କବିର ପ୍ରଥମ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ କବିର ପତ୍ନୀ କବିତା ବୁଝେ ନାହିଁ ! ତେଣୁ କବି ସବୁବେଳେ ପ୍ରେମିକାକୁ ନେଇ ହିଁ କବିତା ଲେଖେ । କବିର ଅନ୍ତର ଭିତରେ ରହିଥିବା ପ୍ରେମିକତାକୁ ବି କବିର ପତ୍ନୀ ବୁଝେନାହିଁ ବୋଲି କବି ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଅମରାପୁରୀର କଳ୍ପନା କରେ । ଏବଂ ଅପସରା ମାନଙ୍କୁ ଖୋଜେ । ପତ୍ନୀ ସବୁ କାଳରେ କବିର ଦକ୍ଷତାକୁ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରେ । କେବେ ପ୍ରଶଂସା କରେ ନାହିଁ । କବି ବି ଅବଲୋକନ କରିପାରେ ପ୍ରେମିକା ଅପେକ୍ଷା ପତ୍ନୀର ମୁକୁଳା ପିଠିରେ ହିଲ୍ଲୋଳ ମାରୁଥିବା ଘନ କୃଷ୍ନ କେଶକୁ । କବି ବି ଦେଖିପାରେ ତା ଭାର୍ଯ୍ୟାର ବଡବଡ ଆୟତ ଚକ୍ଷୁର ଗାଢ ନୀଳିମାକୁ ; କିନ୍ତୁ ଏଥିପାଇଁ ପତ୍ନୀ କବିକୁ ସହଯୋଗ କରେ ନାହିଁ । ତେଣୁ କବି ବାଟ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ବାଧ୍ୟହୁଏ । ପର ସ୍ତ୍ରୀ ବା ପ୍ରେମିକାକୁ ନେଇ ଅନ୍ୟମନସ୍କ ହୁଏ । ସେମାନଙ୍କ ସହ ରତି କରେ ! ସେମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଶବ୍ଦ ନିର୍ମାଣ କରେ ।
ଏଥିଲାଗି କବିକୁ କିନ୍ତୁ ବ୍ୟଭିଚାରୀ କୁହାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ । ବରଂ ରସିକ କୁହାଯିବ । ପ୍ରେମିକର ସ୍ୱୀକୃତି ଦିଆଯିବ । ଅବଶ୍ୟ ପ୍ରେମିକ ଏବଂ ପ୍ରେମିକାଏମିତି ଶବ୍ଦ ଦୁଇଟି ଯାହାର ସାମାଜିକ ସ୍ୱୀକୃତି ବୋଲି କିଛି ନାହିଁ । ଏ ଚରିତ୍ର ଦୁଇଟି ସବୁବେଳେ ଗୋପନ ! ଭୟତ୍ରସ୍ତ !!
କବି ,ପ୍ରେମିକ ଏବଂ ଈଶ୍ୱର ପାଖାପାଖି ବାସ କରନ୍ତି , ଅନ୍ୟାର୍ଥରେ କବିକୁ ପ୍ରେମିକ ଏବଂ ଈଶ୍ୱର ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ କେବଳ କବିର ନୁହେଁ ; ଜଣେ ପ୍ରେମିକ ଏବଂ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ମଧ୍ୟ ।
ସରଳ ଭାବରେ ବଂଚିବାଟା ଯଦି ସହଜ ହୋଇ ନପାରେ , ଏ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ମଧ୍ୟ କବିର ଥାଏ । କବି ତମାମ ଜୀବନ ସରଳ ଜୀବନଯାପନ କରୁଥାଏ । ହୃଦୟ ସରଳ ନହେଲେ କବିତା ଲେଖି ହୁଏନା । ଏଥିପାଇଁ କବି କୌଣସି କଥାକୁ ପ୍ରତିବାଦ କରେନା । ସ୍ୱଗତୋକ୍ତି କରେ । ସବୁ କଥାକୁ ହୁଏତ ସମର୍ଥନ କର ିନପାରେ ; କିନ୍ତୁ ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ବିରୋଧ କରେନା ! ଅନେକ ସମୟରେ କବି ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ନଙ୍କ ଭଳି ଅସ୍ତ୍ର ନଧରି ବି ଯୁଦ୍ଧ କରି ପାରେନା । ଯୁଦ୍ଧ ଭୂମିକୁ ସେ ଯାଏନା । କବି ସବୁ ସମୟରେ ଶବ୍ଦବ୍ୟୁହ ରଚନା କରି ନିଜ ସହ ନିଜେ ଯୁଦ୍ଧ କରୁଥାଏ । ଏବଂ କେତେବେଳେ ହାରୁଥାଏ ,କେତେବେଳେ ଜିତୁଥାଏ ।
