ଡକ୍ଟର ସୁଶୀଳ କୁମାର ବାଗ୍
ଓଡ଼ିଶାର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମାନଚିତ୍ରରେ ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ସ୍ଥାନ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ରହିଛି ଅନେକ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପୀଠ । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ‘କୋଇଲି ଘୋଘର’ ଜଳପ୍ରପାତ ଅନ୍ୟତମ । ଏଠାକାର ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟର ସବୁଜ ବୃକ୍ଷଲତା ତଥା ପାହାଡ଼ର ମନୋରମ ଦୃଶ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ମୁଗ୍ଧ କରିଆସଛି ସର୍ବଦା । ବିଶେଷ କରି ନଭେମ୍ବର, ଡିସେମ୍ବର, ଜାନୁଆରୀ, ଫେବୃଆରୀ ମାସ ପ୍ରତିଦିନ ବହୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକ, ସ୍କୁଲ-କଲେଜ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପିକ୍ନିକ୍ ପାଇଁ ଏଠାକୁ ଆସିଥାନ୍ତି । ପାହାଡ଼ ଭିତରୁ ଝରିଆସୁଥିବା ନଦୀର କୁଳୁକୁଳୁ ନାଦ ସହିତ ଶୈବ ପୀଠ ‘ମହେଶ୍ୱର ନାଥ’ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ପ୍ରାକୃତିକ ସୁଷମାର ଅପୂର୍ବ ଭଣ୍ଡାରରେ ମଣ୍ଡିତ କୋଇଲି ଘୋଘର ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କର ଏକ ଅନନ୍ୟ ପିକ୍ନିକ୍ ସ୍ଥଳୀଭାବେ ସାରା ଓଡ଼ିଶାରେ ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
ଜଳପ୍ରପାତର ନାଁ କୋଇଲି ଘୋଘର: ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଲଖନପୁର ବ୍ଲକ୍ ଅନ୍ତର୍ଗତ କୁଶମେଲ୍ବାହାଲ୍ ଗାଁ ନିକଟରେ ଅବସ୍ଥିତ ‘କୋଇଲି ଘୋଘର’ ଜଳପ୍ରପାତ । ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ହିମଗିରି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଐତିହାସିକ ଗଡ଼ସୂତା ପର୍ବତ । ଏହି ପର୍ବତ ବକ୍ଷରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ବୋହି ଆସିଛି ଚିରସ୍ରୋତା ନଦୀଟିଏ । ଏହି ନଦୀର ନାମ ‘ଅହିରାଜ’ । କେତେ ବାଧାବିଘ୍ନ, ଅଙ୍କାବଙ୍କା ରାସ୍ତା ଦେଇ ପାହାଡ଼, ପର୍ବତ ଜଙ୍ଗଲ ପାରି ‘ଛୁଇଁ ଖଞ୍ଜ’ ଜଙ୍ଗଲ ଦେଇ ଅହିରାଜ ନଦୀ କୋଇଲି ଘୋଘରରେ ପାହାଡ଼ ଉପରୁ ଜୋର୍ରେ କଚାଡ଼ି ହୋଇ ପାଣି ପଡୁଛି । ଫଳରେ ଏଠାରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଗଭୀର ଗଣ୍ଡ ବା ଜଳାଶୟ । ଏହି ଜଳ ପ୍ରପାତର ନାମ ‘କୋଇଲି ଘୋଘର’ । ଜଳାଶୟର ଶୀତଳ ଜଳରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନେ ଗୋଧୋଇ ପିକ୍ନିକ୍ର ମଜା ନିଅନ୍ତି । ଏହାର ପାଣି ସ୍ୱଚ୍ଛ ଓ ନିର୍ମଳ । ଗଣ୍ଡର ଜଳରେ ଅଛନ୍ତି ଛୋଟ ବଡ଼ ପ୍ରଜାତିର କଡ଼ୋ ମାଛ । ଯାହା ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣ । ପାଣି ଭିତକୁ ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ପୋଫାଡ଼ିଲେ ତାହା ଖାଇବା ପାଇଁ ମାଛମାନେ ପାଣି ଉପରେ ଭାସିଥାନ୍ତି । ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସୁନେଲୀ କିରଣ ଜଳ ପ୍ରପାତ ଉପରେ ପଡ଼ିଲେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ଇନ୍ଦ୍ରଧନୁର ସପ୍ତରଂଗ । ଏହି ସବୁ ଦୃଶ୍ୟ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକାନ୍ତ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ । ନିକଟସ୍ଥ ଜଙ୍ଗଲରୁ କୁମ୍ଭାଟିଆ, ବଣି, କଜ୍ଜଳପାତି, ଶୁଆ, କୋଇଲି ଆଦି ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର କୂଜନରେ କୋଇଲି ଘୋଘରର ପରିବେଶ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ପ୍ରାଣରେ ଶିହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରେ । କୋଇଲିର କୁହୁକୁହୁ ସ୍ୱନ ଓ ଜଳ ପ୍ରପାତର ଘୋ ଘୋ ଗୁରୁ ଗମ୍ଭୀର ଶବ୍ଦ ଯୋଗୁଁ ଏହାର ନାମ ‘କୋଇଲି ଘୋଘର’ ହୋଇଥିବା ଏ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକେ ମତ ଦିଅନ୍ତି । ପାହାଡ଼ ଘଞ୍ଚ ଅରଣ୍ୟ ଭେଦ କରି ଅହିରାଜ ନଦୀ ମିଳିତ ହୋଇଛି ମହାନଦୀରେ ।
ଭକ୍ତଙ୍କ ଆକର୍ଷଣ: ବାବା ମହେଶ୍ୱରନାଥ: ଭକ୍ତ ଚାହେଁ ସର୍ବଦା ଭଗବାନଙ୍କ ପାଖରେ ନିଜକୁ ସମର୍ପି ଦେବାକୁ । ତେଣୁ ଭକ୍ତ ଯେଉଁଠାକୁ ଗଲେ ଖୋଜେ ଏକ ମନ୍ଦିର । କୋଇଲି ଘୋଘରରେ ଅଛି ମହେଶ୍ୱରନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିର । ନଦୀର କୂଳକୁ ଲାଗି ପାହାଡ଼ରେ ରହିଛି ଏହି ମନ୍ଦିରଟି । ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ଅଷ୍ଟଶମ୍ଭୁ ପୀଠ ମଧ୍ୟରେ ମହେଶ୍ୱରନାଥ ଅନ୍ୟତମ । ପାଣି ଭିତରେ ବୁଡ଼ିରହିଛି ଶିବ ଲିଙ୍ଗ । ତାହା ବାହାରକୁ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଭକ୍ତମାନେ ପାଣି ଭିତରକୁ ହାତ ପଶାଇ ଏହାକୁ ଛୁଇଁବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି । ଏହି ଶିବ ଲିଙ୍ଗକୁ ଛୁଇଁ ପାରିଲେ ପୁଣ୍ୟ ହୁଏ ବୋଲି ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି । ତେଣୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କ ଅନ୍ୟତମ ଆକର୍ଷଣର କେନ୍ଦ୍ର ବିନ୍ଦୁ ହେଉଛି ମହେଶ୍ୱରନାଥ ମନ୍ଦିର । ପ୍ରାୟ ୩୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଏଠାରେ ଚଟାଣକୁ ପୂଜା କରାଯାଉଥିବା ଜନଶ୍ରୁତିରୁ ଜଣାପଡ଼େ । ଏ ଅଞ୍ଚଳ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଏଠାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ବାବା ମହେଶ୍ୱରନାଥଙ୍କ ସୁଦୃଶ୍ୟ ମନ୍ଦିର । ଶ୍ରାବଣ ମାସ ସୋମବାର ଦିନଗୁଡ଼ିକରେ ଶିବ ଭକ୍ତଙ୍କ ଭିଡ଼ ଲାଗି ରହେ । ବାବା ମହେଶ୍ୱର ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଶିବରାତ୍ରି ମହାସମାରୋହରେ ପାଳିତ ହୁଏ । ଏ ଅବସରରେ ବିରାଟ ମେଳା ବସେ । ଜିଲ୍ଲା ତଥା ଜିଲ୍ଲା ବାହାରୁ ଏପରି କି ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟରୁ ବହୁଭକ୍ତ ଆସି କୋଇଲି ଘୋଘରରେ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ସହ ମହେଶ୍ୱରନାଥଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରି ପାଆନ୍ତି ଅପାର ଆନନ୍ଦ ଓ ଶାନ୍ତି । ସୋହନ ସ୍ୱାମୀ ନାମକ ଜଣେ ସିଦ୍ଧ ସାଧକ ପ୍ରାୟ ୧୫୦ ବର୍ଷ ତଳେ ଏଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କରୁଥିଲେ । ‘ଆତ୍ମଗୀତା’ ନାମକ ଏକ ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ ସୋହନ ସ୍ୱାମୀ । ତାଙ୍କର ପୋଥିପତ୍ରକୁ ଏବେ ବି ପୂଜା କରାଯାଉଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଏଠାରେ ଥିବା ‘ଶାନ୍ତି କୁଟୀର’ ଆଶ୍ରମରେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱାମୀ ସୋହନ ବାବାଙ୍କ ଭକ୍ତ ବାବାମାନେ ରହୁଛନ୍ତି ।
ପୁରାଣ ଓ ବୀରତ୍ୱର ମୂକ ସାକ୍ଷୀ: କୋଇଲି ଘୋଘର ଜଳ ପ୍ରପାତର ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ଥିବା ଜେମିନୀ ପାହାଡ଼ ଓ କୋଡ଼ାବଗା ଜଙ୍ଗଲକୁ ନେଇ ରହିଛି ବହୁ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ । ବିଦର୍ଭ ରାଜ୍ୟର ରାଜ ଦମ୍ପତି ଏହି ଜଳ ପ୍ରପାତରେ ସ୍ନାନ ସାରି ନିକଟରେ ଥିବା ପର୍ବତ ଗୁମ୍ପା ଭିତରେ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରତିମା ପାଲଟିଯିବା ଜନଶ୍ରୁତିରୁ ଜଣାପଡ଼େ । ପୁଣି ଜେମିନୀ ପାହାଡ଼ରେ ପୂର୍ବ ମୀମାଂସା ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ ଜୈମିନୀ ଋଷି ଯୋଗ ସାଧନାରେ ନିଜକୁ ନିମଜ୍ଜିତ କରିଥିଲେ ବୋଲି ପ୍ରବାଦ ରହିଛି । ସେହିପରି କୋଡ଼ାବଗା ଜଙ୍ଗଲ ଓ ପାହାଡ଼ ନେଇ ରହିଛି ବୀରତ୍ୱର ଗାଥା । ଲୋକ ମୁଖରୁ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ ଏହି ପର୍ବତରେ ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ କିଛି ଦିନ ଅବସ୍ଥାନ କରି ବ୍ରିଟିଶ ସିପାହୀମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିବା ପାଇଁ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥିଲେ । ରାତିରେ ଆଖପାଖର ଗାଁର ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ଇଂରେଜ ସିପାହୀ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଉଥିଲେ । ବୀର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାଏ ଅନ୍ୟତମ ସହଯୋଗୀ କୋଡ଼ାବଗାର ଗଣ୍ଡ ଜମିଦାର ଏବଂ ଖଜୁରଡ଼ିହିର ସର୍ଦ୍ଦାର ଦୟାନନ୍ଦ ଗଣ୍ଡ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରି ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ । ତେବେ ଏନେଇ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଐତିହାସିକ ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ ।
