ଓଡ଼ିଶା ପ୍ରାଚୀନ କାଳରେ ଏକ ନିରୁତା ଆଦିବାସୀ ଅଞ୍ଚଳ ଥିଲା, ଏହାର ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ବିଭିନ୍ନ ନୃତାତ୍ତ୍ୱିକ, ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଏବଂ ଐତିହାସିକ ସୂଚନାରୁ ମିଳିଥାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ ହାରାହାରି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ଜନସଂଖ୍ୟା କମିବାରେ ଲାଗିଛି, ଏପରିକି ଏକଦା ବାସଠି ପ୍ରକାର ଆଦିବାସୀ ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବାର ତଥ୍ୟ ମିଳୁଥିବା ବେଳେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାୟ ୨୫ ପ୍ରକାର ଆଦିବାସୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛନ୍ତି। ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ଭୁଂଜିଆ, ପହରିଆ, ବଂଜାରା, ଲୋଧା, ଝୋଡିଆ, ମାଲ୍, ମିର୍ଦ୍ଧା, ଗଦବା, ମୁଣ୍ଡା, ଦଲ୍, ଡଙ୍ଗରିଆ,ବଣ୍ଡା, କୋୟା, ଦିଡାଇ, ମାଂକଡ଼ିଆ, ସାନ୍ତାଲ, ପ୍ରମୁଖ ଆଦିବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ଥିତିହୀନ ହେବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି।
ଏହି ଆଦିବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସମୂହ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଖୁବ୍ ଉନ୍ନତ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ପରିଚୟ ମଧ୍ୟ ସଂସ୍କୃତି ଭିତ୍ତିରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଟେ। ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାର ପ୍ରତିଟି ପଦପାତରେ ଏମାନେ କଳାତ୍ମକତା ଦେଖାଇଥାନ୍ତି। ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚାରି ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ।
(୧) ମୌଖିକ ସାହିତ୍ୟ ଯଥା- କାହାଣୀ, ଗୀତ, ଗାଥା, କାନ୍ଦଣା ଗୀତ, ପ୍ରବାଦ, ପ୍ରବଚନ, ରୁଢି, ଅପଭ୍ରଷ୍ଟ ଭାଷା (ହିର୍ପିନ୍, ଖିରପିନ୍ – ସାଙ୍କେତିକ ଭାଷା (କେଁର୍ ଫେଇଁ ଯୋର୍ ଫୋଉଚୁ) ପାରମ୍ପରିକ ଧ୍ୱନି ଇତ୍ୟାଦି।
(୨) ଆଚାର ବ୍ୟବହାର ଯଥା- ବିଶ୍ୱାସ, ସଂସ୍କାର, ପ୍ରଥା, ଚଳଣି, ଖେଳ, କ୍ରିୟାକଳାପଗତ ଶୈଳୀ (କାଠ ହାଣିବା, ବାଉଁଶ ଫାଳ କରିବା, ଧାନ ଉଡେଇବା) ଇତ୍ୟାଦି।
(୩) ପାରମ୍ପରିକ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରାୟୋଗିକ ବିଦ୍ୟା – ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି, ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର, ଗଣିତ, ଦହିରୁ ମହି, ଲହୁଣି, ଘିଅ ବାହାର କରିବା, ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରଣାଳି, ପାନୀୟ ନିର୍ମାଣ ପ୍ରଣାଳି, ଲୁଗାରେ ରଙ୍ଗ ଦେବା, ଖତସାର ପ୍ରୟୋଗ, ଶସ୍ୟ ସଂରକ୍ଷଣ, ଗୃହ ନିର୍ମାଣ, କାଠ, ବାଉଁଶ ବା ଧାତୁରେ ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣ ନିର୍ମାଣ ବା ଶିଳ୍ପ ଇତ୍ୟାଦି।
(୪) ପାରମ୍ପରିକ କଳା – ନୃତ୍ୟ, ନାଟ, ଚିତ୍ର, ଶିଳ୍ପର କାରିଗରୀ, ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ବସ୍ତୁ ନିର୍ମାଣରେ ସୂକ୍ଷ୍ମ କ୍ରିୟା ଓ ନାନ୍ଦନିକ ପ୍ରୟୋଗ ଇତ୍ୟାଦି।
ଏହି କଳାକୁ ପୁଣି ମୁଖ୍ୟ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇପାରେ ଯଥା- ପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା ଓ ଅଣପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା। ନୃତ୍ୟ, ନାଟ, ଅଙ୍ଗକୌଶଳ, କୌତୁକ ଅଭିନୟଗୁଡିକ ପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ କାନ୍ଥ ଇତ୍ୟାଦିର ଚିତ୍ର, ସ୍ଥାପତ୍ୟ, ଦେବଦେବୀଙ୍କ କଳ୍ପଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ, ଝୋଟି, ଆସବାବ, କବାଟ ନିର୍ମାଣକାଳୀନ କାରିଗରୀ ଚିତ୍ରକୁଟା, ଅଳଙ୍କାର, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣର ସୂକ୍ଷ୍ମଶିଳ୍ପ, ବେଶଚର୍ଯ୍ୟା, ପାରମ୍ପରିକ ପ୍ରତୀକ ଚିହ୍ନ ଇତ୍ୟାଦି ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ ଓ ଅଣପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ, ଏପରିକି ଗୋଷ୍ଠୀ ଭେଦରେ କଳାଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟ ମଧ୍ୟ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ। ତେବେ ଏଠାରେ ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ଆଦିବାସୀ ଜୀବନରେ କଳାର ଭୂମିକା ବା ସ୍ଥିତି ସଂପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା।
ପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା ଭାବେ ଏଠାରେ କନ୍ଧମାନଙ୍କର ଢାପ୍ ନାଚ, ସଲପ ନିଶାନ ନାଚ, ଗଣ୍ଡମାନଙ୍କର ମାଦଲି ନାଚ, ଭତ୍ରା ମାନଙ୍କର ଦଣ୍ଡାରୀ, ଢେମସା ନାଚ, ସାନ୍ତାଳ ମାନଙ୍କ ର ଝୁମର ନାଚ ,କରମା ନାଚ , କୋୟା ମାନଙ୍କ ର ସିଙ୍ଗ ନାଚ, ପରଜାମାନଙ୍କର ଖୋଟଲା, ଢୁଣ୍ଡରା ନାଚ ମାନଙ୍କର ଗାୟନ, ବାୟନ ଓ ନୃତ୍ୟକାଳୀନ କଳା ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପର୍ଯ୍ୟାୟର ପରିଚୟ ଦିଏ। ନୃତ୍ୟକାଳୀନ ଅଭିନୟରେ ମୟୁର, ହଂସ, ବାଘ, ମାଙ୍କଡ, ହାତୀ, ଠେକୁଆ, ବଗ, ବେଙ୍ଗ ଆଦି ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କ ଅଙ୍ଗକୌଶଳ ଅନୁକରଣ ସହିତ କୃଷି, ଶ୍ରମ ଆଦି ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାର ନୃତ୍ୟାତ୍ମକ ପ୍ରୟୋଗ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଳା ଅଟେ। ନୃତ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଗୀତ ଛନ୍ଦ ଓ ଗାୟନ ଶୈଳୀ ସମେତ ବାଦ୍ୟବାଦନ ଓ ବେଶ ପୋଷାକର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ମଧ୍ୟ ଆଦିବାସୀଙ୍କ କଳାର ଏକ ନମୁନା ଅଟେ। ଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ନୃତ୍ୟ ବହୁଳ ପରିମାଣରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିବା ବେଳେ ନାଟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ନାହିଁ। ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ କୌତୁକ ଅଭିନୟ ଏବଂ ଅଙ୍ଗକୌଶଳ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁଯାୟୀ ସାମୟିକ ଭାବେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଏ।
ଓଡ଼ିଶାର ଆଦିବାସୀ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାରେ ପ୍ରତିଟି ଜିନିଷରେ ଅଣ-ପ୍ରଦର୍ଶନଶୀଳ କଳା ସୂକ୍ଷ୍ମ ଭାବେ ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ। କାନ୍ଥରେ ଫୁଲ, ଲତା, ବନା ନିର୍ମାଣ ସହିତ ରଙ୍ଗ ପ୍ରୟୋଗରେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରୟୋଗ କଳାର ପରିଚୟ ଦେଇଥାଏ। ଗୃହ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଲୋକବିଜ୍ଞାନ ଅନ୍ତର୍ଗତ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଆଟୁ ନିର୍ମାଣ, କାନ୍ଥମାନଙ୍କରେ ଜୋଲକା ତିଆରି, ଦଲମ, ପାଟିରେ ହଂସମୁଣ୍ଡ, ତ୍ରିଭୂଜାକାର ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ କଳା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟେ।
ସେମିତି ମାଟିହାଣ୍ଡିକୁ ଚିତ୍ରବିଚିତ୍ର କରିବା, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର କଣ୍ଢେଇ ନିର୍ମାଣ, ମୁଡକାରି ଖପରରେ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିବା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ କଳାତ୍ମକତାର ସୂଚନା ଦିଏ। ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ଆସବାବ ଓ କବାଟ ନିର୍ମାଣରେ କାରିଗରୀ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଳା ଅଟେ। ମନ୍ଦାର ସଦୃଶ ଫୁଲ, ଲତା, ଆଖି, ଦେବଦେବୀ ଚିତ୍ର, ତ୍ରିକୋଣୀୟ ଆକୃତିର ଚିତ୍ର ସହିତ କଇଁଛ, କୁକୁର, ବାଘ, ସାପ, ମହିଁଷୀ, ହଂସ, କଙ୍କଡା, ବିଛା, ହରିଣ ଆଦି ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କର ଚିତ୍ର କରନ୍ତି। ଏହି ପଶୁପକ୍ଷୀଙ୍କର ଚିତ୍ରରୁ ସେମାନଙ୍କ ବର୍ଗକୁ ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ।
ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କର ଅଳଙ୍କାର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ବିଭବ, ଯେଉଁଠି ସୂକ୍ଷ୍ମକଳାର ନିଚ୍ଛକ ପ୍ରତିଛବି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଜାଟପୁରି (କ୍ଲିପ୍) ମୁର୍ମା, କୁଟିଙ୍ଗା, ପିଲଡି (ଦଣ୍ଡି) କିକାମୁମା ବାସି, କସେଡ୍କା (କାନରିଙ୍ଗ), ଖଗ୍ଲା, ଖିଲ୍ମୋଡି (ହିରପିନ୍), ମେକୋଡକା (ମାଳି), ପାଜା (ଖଡୁ, ଚୁଡି), ପୁୟୁମୁଦି, ମୁଦି ପାରାଖୁଟି, କତ୍ରିଆ, ବନ୍ଦରିଆ, ସୁକିଦାନ, କଁଠିମାଳି, ଗୁଂଜମାଳି, ପୋହୋଲା ମାଳି, ପଏଁରି, ଚାଏଁରୀ, ପାନପତ୍ରୀ ଇତ୍ୟାଦିର କୋଟୀକମ ଏମାନଙ୍କ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟତାତ୍ତ୍ୱିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ପରିଚୟ ଦିଏ। କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ଏ ଭିତରୁ ଅନେକ ଅଳଙ୍କାର ଏମାନେ ନିଜେ ତିଆରି କରନ୍ତି। ଆଗ କାଳରେ ନିଜର ନାନ୍ଦନିକ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀରୁ ଏସବୁ ନିଜ ଭିତରୁ ଜଣେ ହିଁ ତିଆରି କରୁଥିଲା। ଏହି ଅଳଙ୍କାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେତେକ ଅଳଙ୍କାର କେବଳ ଶାରୀରିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟବର୍ଦ୍ଧନ ନିମିତ୍ତ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ବେଳେ କେତେକ ବହୁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ କରୁଥିଲା ଯଥା ବନ୍ଦରିଆ ଓ କତରିଆ – ହସ୍ତାଳଙ୍କାର ଏବଂ ଆତ୍ମସୁରକ୍ଷା ନିମିତ୍ତ, ଖଗଲା ଅଳଙ୍କାର, ଆତ୍ମସୁରକ୍ଷା ଓ ଲଜ୍ଜା ନିବାରଣ ନିମିତ୍ତ, ମାଳି, ସୁକିଦାନ – ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଓ ଲଜ୍ଜା ନିବାରଣ, ଗୋଉଣି-ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି, କୃଷି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପକରଣ, ପନିପରିବା, କାଂଗୁ କୋସଲା କାଟିବା ଅସ୍ତ୍ର, ଆତ୍ମସୁରକ୍ଷା ଓ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ରର ସହଯୋଗୀ ସାଧନ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ। କାଠ ପାନିଆ, ଶିଙ୍ଗ ପାନିଆକୁ ମଧ୍ୟ ଅଳଙ୍କାର ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି ଓ ଏଥିରେ ମଧ୍ୟ କଳାତ୍ମକ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିଥାନ୍ତି।
ଦେବଦେବୀଙ୍କ କଳ୍ପଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣରେ ମଧ୍ୟ ଆଦିବାସୀଙ୍କ କଳାତ୍ମକତାର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ। କାଠ ଗଣ୍ଡିର ଭୀମା, ମେରିଆଖୁଣ୍ଟ, ମେରିଆ ଖୁଣ୍ଟ ଉପରେ ଥିବା ଲୁହାର ଚଢେଇ, ଦେବଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତୀକ ସ୍ୱରୂପ ଲାଠିର ସୁସଜ୍ଜିକରଣ, ଖଟୁଲିର ସୁସଜ୍ଜିକରଣ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ କଳାବୋଧ ଥିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳେ।
ଆଦିବାସୀ ରମଣୀମାନଙ୍କ ଶରୀରର ହାତ, ବାହୁ, ଗୋଡ, ଛାତି, ପାଦ ଓ ମୁହଁରେ ଚିତା କୁଟାଇ ହେବା ଏକ ସଂସ୍କାର ସହିତ ଜଡିତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ କଳାତ୍ମକତାର ଯଥେଷ୍ଟ ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ। ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫୁଲ, ଝୋଟି ଭଳି ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ, ବିଛା, କଙ୍କଡା, ସାପ, ତ୍ରିକୋଣୀୟ ତୋରଣ ଦେବଦେବୀଙ୍କ କାଳ୍ପନିକ ଚିତ୍ର, ଖଟୁଳି ଆଦି ଚିତ୍ର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଶୈଳୀରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥାଏ। ଏପରିକି ମୁହଁରେ ଗାର ଟାଣିବା, ବିନ୍ଦୁଅଙ୍କନ କରିବା ମଧ୍ୟ କେତେକ ଆଦିବାସୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଖରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ।
ଅସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ ପାରମ୍ପରିକ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ପ୍ରୟୋଗ ବିଦ୍ୟା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଏକ ଆବଶ୍ୟକତା ସୃଷ୍ଟ ଉପାଦାନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଧନୁ, ଶର, ବିଟା, ବର୍ଚ୍ଛା, ବର୍ଚ୍ଛାର ଦଣ୍ଡ, କଁରରୀ, ଟାଙ୍ଗୀ, ଟାଙ୍ଗିଆ, ତାବଲ୍, ଖଣ୍ଡା, ଛୁରୀ, ବାଟିଧନୁ, ଗୁଲଚା, ସୁରା-ଗନ୍ଧକ ଭରା ଦେଶୀ ବନ୍ଧୁକ ଆଦିରେ କାଁ ଭାଁ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରିଥିବାର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ଏତତ୍ ବ୍ୟତୀତ କଣ୍ଟା କାଢିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ଚିମଟା, ଶିକା ଭାର ଶୁଇଲ, ଆଦିରେ ମଧ୍ୟ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିଥାନ୍ତି।
କେଶ ବିନ୍ୟାସରେ ଆଦିବାସୀଙ୍କ କଳାତ୍ମକତା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ଅଟେ। ଆଡ ଗାତି, ଠାଡ ଗାତିରେ ଶାଢୀ ପିନ୍ଧିବା, ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ଶାଢୀରେ ସମସ୍ତ ଲଜ୍ଜାଶୀଳ ଅଙ୍ଗ ଢାଙ୍କିବା, ଚକା ବେଣୀ, ଠିଆ ବେଣୀ, ଲମ୍ବା ବେଣୀ, ଛନ୍ଦନି ବେଣୀ, ଶିଙ୍ଗ ବେଣୀ ତିଆରି କରିବା ସହିତ ଢଲିଆ ଖୋସା, ତେଲେନ୍ ଖୋସା, ଲୁଟନି ଖୋସା, ଚିକନା ଖୋସା, ଚକା ଖୋସା ଆଦି କେଶ ବିନ୍ୟାସରେ ବେଶଭୂଷାଗତ କଳାତ୍ମକତା ପରିଦୃଷ୍ଟ ହୁଏ। ଏତଦ୍ ବ୍ୟତୀତ ଦୈନନ୍ଦିନ ପରିଚର୍ଯ୍ୟାରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟମାନଙ୍କରେ ଓଡ଼ିଶା ଆଦିବାସୀ ନିଜସ୍ୱ କଳାତ୍ମକ ପ୍ରତିଭାର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାନ୍ତି। ବର୍ଷା ଜଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇଁବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଛତୁର, ଜଙ୍ଗଲରେ ଯିବାବେଳେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ଠେଙ୍ଗା, ଆଦିରେ ଏହାର ସୂଚନା ମିଳେ। କହିବା ବାହୁଲ୍ୟ, ଓଡ଼ିଶାରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାର ପ୍ରତିଟି ଉପାଦାନରେ ସେମାନଙ୍କର ନାନ୍ଦନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ପ୍ରତିଫଳନ ସ୍ୱରୂପ କଳାର ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ତଥା ସେମାନଙ୍କର ଜୀବନ ବି ମନେହୁଏ କଳାମୟ।
(ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
- ପରମେଶ୍ୱର ମୁଣ୍ଡ, ସେ ଏକାଧାରରେ ଜଣେ କବି,ଗବେଷକ ଓ ନାଟ୍ୟକାର ଅଟନ୍ତି। ତାଙ୍କର ବହୁ ଲେଖା ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଭବାନୀପାଟଣା ସହରସ୍ଥିତ ଜୟ ପ୍ରକାଶ ସାନ୍ଧ୍ୟ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରେ ଅଧ୍ୟାପକ । ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ନାଟକ ଆକାଶବାଣୀ ଓ ଦୁରଦର୍ଶନ ରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବା ସହ ବିଭିନ୍ନ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କ ସହ ମୋବାଇଲ ନମ୍ବର 9437153656 ଓ ଇମେଲ [email protected] ରେ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ ।
