ଭୁବନେଶ୍ବର: ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟି ନେତୃତ୍ବରେ ଏନ୍ଡିଏ ସରକାର ୨୦୧୪ରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ ଭାରତରେ ସ୍ବଚ୍ଛତା ମିସନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ସୂତ୍ରଧର ଥିଲେ। ଭାରତର ଗାଁଠୁ ସହର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତଥା ଜନଗହଳିପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ସଫାସୁତୁରା ରଖିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ସଂକଳ୍ପ ନେଇଥିଲେ। ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଅବସ୍ଥାରେ ବ୍ୟାପକ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ ନେଇଥିଲା। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଗତ ଭାବେ ସ୍ବଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନକୁ ଲୋକେ ସମର୍ଥନ ଦେଇଥିଲେ। ତେବେ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ସ୍ବଚ୍ଛା ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ବହୁ ଆଗୁଆ ଥିଲା ବେଳେ ଓଡ଼ିଶା ଆଜି ବି ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁ ପଛୁଆ ରହିଛି।
ସ୍ବଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ହଜାର ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି। ଆର୍ଥିକ ରୂପେ ଅନଗ୍ରସର ଥିବା ପରିବାରକୁ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କରିବା ପାଇଁ ଟଙ୍କା ଦେଇଛନ୍ତି। ପଂଚାୟତିରାଜ ଓ ପୌରପାଳିକା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଗାଁ ଓ ସହରଗୁଡ଼ିକ ସଫାସୁତୁରା ରଖିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ୟମ କରୁଛନ୍ତି। ବସଷ୍ଟାଣ୍ଡ, ରେଳଷ୍ଟେସନ, ସମୁଦ୍ରକୂଳ, ବଜାର, ସପିଂମଲ୍ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନରେ ଅଳିଆ କୁଣ୍ଡ ରଖାଯାଇଛି। ତଥାପି ଅନେକଗୁଡ଼ିଏ ଜନଗହଳି ସ୍ଥାନରେ ଅଳିଆଗଦା ଓ ମଳମୂତ୍ର ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି। ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଏହି ସ୍ଥିତି ଅଧିକ।
୭୫% ଗ୍ରାମକୁ ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ମାନ୍ୟତା
ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ (ଗ୍ରାମୀଣ) ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଧୀନରେ ଦେଶ ଆଉ ଏକ ବଡ଼ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ଦେଶର ମୋଟ ଗ୍ରାମର ତିନି ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଅର୍ଥାତ୍ ୭୫% ଗ୍ରାମ ଏହି ମିସନର ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଅଧୀନରେ ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି । ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ଗ୍ରାମ ହେଉଛି ଖୋଲା ମଳତ୍ୟାଗ ମୁକ୍ତ (ଓଡିଏଫ) ମାନ୍ୟତା ବଜାୟ ରଖିବା ସହ କଠିନ ଏବଂ ତରଳ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଥିବା ଗ୍ରାମ । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୪.୪୩ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଗାଁ ନିଜକୁ ଓଡିଏଫ୍ ପ୍ଲସ୍ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି, ଯାହା କି ୨୦୨୪-୨୫ ସୁଦ୍ଧା ଏସବିଏମ୍-ଜି ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ ଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ। ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ, ଦାଦ୍ରା ନଗର ହାଭେଳୀ, ଗୋଆ, ଗୁଜରାଟ, ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀର, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, କେରଳ, ଲଦାଖ, ପୁଡୁଚେରୀ, ସିକ୍କିମ, ତାମିଲନାଡୁ, ତେଲଙ୍ଗାନା ଏବଂ ତ୍ରିପୁରା ଆଦି ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ଶାସିତ ପ୍ରଦେଶରେ ଶତ ପ୍ରତିଶତ ଗାଁ ଓଡିଏଫ୍ ପ୍ଲସ୍ ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିଛନ୍ତି । ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବର ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ, ଦାଦରା ନଗର ହାଭେଳୀ ଏବଂ ଦାମନ ଦିଉ, ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀର ଏବଂ ସିକ୍କିମରେ ଶତ ପ୍ରତିଶତ ଓଡିଏଫ୍ ପ୍ଲସ୍ ମଡେଲ ଗାଁ ରହିଛି। ଏହି ରାଜ୍ୟ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ୍ ମାନ୍ୟତା ହାସଲ କରିବାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅଗ୍ରଗତି ଦେଖାଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ମାଇଲଖୁଣ୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିବାରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।
