ଭୁବନେଶ୍ୱର: ହିନ୍ଦୁ ପରଂପରାରେ ସ୍ତ୍ରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ଦୀର୍ଘାୟୁ ଓ ସୁଖୀ ବୈବାହିକ ଜୀବନ ପାଇଁ ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ବ୍ରତ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି । ଏଥିରୁ ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତ ଅନ୍ୟତମ, ଯାହାକି ମହିଳାମାନେ ସୌଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ କରିଥାନ୍ତି । ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ମାସ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ଅମାବାସ୍ୟାରେ ଏହି ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ, ଯାହାକି ଚଳିତ ବର୍ଷ ମେ’ ୧୯ରେ ହେଉଛି । ଏହି ପର୍ବ ସହିତ ସତ୍ୟବାନ-ସାବିତ୍ରୀଙ୍କ କାହାଣୀ ଜଡ଼ିତ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ କି ସାବିତ୍ର ନିଜର ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ ଯମରାଜାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରି ନିଜ ସ୍ୱାମୀ ସତ୍ୟବାନଙ୍କୁ ବଞ୍ଚାଇପାରିଛନ୍ତି । ଏହି ବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯିବା ଦ୍ୱାରା ପରିବାରରେ ସୁଖ ଓ ସମ୍ପନ୍ନ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ବରଦାନ ମିଳିଥାଏ ।
ବରଗଛକୁ ପୂଜା
ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତକୁ ବଟ ସାବିତ୍ରୀ ପୂଜା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ବଟ ଅର୍ଥ ବର । ବରଗଛରେ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ମହେଶ୍ୱର ବାସ କରନ୍ତି । ବରଗଛକୁ ହୃଦୟରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ବାସ କରୁଥିବା ନେଇ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଇଥାଏ । ଜଡ଼ରେ ବ୍ରହ୍ମାଦେବ ଓ ଶାଖାରେ ମହେଶ୍ୱର ରହନ୍ତି । ବରଗଛର ଶାଖାଗୁଡ଼ିକୁ ସାବିତ୍ରୀ ସ୍ୱରୂପ ମନେ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥି ପାଇଁ ପୂରା ଗଛକୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ । ବରଗଛ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷ ଧରି ଜୀବିତ ରହିଥାଏ । ପୁରୀ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଥିବା କଳ୍ପବଟ ହେଉଛି ଏହାର ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ । ଏହି ବୃକ୍ଷଟି କେଉଁ ଆବାହମାନ କାଳରୁ ରହିଛି, ଏହାର ଆରମ୍ଭ ବିଷୟରେ କାହାରିକୁ ଜଣାନାହିଁ । ସେହିପରି ଆମମାନଙ୍କ ଗାଁ ମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ବରଗଛ ଆମର ଛୋଟ ସମୟରେ ଯେମିତି ଥିଲା, ଏବେବି ଅବିକଳ ସେମିତି ଦେଖାଯାଉଛି । ବରଗଛକୁ ଅକ୍ଷୟବଟ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏହି ବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରାଯାଉଛି । ଶାସ୍ତ୍ରରେ ବଟବୃକ୍ଷକୁ ପୂଜା କରିବାକୁ ମହାନ କୁହାଯାଇଛି । ବରଗଛକୁ ପୂଜା କରାଯିବା ଦ୍ୱାରା ସୌଭାଗ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ସ୍ଥାୟୀ ଧନ ଓ ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ଜୀବନ ସୁଖଓଶାନ୍ତିରେ ପୂରିଯାଏ ।
