ରେ ପଦ୍ମବିଭୂଷଣ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ରତନ ଟାଟା କାର୍ ଓ କୁକୁରଙ୍କୁ ଭଲ ପାଉଥିଲେ। ବିଦେଶରେ ଉତ୍ପାଦିତ ଭଲ ବ୍ରାଣ୍ଡର କାର ରଖୁଥିଲେ। ବିମାନରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ପସନ୍ଦ ଥିଲା।
ବିଦାୟ ପୂର୍ବରୁ ଅଶ୍ରୁଳ ଶଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି
ବିଗତ ୫୦ ବର୍ଷ ହେଲା ଦେଶର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଜୀବନ୍ୟାସ ଦେଇଥିବା ଟାଟା କଂପାନୀର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ପରଲୋକରେ କେବଳ ଭାରତ ନୁହେଁ। ବରଂ ବିଶ୍ବର ଧନୀ ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ମଧ୍ୟ ମନେ ପକାଉଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର ପୂର୍ବରୁ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କର ଶେଷ ଦର୍ଶନ ପାଇଁ ମୁମ୍ବାଇର ଏନ୍ସିପିଏ ଲନ୍ରେ ରଖାଯାଇଥିଲା। ବୁଧବାର ପୂର୍ବାହ୍ଣ ୧୦ଟାରୁ ଅପରାହ୍ଣ ୪ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଲନ୍ରେ ସବୁ ଧର୍ମର ଲୋକେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିଥିଲେ। ଶେଷ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଦେଶର ଜଣାଶୁଣା ଶିଳ୍ପପତି, ରାଜନେତା, ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି ପହଞ୍ଚି ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଦେଇଥିଲେ।
ଅପୂରଣୀୟ କ୍ଷତି: ମୋହନ ମାଝୀ
ଦେଶର ବିକାଶ ଜୟଯାତ୍ରାରେ ଟାଟା କଂପାନୀର ଭୂମିକାକୁ ଭୁଲି ହେବ ନାହିଁ। ଓଡ଼ିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଟାଟା ଗ୍ରୁପ ଆଧିପତ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିଛି। ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା କଳିଙ୍ଗନଗରରେ ଟାଟା ଷ୍ଟିଲ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇଛି। ଏହି କାରଖାନା ହଜାର ହଜାର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରତକ୍ଷ୍ୟ ଓ ପରୋକ୍ଷ ଭାବେ ଚାକିରି ଦେଉଛି। ଓଡିଶା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ପରଲୋକରେ ଶୋକ ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି । ସେ ସୋସିଆଲ୍ ମିଡିଆ ଆକାଉଣ୍ଟ ‘ଏକ୍ସ’ରେ ସମବେଦନା ଜଣାଇ କହିଛନ୍ତି, ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ପରଲୋକ ଦେଶ ପାଇଁ ଏକ ଅପୂରଣୀୟ କ୍ଷତି। ସେ ଜଣେ ଦୂରଦ୍ରଷ୍ଟା ଥିଲେ। ଏବେ ଦେଶ ତାଙ୍କୁ ହରାଇଛି। ଦେଶରେ ବିକାଶରେ ତାଙ୍କର ଅତୁଳନୀୟ ଅବଦାନ ରହିଛି। ଏହା ସହିତ ଶୋକସନ୍ତପ୍ତ ପରିବାରକୁ ସମବେଦନା ଜଣାଇଛନ୍ତି।
ସିଙ୍ଗୁର ସ୍ବପ୍ନ ଅଧୁରା
ଟାଟା ସନ୍ସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ରତନ ଟାଟା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ସିଙ୍ଗୁରରେ ଏକ କାର ଉତ୍ପାଦନ କାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ଏହି ସ୍ବପ୍ନ ପୂରା କରିବାକୁ ଦେଇ ନଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ ସେହି ସମୟରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଏଥି ଯୋଗୁଁ ଟାଟାଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖିତ ହୃଦୟରେ ଏଠାରୁ ନିଜର ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ନାନୋ କାର୍ ପ୍ରକଳ୍ପ କାମ ଅଟକାଇବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ରତନ ଟାଟା ଏହାକୁ ନେଇ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଆଗରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିଥିଲେ। ୨୦୦୬ ମେ’ ମାସ ୧୮ ତାରିଖରେ ରତନ ଟାଟା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ହୁଗଲି ଜିଲ୍ଲାର ସିଙ୍ଗୁରରେ ନାନୋ କାର୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ତତ୍କାଳୀନ ବାମପନ୍ଥୀ ସରକାର ସେତେବେଳେ ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ରାଜ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପାୟନର ଚେହେରା ବଦଳାଇଦେବ। କିନ୍ତୁ ମମତାଙ୍କ ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ପ୍ରକଳ୍ପ କାମ ଆଗକୁ ବଢ଼ିପାରି ନଥିଲା।
