ଭୁବନେଶ୍ବର: ଐତିହାସିକ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ପୁଣି ଥର ଚଳଚଞ୍ଚଳ ହେବ। ଏଠାକୁ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରୁ ଛାତ୍ର ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଆସିବେ। ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ସମେତ ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଯୁବପିଢ଼ି ମଧ୍ୟ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠ ପଢ଼ିବେ। ପିଲାମାନେ ଗୌତମ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ବିଶ୍ବର ଶାନ୍ତି ପାଇଁ କାମ କରିବେ। ଶାନ୍ତିର ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରଚାର କରିବେ। ଏହି ଭଳି ଏକ ମହାନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ବୁଧବାର ପୂର୍ବାହ୍ଣରେ ବିହାରର ରାଜଗୀରରେ ଐତିହାସିକ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳର ନୂଆ କ୍ୟାମ୍ପସକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଉଦ୍ଘାଟନ କରିଛନ୍ତି। ସକାଳୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପହଞ୍ଚି ପ୍ରଥମେ ପୁରୁଣା କ୍ୟାମ୍ପସର ଐତିହ୍ୟସ୍ଥଳ ବୁଲି ଦେଖିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ସେ ନୂଆ କ୍ୟାମ୍ପସକୁ ଯାଇ ଏହାର ଉଦ୍ଘାଟନ କରିଥିଲେ। ନୂଆ ପରିସରରେ ସେ ଏକ ବୌଦ୍ଧି ବୃକ୍ଷ ଲଗାଇଥିଲେ।
କ’ଣ କହିଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
ଉଦ୍ଘାଟନୀ ଅବସରରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ କହିଥିଲେ, ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ କେବଳ ନାଳନ୍ଦାର ନୁହେଁ। ବରଂ ବିଶ୍ବର ଅନେକ ଦେଶର ସଂପତ୍ତି ସହିତ ଏହା ଜଡ଼ିତ ରହିଛି। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ତୃତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ୧୦ ଦିନରେ ନାଳନ୍ଦା ଆସିବାରୁ ସୌଭାଗ୍ୟ ମିଳିଥିବାରୁ ବହୁତ ଖୁସି ଅନୁଭବ ହେଉଛି। ଏହି ଯାତ୍ରାକୁ ଭାରତର ବିକାଶ ଯାତ୍ରାର ଏକ ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ଭାବେ ଦେଖୁଛି। ନାଳନ୍ଦା ଏକ ପରିଚୟ, ଏକ ସମ୍ମାନ। ନାଳନ୍ଦା ଏକ ମୂଲ୍ୟ, ମନ୍ତ୍ର, ଗୌରବ, ଗାଥା। ନିଆଁର ଶସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ପୁସ୍ତକ ଜଳି ଯାଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ଜ୍ଞାନ ଜଳିପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ନୂଆ କ୍ୟାମ୍ପସ ଭାରତର ସାମର୍ଥ୍ୟର ପରିଚୟ ଦେବ। ନାଳନ୍ଦା କହିବ ଯେଉଁ ରାଷ୍ଟ୍ର, ମଜବୁତ ମାନବୀୟ ମଲ୍ୟ ଉପରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଥାଏ, ସେହି ରାଷ୍ଟ୍ର ଇତିହାସକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଭଲ ଭବିଷ୍ୟତର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇବା ଜାଣିଥାଏ। ନାଳନ୍ଦା କେବଳ ଭାରତର ଅତୀତ ପୁନର୍ଜାଗରଣ ନୁହେଁ। ଏଥିରେ ବିଶ୍ବର, ଏସିଆର ଅନେକ ଦେଶର ସଂପତ୍ତି ଜଡ଼ିତ ଅଛି। ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ପୁନନିର୍ମାଣରେ ଆମର ସହଯୋଗୀ ଦେଶର ଅଂଶ ରହିଛି। ଏହି ଅବସରରେ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି। ପ୍ରାଚୀନ ନାଳନ୍ଦାରେ ପିଲାମାନଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ତାଙ୍କର ପରିଚୟ, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟତା ଦେଖି ହେଉ ନଥିଲା। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗର ଯୁବପିଢ଼ି ଏଠାକୁ ଆସୁଥିଲେ। ନାଳନ୍ଦାର ନୂଅ କ୍ୟାମ୍ପସରେ ମଧ୍ୟ ସେହି ପ୍ରାଚୀନ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପୁଣି ଥରେ ପ୍ରଚଳନ କରାଯିବ। ବିଶ୍ବର ଅନେକ ଦେଶର ଛାତ୍ର ଆସୁଛନ୍ତି। ଏବେ ନାଳନ୍ଦାରେ ୨୦ରୁ ଅଧିକ ଦେଶର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ପାଠ ପଢୁଛନ୍ତି। ଏହା ‘ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍’ର ବହୁତ ସୁନ୍ଦରତାର ପ୍ରତୀକ।
ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ନାଳନ୍ଦା
୨୦୧୬ରେ ନାଳନ୍ଦାର ସ୍ମୁତିସ୍ଥଳକୁ ସଂଯୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଐତିହ୍ୟସ୍ଥଳ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ପରେ ୨୦୧୭ ମସିହାରେ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ନୂତନ ପରିସରର ନିର୍ମାଣ କାମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ନୂଆ ପରିସରର ସ୍ଥାପନା ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ଅଧିନିୟମ, ୨୦୧୦ ଅନୁସାରେ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଅଧିନିୟମ ପାଇଁ ୨୦୦୭ରେ ଫିଲିପାଇନ୍ସରେ ଆୟୋଜିତ ଦ୍ବିତୀୟ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ସମ୍ମିଳନୀରେ ନିଆଯାଇଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ଲାଗୁ କରାଯାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା।
ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ
ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ କ୍ୟାମ୍ପସରେ ୪୦ଟି ଶ୍ରେଣୀଗୃହ ସହିତ ଦୁଇଟି ଶିକ୍ଷା ବ୍ଲକ ରହିଛି ଯେଉଁଥିରେ ମୋଟ ୧୯୦୦ ଲୋକ ବସିବାର କ୍ଷମତା ରହିଛି। ଏଥିରେ ୩୦୦ ଆସନ ବିଶିଷ୍ଟ ଦୁଇଟି ଅଡିଟୋରିୟମ୍, ପାଖାପାଖି ୫୫୦ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ କ୍ଷମତା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଛାତ୍ରାବାସ ଏବଂ ଏକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ କେନ୍ଦ୍ର, ୨୦୦୦ ଲୋକଙ୍କ ବସିବା ପାଇଁ ଏକ ଆମ୍ଫିଥିଏଟର, ଏକ ଫେକଲ୍ଟି କ୍ଲବ୍ ଏବଂ ଏକ ସ୍ପୋର୍ଟସ କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁବିଧା ରହିଛି। ଏହି କ୍ୟାମ୍ପସ ହେଉଛି ଏକ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ଓ ବର୍ଜ୍ୟ ମୁକ୍ତ ସବୁଜ କ୍ୟାମ୍ପସ। ସୌର ପ୍ଲାଣ୍ଟ, ଘରୋଇ ଓ ପାନୀୟ ଜଳ ବିଶୋଧନ ପ୍ଲାଣ୍ଟ, ବର୍ଜ୍ୟ ଜଳର ପୁନଃବ୍ୟବହାର ପାଇଁ ଜଳ ପୁନଃଚକ୍ରଣ ପ୍ଲାଣ୍ଟ, ୧୦୦ ଏକର ବିଶିଷ୍ଟ ଜଳାଶୟ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ସୁବିଧା ସହିତ ଏହା ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହୋଇପାରିଛି। ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଇତିହାସ ସହ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ପ୍ରାୟ ୧୬୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ସ୍ଥାପିତ ମୂଳ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଥମ ଆବାସିକ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ୨୦୧୬ରେ ନାଳନ୍ଦାର ଭଗ୍ନାବଶେଷକୁ ଜାତିସଂଘର ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।
୧୨ଶ ଶତାଦ୍ଦୀରେ ଆକ୍ରମଣ
ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ଇତିହାସ ବହୁତ ପୁରୁଣା। ପାଖାପାଖି ୧୬୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରତିଷ୍ଠା ୫ମ ଶତାଦ୍ଦୀରେ ହୋଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଦେଶରେ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା, ବିଶ୍ବର ଅନେକ ଦେଶରୁ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କର ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା। ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କ ଅନୁସାରେ ୧୨ଶ ଶତାଦ୍ଦୀରେ ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ଏହି ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଥିଲେ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ପାଖାପାଖି ୮୦୦ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପ୍ରାଚୀନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଛାତ୍ର ପାଠପଢ଼ିଛନ୍ତି।
ହୁଏନସା ଥିଲେ ଛାତ୍ର
ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ଭିତ୍ତିପ୍ରସ୍ତର ଗୁପ୍ତ ରାଜବଂଶର କୁମାର ଗୁପ୍ତ ରଖିଥିଲେ। ୫ମ ଶତାଦ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ପ୍ରାଚୀନ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଖାପାଖି ୧୦ ହଜାର ଛାତ୍ର ପଢୁଥିଲେ। ଏଥି ପାଇଁ ୧୫୦୦ ଅଧ୍ୟାପକ ନିଯୁକ୍ତ ଥିଲେ। ଛାତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ଏସୀୟ ଦେଶ ଚୀନ, କୋରିଆ ଓ ଜାପାନରୁ ଆସିଥିବା ବୌଦ୍ଧ ଭିକ୍ଷୁ ଥିଲେ। ଐତିହାସିକମାନେ କୁହନ୍ତି ଚୀନ ଭିକ୍ଷୁ ହୁଏନସା ମଧ୍ୟ ସପ୍ତମ ଶତାଦ୍ଦୀରେ ନାଳନ୍ଦାରେ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସେ ନିଜର ପୁସ୍ତକରେ ନାଳନ୍ଦା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ଭବ୍ୟତା ସଂପର୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ବୌଦ୍ଧମାନଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ କେନ୍ଦ୍ର ଥିଲା।