ତିଥି ଓ ପାଳନ ବିଧି
ଏଥର ଅମାବାସ୍ୟା ତିଥିର ଆରମ୍ଭ ମେ’ ୧୮ ତାରିଖ ରାତି ୯ଟା ୪୨ରୁ ହେଉଛି । ମେ’ ୧୯ ତାରିଖ ରାତି ୯ଟା ୨୨ ଯାଏଁ ଏହି ଶୁଭ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ରହିବ । ଉଦିୟା ତିଥି ଅନୁଯାୟୀ ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତ ମେ’ ୧୯ରେ ପାଳନ କରାଯିବ । ସକାଳୁ ଉଠି ନିର୍ଜଳ ରହି ପୂଜା କରିବାର ସଂକଳ୍ପ ନିଅନ୍ତୁ । ବରଗଛ ତଳେ ସାବିତ୍ର-ସତ୍ୟବାନ ଏବଂ ଯମରାଜାଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରନ୍ତୁ । ବରଗଛ ମୂଳରେ ଜଳ ଢାଳନ୍ତୁ । ଫୁଲ-ଧୂପ ଓ ମିଠେଇ ଦେଇ ପୂଜା କରନ୍ତୁ । ଓଦା ସୂତା ନେଇ ବରଗଛ ଚାରିପାଶ୍ୱର୍ରେ ୭ଥର ପରିକ୍ରମା କରନ୍ତୁ । ସାବିତ୍ରୀ-ସତ୍ୟବାନ କାହାଣୀ ଶୁଣନ୍ତୁ ।
ପୌରାଣିକ କଥାବସ୍ତୁ
ମଦ୍ରଦେଶରେ ଅଶ୍ୱପତି ନାମରେ ଧର୍ମାତ୍ମା ରାଜା ଥିଲେ । ତାଙ୍କର କୌଣସି ସନ୍ତାନ ନଥିଲା । କିନ୍ତୁ କିଛି ବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କୁ ଏକ କନ୍ୟା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ତେଜସ୍ୱୀ କନ୍ୟାର ନାମ ସାବିତ୍ରୀ ରଖାଯାଇଥିଲା । ବିବାହ ଯୋଗ୍ୟା ହେଲା ପରେ ଏହି କାମ ସତ୍ୟବାନଙ୍କ ସହିତ କରାଗଲା । ବିବାହ ପରେ ଜଣାପଡ଼ିଲା ଯେ ସତ୍ୟବାନଙ୍କ ଆୟୁଷ ବେଶୀ ଦିନ ନୁହେଁ । ଅର୍ଥାତ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଯିବ । କିନ୍ତୁ ସାବିତ୍ରୀ ନିଜ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନ ବେଶୀ ଦିନ ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ସତ୍ୟବାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ନେଇ ନାରଦ ଯେଉଁ ଦିନ କହିଥିଲେ, ସେହିଦିନ ଉଭୟ ସ୍ୱାମୀ-ସ୍ତ୍ରୀ ଜଙ୍ଗଲକୁ ଯାଇଥିଲେ । ସତ୍ୟବାନ ଗଛକୁ ଚଢ଼ିଥିଲା ବେଳେ ତାଙ୍କର ମୁଣ୍ଡରେ ଗଭୀର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ସେ ସାବିତ୍ରୀଙ୍କ କୋଳରେ ମୁଣ୍ଡ ରଖି ଶୋଇପଡ଼ିଥିଲେ । କିଛି ସମୟ ପରେ ସାବିତ୍ରୀ ଦେଖିଲେ ଯେ, ଯମରାଜା ନିଜର ଦୂତମାନଙ୍କ ସହିତ ସାମ୍ନାରେ ଛିଡ଼ା ହୋଇଛନ୍ତି । ସତ୍ୟବାନଙ୍କ ପ୍ରାଣ ନେଇ ଯମରାଜା ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେଲେ । ସାବିତ୍ରୀ ପଛରେ ଆସୁଥିବା ଦେଖି ଯମରାଜା କହିଲେ, ହେ ପତିପରାୟଣେ! ଯେତେଦିନ ଯାଏଁ ମନୁଷ୍ୟ ସାଥୀ ହୋଇ ଚାଲିପାରେ, ତୁମେ ତାହା କରିଛ । ଏବେ ତୁମେ ଫେରିଯାଅ । ସାବିତ୍ରୀ କହିଲେ, ମୋର ପତି ଯେଉଁଠିକୁ ଯିବେ, ମୁଁ ବି ସେହିଠାକୁ ଯିବି । ସାବିତ୍ରୀଙ୍କ ପତି ଭକ୍ତି ଓ ନିଷ୍ଠା ଦେଖି ଯମରାଜା ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । ସାବିତ୍ରୀଙ୍କୁ ଏକ ବର ମାଗିବା ପାଇଁ କହିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ସାବିତ୍ରୀ ବର ମାଗିଲେ େ, ମୁଁ ସତ୍ୟବାନଙ୍କ ପୁତ୍ରର ମା’ ହେବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ଆଶୀର୍ବାଦ ସ୍ୱରୂପ ମତେ ଏହି ବର ଦିଅନ୍ତୁ । ସାବିତ୍ରୀଙ୍କ କଥାରେ ଖୁସି ହୋଇ ଯମରାଜ ବରଦାନ କରିଥିଲେ । ବରଦାନ ଦେବା ପରେ ଯମରାଜା ପୁଣି ଥରେ ସତ୍ୟବାନଙ୍କୁ ନେଇ ଘରକୁ ଫେରିଆସିଥିଲେ । ସାବିତ୍ରୀଙ୍କ ଏହି ଚତୁର ପଣ ପାଇଁ ତାଙ୍କ ସ୍ମୁତିରେ ମହିଳାମାନେ ସାବିତ୍ରୀ ବ୍ରତ ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି ।