‘ସ୍ୱଚ୍ଛତା’କୁ ‘ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ’
କେନ୍ଦ୍ର ଜଳଶକ୍ତି ମନ୍ତ୍ରୀ ଗଜେନ୍ଦ୍ର ସିଂହ ଶେଖାୱତ ଆଜି ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଏକ ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀରେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ୨୦୧୪ରେ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପରଠାରୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନକୁ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପ୍ରାଥମିକତା ଦେଇଛନ୍ତି। ‘ସ୍ୱଚ୍ଛତା’କୁ ‘ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନ’ରେ ପରିଣତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଆହ୍ୱାନକୁ ସମଗ୍ର ଦେଶ ସମର୍ଥନ କରିଛି। ୨୦୧୯ ସୁଦ୍ଧା ଦେଶକୁ ଖୋଲା ମଳତ୍ୟାଗ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ମିସନ ଏକ ପ୍ରକୃତ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଓ ଏହା ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରାଯାଇଥିଲା । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ସଫଳତାକୁ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ଏବଂ ‘ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱଚ୍ଛତା’ ଦିଗରେ ଅଗ୍ରସର ହେବାର ପରିକଳ୍ପନା କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁରୁ ସମ୍ପଦ ହାସଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହିତ ସମସ୍ତ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁର ପୁନଃବ୍ୟବହାର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଏସବିଏମ-ଜି ଫେଜ୍ -୨ ୨୦୨୫ ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ଗାଁକୁ ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୪,୪୩,୯୬୪ ଟି ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ଗ୍ରାମ ମଧ୍ୟରୁ ୨,୯୨,୪୯୭ ଟି ଗ୍ରାମ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ବା ତରଳ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହିତ ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ଆକାଂକ୍ଷୀ ଗ୍ରାମ ମାନ୍ୟତା ପାଇଛନ୍ତି । ୫୫,୫୪୯ଟି ଗ୍ରାମ ହେଉଛି ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ରାଇଜିଂ ଭିଲେଜ ଯେଉଁଥିରେ ଉଭୟ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ତରଳ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି। ୯୬,୦୧୮ ଟି ଗାଁ ହେଉଛି ଓଡିଏଫ ପ୍ଲସ ମଡେଲ ଗ୍ରାମ। ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ୨,୩୧,୦୮୦ଟି ଗାଁରେ କଠିନ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ବେଳେ ୩,୭୬,୩୫୩ଟି ଗାଁରେ ତରଳ ବର୍ଜ୍ୟବସ୍ତୁ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି।
ଖୋଲାପଡ଼ିଆରେ ଶୌଚ
ଓଡ଼ିଶାରେ ବିପିଏଲ୍ ପରିବାର ଓ ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ପରିବାରକୁ ସ୍ବଚ୍ଛ ଭାରତ ଅଭିଯାନ ଅଧୀନରେ ଶୌଚାଳୟ ମିଳିଛି। ମାତ୍ର ଏଗୁଡ଼ିକ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହୋଇପାରି ନାହିଁ। କିଛି ସ୍ଥାନରେ ଗୋଟିଏ ଶୌଚାଳୟକୁ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କ ନାମରେ ବିଲ୍ କରାଯାଇଛି। ଆହୁରି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ଶୌଚାଳୟ ନିର୍ମାଣ କରା ଯାଇ ଟଙ୍କା ହଡ଼ପ ହୋଇଛି। ଏହି କାରଣରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଶୌଚାଳୟ ମିସନ ସଫଳତା ପାଇପାରି ନାହିଁ। ତେଣୁ ସ୍ବଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ ଫେଲ ମାରିଛି। ସହରାଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥା ଠିକ୍ ଅଛି। କିନ୍ତୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଠିକ୍ ନୁହେଁ। ବସ୍ତିରେ ରହୁଥିବା ଲୋକେ ଖୋଲାସ୍ଥାନରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରୁଛନ୍ତି। ଗାଁରେ ରହୁଥିବା ୯୦ ପ୍ରତିଶତ ଖୋଲା ପଡ଼ିଆକୁ ଶୌଚାଳୟ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି। ଗାଁ ପରିମଳ ପାଇଁ ଆସୁଥିବା ଟଙ୍କା ବାଟମାରଣା ହେଉଛି। ଏହି କାରଣରୁ ଗାଁଗୁଡ଼ିକ ଅଳିଆଗଦାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ।