ସିଙ୍ଗୁର ସ୍ବପ୍ନ ଅଧୁରା
ଟାଟା ସନ୍ସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ରତନ ଟାଟା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ସିଙ୍ଗୁରରେ ଏକ କାର ଉତ୍ପାଦନ କାରଖାନା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ରତନ ଟାଟାଙ୍କ ଏହି ସ୍ବପ୍ନ ପୂରା କରିବାକୁ ଦେଇ ନଥିଲେ ତତ୍କାଳୀନ ବିରୋଧୀ ଦଳ ନେତ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମମତା ବାନାର୍ଜୀ ସେହି ସମୟରେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଏଥି ଯୋଗୁଁ ଟାଟାଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖିତ ହୃଦୟରେ ଏଠାରୁ ନିଜର ମହତ୍ୱାକାଂକ୍ଷୀ ନାନୋ କାର୍ ପ୍ରକଳ୍ପ କାମ ଅଟକାଇବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା। ରତନ ଟାଟା ଏହାକୁ ନେଇ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଆଗରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିଥିଲେ। ୨୦୦୬ ମେ’ ମାସ ୧୮ ତାରିଖରେ ରତନ ଟାଟା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ହୁଗଲି ଜିଲ୍ଲାର ସିଙ୍ଗୁରରେ ନାନୋ କାର୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ବୁଦ୍ଧଦେବ ଭଟ୍ଟାଚାର୍ଯ୍ୟ ରାଜ୍ୟର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ତତ୍କାଳୀନ ବାମପନ୍ଥୀ ସରକାର ସେତେବେଳେ ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ରାଜ୍ୟରେ ଶିଳ୍ପାୟନର ଚେହେରା ବଦଳାଇଦେବ। କିନ୍ତୁ ମମତାଙ୍କ ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ପ୍ରକଳ୍ପ କାମ ଆଗକୁ ବଢ଼ିପାରି ନଥିଲା।
ସଂକ୍ଷେପରେ ରତନ ଟାଟା
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ, ମୁମ୍ବାଇର କ୍ୟାଥେଡ୍ରାଲ ଏବଂ ଜନ୍ କନନ୍ ସ୍କୁଲରୁ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରିଥିଲେ। ସେ ଆମେରିକାର କର୍ନେଲ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଆର୍କିଟେକ୍ଚର ଏବଂ ଷ୍ଟ୍ରକ୍ଚରାଲ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂରେ ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଥିଲେ। ୧୯୬୨ ରେ ଟାଟା ଗ୍ରୁପରେ ଯୋଗ ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ରତନ ଟାଟା ଆମେରିକାରେ କିଛି ସମୟ କାମ କରିଥିଲେ। ୧୯୮୧ମସିହାରେ ତାଙ୍କୁ ଟାଟା ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିଜ୍ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୯୧ରେ ଜେଆରଡି ଟାଟାଙ୍କ ଅବସର ପରେ ରତନ ଟାଟା ଟାଟା ସନ୍ସର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ୨୦୧୨ରେ ତାଙ୍କ ଅବସର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ଗ୍ରୁପର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୯୬ମସିହାରେ ଟାଟା ଟେଲିସର୍ଭିସେସ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା ଫଳରେ ଟେଲିକମ୍ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହି ଗ୍ରୁପ୍ର ସମ୍ପ୍ରସାରଣ ହୋଇଥିଲା। ଟାଟା ସନ୍ସରେ ତାଙ୍କର ନେତୃତ୍ୱ ସମୟରେ ସେ ଟେଟ୍ଲି, କୋରସ୍ ଏବଂ ଜାଗୁଆର ଲ୍ୟାଣ୍ଡରୋଭର ଭଳି କମ୍ପାନିକୁ ଅଧିଗ୍ରହଣ କରି ଟାଟା ଗ୍ରୁପକୁ ଏକ ଘରୋଇ କମ୍ପାନିରୁ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପାୱାରହାଉସରେ ପରିଣତ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଟାଟା ପ୍ରକୃତରେ ୧୦୦ ବିଲିୟନ ଡଲାରରୁ ଅଧିକ ମୂଲ୍ୟର ଏକ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାବସାୟିକ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା।