ପୃଥିବୀର ଅନେକ ରାଜନୀତିଜ୍ଞ ରାଜନୀତିରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ରକ୍ଷଣ, ପାଳନ ଓ ଭୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ତୃତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟଟିକୁ ବାଛି ନେଇଥିବା ବେଳେ ସ୍ୱଳ୍ପସଂଖ୍ୟକ ଏହାକୁ ଜନସେବାର ଏକ ସୁଯୋଗ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରି ଲୋକମାନଙ୍କର ମଙ୍ଗଳକର କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କୁ ଜନସାଧାରଣ କେବେ ମଧ୍ୟ ଭୁଲି ପାରିନଥାନ୍ତି । ଏହିପରି ଜଣେ ଦରଦୀ ଜନସେବକ ଥିଲେ ଦୟାନିଧି ନାଏକ ।
ଦୟାନିଧି ଏକ ଗରିବ ହରିଜନ ପରିବାରରେ ଭବାନୀପାଟଣା ସହରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ବାପା ମେଟନା ନାଏକ ଜଣେ ଦିନ ମଜୁରିଆ ଥିଲେ । ରାଜୁଡା ଅମଳରେ ବ୍ରଜମୋହନ ହାଇସ୍କୁଲରେ ସେ ପଢୁଥିବା ବେଳେ ପ୍ରତି ଶ୍ରେଣୀରେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନମ୍ବର ରଖିଥିବା ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ରନିଂ କପ୍ଥାଏ । ପଲିଟିକାଲ ଏଜେଣ୍ଟ ଫିଲିପ୍ସଙ୍କ ନାମରେ ଏହାକୁ ଫିଲିପ୍ସ କପ୍ କୁହାଯାଉଥିଲା । ନାନା ଅଭାବ ଅସୁବିଧା ସତ୍ତ୍ୱେ ପାଠପଢିବା ଚାଲୁ ରଖିଥିବା କିଶୋର ଦୟାନିଧି କେତେ ବର୍ଷ ଧରି ଏହି କପ୍ ପାଇଥିଲେ । ମାଟ୍ରିକ୍ ଯାଏ ପାଠ ପଢିଲେ । ରାଜା ଶାସନରେ ଅଳ୍ପ କେଇ ଦିନ ୱାର୍କ ସରକାର କାମ କଲେ । ମାତ୍ର ନିଜେ ଗରିବଥିବାରୁ ସାଧାରଣ ଦରିଦ୍ର ଲୋକଙ୍କର ଦୁଃଖ କଷ୍ଟ ସେ ସହଜରେ ବୁଝି ପାରୁଥିଲେ ।
ମହାରାଜା ବ୍ରଜମୋହନ ଦେଓଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ପରେ ପ୍ରତାପ କେଶରୀ ଦେଓ ମହାରାଜା ହେଲେ । ସେ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ସାଂଗରେ ମିଶୁଥିଲେ । ପୂର୍ବ ରାଜାଙ୍କର ଭଳି ଲୋକଙ୍କୁ ଦୁରମାର କରିବା ମନୋଭାବ ତାଙ୍କ ଠାରେ ନ ଥିଲା । ଦୟାନିଧି ଗରିବ ଥିବାରୁ ସେହି ହରିଜନମାନଙ୍କୁ ନିଜର ଦାୟିତ୍ୱ ଓ ଅଧିକାର ବୁଝାଇବାସହ ସେମାନଙ୍କୁ ଏକାଠି କରାଇଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ । ସେମାନେ ତାଙ୍କୁ ନିଜର ବୋଲି ମନେ କଲେ , ତାଙ୍କ କଥାରେ ଚାଲିଲେ । ଏ କଥା ମହାରାଜାଙ୍କ କାନକୁ ଯିବାରୁ ସେ ଦୟାନିଧିଙ୍କୁ ଆଦର କଲେ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଲେ । ସେ ହରିଜନମାନଙ୍କ ତରଫରୁ କୌଣସି ଆପତ୍ତି ଅଭିଯୋଗ କଲେ ମହାରାଜା ପ୍ରତାପକେଶରୀ ତାହା ଗ୍ରହଣ କରି ଶୀଘ୍ର ତଦନ୍ତର ଆଦେଶ ଦେଉଥିଲେ । ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରଜାମଣ୍ଡଳ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରଂଭ ହେଲା । ବିକ୍ଷୋଭକାରୀମାନେ ନିଜ ପାଇଁ ସ୍ୱାୟତ୍ତତ୍ତଶାସନ ଦାବି କଲେ । ରାଜା ନିଜର ଗୋଟିଏ ପରାମର୍ଶଦାତା ସଭା ଗଢ଼ିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ମତାମତ ଅନୁସାରେ ରାଜ୍ୟ ଶାସନ କଲେ । ଦୟାନିଧିଙ୍କୁ ଏହି ସଭାର ସଭ୍ୟଭାବେ ସେ ମନୋନୀତ କଲେ ।
୧୯୪୮ରେ କଳାହାଣ୍ଡି ଦେଶୀୟ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ମିଶିଲା । ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦୟାନିଧି ପରାମର୍ଶ ସଭାର ସଭ୍ୟ ଥାଆନ୍ତି । ରାଜାଙ୍କ ଆଖିରେ ତାଙ୍କ ସୁଚିନ୍ତିତ ପରାମର୍ଶର ମୂଲ୍ୟ ଥିଲା । ମିଶ୍ରଣ ପରେ ସେ ରାଜାଙ୍କର ବିଶ୍ୱାସ ଭାଜନ ଥାଇ ଦଳିତ ଜାତିର ସେବା ପାଇ ଗୋଟିଏ ସଂଗଠନ ଗଢ଼ିଲେ । ଆଦିବାସୀ ହରିଜନ ଲୋକ ରାଜ୍ୟରେ ବେଶି ଭାଗଥିଲେ । ସେ ଦଳିତମାନଙ୍କ ସଂଗଠନର ସଭାପତି ଦୟାନିଧି ହେଲେ । ଲୋକଙ୍କ ସହିତ ଖୁବ୍ ମିଶାମିଶି କଲେ । ଗାଁକୁ ଗାଁ ଯାଇ ମିଶ୍ରଣ ପରେ ଲୋକଙ୍କର ଅଭାବ ଓ ଉଚିତ ଦାବି କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆଣିଲେ । ତାଙ୍କ ଭଲ କାମ ଓଡ଼ିଶା ତମାମ ପ୍ରଶଂସିତ ହେଲା । ସେହି ଦଳିତମାନେ ତାଙ୍କୁ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶା ଦଳିତ ସଭାର ଉପସଭାପତି କଲେ । ରାଜନୀତି ସମାଜସେବାର ନିକଟତମ ଥିଲା । ସେ ମହାରାଜାଙ୍କର ଅନୁଗତ ଥାଇ ମିଶ୍ରଣପରେ ଗଢାଯାଇଥିବା ଗଣତନ୍ତ୍ର ଦଳରେ ଯୋଗଦେଲେ । କଳାହାଣ୍ଡି ର ଏକମାତ୍ର ମୁନିସିପାଲଟିର ୧୯୫୮ରେ ଚେୟାରମ୍ୟାନ ହେଲେ । ଜିଲ୍ଲା ଗଣତନ୍ତ୍ର ପରିଷଦର ସେ ମଧ୍ୟ ସଭାପତି ହେଲେ । ଗାଁ ଗାଁ ବୁଲି ଦଳର ନୀତି ଲୋକଙ୍କୁ ବୁଝାଇଲେ ।
ଜିଲ୍ଲାର ସାର୍ବଜନୀନ ଭୋଟ ଅଧିକାର ଲାଭ ପରେ ଭୋଟରମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ ଓ ସଂଗଠିତ କଲେ । ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଳାହାଣ୍ଡି ରାଜ୍ୟରୁ କଂଗ୍ରେସ ଭାରତବର୍ଷରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ ଦଳ ଥିଲେ ବି ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନ ସୁଦ୍ଧା ପାଇ ପାରିଲା ନାହିଁ । ପ୍ରଥମ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ସେ ଓଡିଶା ବିଧାନସଭାର ସଭ୍ୟ ହେଲେ । ଯାହା ଦରମା ଭତ୍ତା ତାଙ୍କୁ ମିଳିଥିଲା । ସେ ନିଜର ଚଳିବା ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ରଖି ବାକି ଦଳର କାମରେ ଖଟାଇବାକୁ ଦେଇ ଦେଉଥିଲେ । ଲୋକଙ୍କ ସାଙ୍ଗରେ ମିଶି ଏପରି ନାଁ କରିଥାଆନ୍ତି ସେ । ଜୀବନ ତମାମ ରାଜନୀତିରେ ଥାଇ ଭିନ୍ନ ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀରୁ ଛିଡ଼ା ହୋଇ ସୁଦ୍ଧା ଜିତାପଟ ହାସଲ କରୁଥିଲେ । ଜୁନାଗଡ଼ରୁ ୧୯୫୨ରେ, କୋକସରାରୁ ୧୯୬୧ରେ ଓ ଭବାନୀପାଟଣାରୁ ୧୯୬୭ ଓ ୧୯୭୧ରେ ସେ ବିଧାନସଭା ସଭ୍ୟ ହୋଇ ଆସିଲେ । ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜନ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ଗଢାଯିବା ବେଳେ ସେ ୧୯୬୭ ରୁ ୧୯୭୧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିର୍ମାଣ ଓ ପରିବହନ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳ ସଂଯୁକ୍ତ ଦଳ ଗଢ଼ିଲେ । ସେଥିରେ ମଧ୍ୟ ସେ ଅବକାରୀ ଓ ବାଣିଜ୍ୟ ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ । ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ଥିଲା ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ । ୧୯୭୪ରେ ଧର୍ମଗଡରୁ ୧୯୭୭ ଓ ୧୯୮୦ରେ ଭବାନୀପାଟଣାରୁ ସେ ବିଧାନସଭାକୁ ଗଲେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ।
ଲଗାତାର ଭାବରେ କ୍ଷମତାରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ ଜିତିବା କମ୍ ଭାଗ୍ୟବାନ ଲୋକଙ୍କୁ ମିଳିଥାଏ । ନିର୍ମାଣ ବିଭାଗରେ ବହୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ନେତା ନିଜର ସୁନାମ ହରାଇ ଅଛନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର କବର ଏହି ବିଭାଗରେ ଦୁର୍ନୀତିରେ ଖୋଳାଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଦୟାନିଧି ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏହାର ବୋଧହୁଏ ଏକ ମାତ୍ର ବ୍ୟତିକ୍ରମ । ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ନିର୍ମାଣ ବିଭାଗ (ଗ୍ରାମ୍ୟ କୋଠାବାଡି ରାସ୍ତା ) ର ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ୱ ବହନ କରିଥିଲେ ।
ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶାକୁ ଯାତ୍ରା କରିବାକୁ ରାଜଧାନୀରୁ ଟ୍ରେନ୍ରେ ବା ବସ୍ରେ ମେରାମଣ୍ଡଳ ଦେଇ ସମ୍ବଲପୁର ଓ ସେଠାରୁ ଅନ୍ୟ ଜିଲ୍ଲାକୁ ଯିବାକୁ ହେଉଥିଲା । ନିଜର ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଇଂଜିନିୟରମାନଙ୍କୁ କାମରେ ଲଗାଇ ସେମାନଙ୍କର ବୃତ୍ତିଗତ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳର ସୁଯୋଗ ନେଇ ସେ ଭୁବନେଶ୍ୱର – ବଲାଙ୍ଗୀର ରାସ୍ତାର ନିର୍ମାଣ ଶେଷ କରାଇଥିଲେ । ଏହି ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ନୟାଗଡ, ଦଶପଲ୍ଲା, ବଉଦ, ସୋନପୁର ଓ ବଲାଙ୍ଗୀରକୁ ରାଜଧାନୀ ସହିତ ସଂଯୋଗ କଲା । ଲୋକମାନଙ୍କର ଯାତ୍ରା ସମୟ ଓ ବ୍ୟୟ ଏହା ଫଳରେ ବହୁତ ବଂଚିଗଲା । କାଳକ୍ରମେ ଆଂଚଳିକ ଦୂରତା ମଧ୍ୟ ଚାଲିଗଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ଖଡ଼ିଆଳ, ଜୁନାଗଡ଼, କଣ୍ଟାବାଞ୍ଜି, ଟିଟିଲାଗଡ଼, ଭବାନୀପାଟଣା ଆଦି ଦୁରାନ୍ତର ସ୍ଥାନକୁ ରାଜଧାନୀରୁ ଅତି ସହଜରେ ପହଞ୍ôଚହେଉଛି । ନିଜର ପୁରୁଣା ନିର୍ବାଚନମଣ୍ଡଳୀ ଜୁନାଗଡ଼ କୋକସରାକୁ ଆମପାଣି ଘାଟି ଦେଇ ନିର୍ମିତ ଜାତୀୟ ରାଜପଥ କୋରାପୁଟ ଜିଲ୍ଲା ଓ ବିଶାଖାପାଟଣା, ବସ୍ତର, ଜଗଦଲପୁର ସହିତ ସଂଯୋଗ କରାଇଥିଲେ ।
ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ସରକାରୀ ବସ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ସହ ଭିତିରି ଅଂଚଳ ଯଥା ଲଡୁଗାଁ, ବଡକୁଟ୍ରୁ, ଲାଂଜିଗଡରୋଡ, ନାନ୍ଦୋଲ, ହାବସପୁର ଆଦି ଅନେକ ଗ୍ରାମକୁୁ ଭାୟା ବସ୍ ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଲୋକଗାୟକମାନଙ୍କ କଣ୍ଠରେ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ- ଦୟା ବୋବା ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ, ଗାଁ ଗାଁକେ ଭାୟା କଲେ । ଓଡିଶାର ଅଧିକାଂଶ ଅଂଚଳକୁ ଗମନାଗମନର ସୁବିଧା କରାଇବା ସହ ସହସ୍ରାଧିକ ବିଶ୍ରାମଗାର ସେ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିଲେ । ଥୁଆମୁଳ ରାମପୁର ଭଳି ଦୁର୍ଗମ ଅଂଚଳକୁ ସେ ପ୍ରଥମେ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରାଇ ବସ ଚଳାଚଳ ଆରଂଭ କରିଥିଲେ । ଜଣେ ସ୍ୱଳ୍ପ ଶିକ୍ଷିତ ସାମାନ୍ୟ କର୍ମୀ ଥାଇ ନିଜର ନିରଳସ ସେବା ଓ ସାଧୁତା ଦ୍ୱାରା ସମୟ ମୁତାବକ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଇପାରିବା କମ୍ ଦକ୍ଷତାର କାର୍ଯ୍ୟ ନୁହେଁ ।
ନିଜର ସାମାଜିକ କୌଳିକ ଚାଲିଚଳନ ଓ ଜୀବନଧାରା ତଥା ଉନ୍ନତ ଜ୍ଞାନାଲୋକ ଓ ଆଦର୍ଶରୁ ବଂଚିତ ଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଉପେକ୍ଷା କରୁଥିଲେ । ହେଲେ ତାଙ୍କର ସାଧୁତା ଓ ଜନସେବା ବିଚାରରେ ତାଙ୍କ ସମାଲୋଚକମାନଙ୍କ ଚକ୍ଷୁରେ ଏହା ଗୌଣ ଥିଲା । ନିଜେ ଭବାନୀପାଟଣା ନିକଟରେ କୁଟ୍୍ରୁଖମାର ପାଖରେ ନିଜ ସଂଚିତ ଅର୍ଥରେ ଏକ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସବୁ ଜାତି ଧର୍ମ ବର୍ଣ୍ଣର ମଣିଷଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାର ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ । ସବୁ ଜାତି ଧର୍ମ ବର୍ଣ୍ଣର ମଣିଷଙ୍କ ପାଇଁ ଏହାର ଦ୍ୱାର ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୋଇ ରହିବାର ତାଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନ କିନ୍ତୁ ଅଧାରେ ରହିଗଲା, ମନ୍ଦିର ସମ୍ପୂର୍ଣ ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ । ଏବେ ବି ଜିରାଜୀର୍ଣ୍ଣ ଅବସ୍ଥାରେ ପଡିରହିଛି । ଅନେକ ଗରିବ ଛାତ୍ରକୁ ସେ ପାଠପଢାରେ ମଧ୍ୟ ସାହାଯ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଦୟାନିଧି ହେଉଛନ୍ତି କଳାହାଣ୍ଡିର ସାମଗ୍ରିକ ବିକାଶର ଜଣେ କିମ୍ବଦନ୍ତି ପୁରୁଷ ।
(ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
ପରମେଶ୍ୱର ମୁଣ୍ଡ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି,ଗବେଷକ ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ବହୁ ଲେଖା ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଭବାନୀପାଟଣା ସହରସ୍ଥିତ ଜୟ ପ୍ରକାଶ ସାନ୍ଧ୍ୟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରେ ଅଧ୍ୟାପକ । ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାଟକ ଆକାଶବାଣୀ ଓ ଦୁରଦର୍ଶନ ରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବା ସହ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କ ସହ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର 9437153656 ଓ ଇମେଲ [email protected] ରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ ।