କବିର ଅସଳ ବିଭବ ତାର ନୀରବତା ! ତାର ସହନ ଶୀଳତା ; କିନ୍ତୁ କବି ଦୁର୍ବଳ ନୁହେଁ ; ସ୍ପଷ୍ଟବାଦୀ । ତେଣୁ କଥାରେ ଲୋକେ କବି ତୁଣ୍ଡ ମେଣ୍ଢା କହିଥାନ୍ତି । ଯାହା କେହି କହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ତାହା କବି କହିପାରେ । ଏଥିପାଇଁ କବିକୁ ଅନେକ ଅନୁଶୋଚନାର ଶିକାର ହେବାକୁ ପଡେ । ହୀନସ୍ତା ହେବାକୁ ପଡେ । କବି ସବୁ କଥା ମୁକ୍ତ ଭାବରେ ବଖାଣି ପାରେ ବୋଲି ଲାନ୍ଛନା ମଧ୍ୟ ଭୋଗିଥାଏ । କବି ସମାଜକୁ ତିଆରି କରେ ନାହିଁ ସିନା ; କିନ୍ତୁ ସମାଜକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ରାସ୍ତା ବତାଏ । ବାଟ ହୁଡିଯାଇଥିବା ମଣିଷକୁ ଠିକ ମାର୍ଗକୁ ଟାଣିଆଣେ ।
କବି କିନ୍ତୁ ନିଜେ ବାଟ ଭୁଲିଯାଇଥାଏ । ତା ପାଇଁ ରାସ୍ତା ନଥାଏ । ଲକ୍ଷ୍ୟ ନଥାଏ ।କବି ବୁଢୀଆଣି ଭଳି ନିଜ ଭିତରେ ନିଜେ ଛନ୍ଦି ହୋଇରହିଥାଏ । କବି ଧନଶାଳି ହେବାକୁ ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କରେ ନାହିଁ । ବରଂ ଜୀବନର ଶେଷ ବେଳରେ ହାତେ ଭୂମିପାଇଁ ଭଗବାନଙ୍କୁ ଡାକେ । ଧନ ମାଗୁ ନାହିଁ ,ଜନ ମାଗୁ ନାହିଁ , ମାଗୁଛି ଶରଧା ବାଲିରୁ ହାତେ ।
ଏଥିପାଇଁ କବି ନଃିସ୍ୱ ହୋଇଯାଏ । ସାରାଜୀବନ ଦୁଃଖକୁ ବରଣ କରିନିଏ । ଅପ୍ରାପ୍ତି ଏବଂ ଅବଶୋଷକୁ ଜୀବନର ଅଭିଜ୍ଞତା ଭାବି ସାରା ଜୀବନ ବଂଚିରହେ । ସବୁଠାରୁ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଥା ହେଲା ଯେ କବିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ କାହାର ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ । କବି ତେଣୁ ଶବ୍ଦର ସହାଯ୍ୟରେ ଏକ୍ଲା ବଂଚୁଥାଏ !
କବି କହାକୁ କିଛି ଦୀନ ଭଳି ମାଗେ ନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ସାରା ଜୀବନ ପ୍ରାପ୍ତି ପାଇଁ ପ୍ରତୀକ୍ଷା କରିପାରେ । ସେ ଆଶା ,ସ୍ୱପ୍ନ ଓ ସଂଭାବନା କୌଣସି ପାର୍ଥି ବିଭବ ପ୍ରତିନୁହେଁ । ସେ ଅପେକ୍ଷା ଶୂନ୍ୟତାରେ ବିନ୍ଦୁଟିଏ ହୋଇ ମିଳେଇ ଯିବାର । କବି ତେଣୁ ମୃତ୍ୟୁଂଜୟ ହେବାପାଇଁ କାମନା କରେନା । ତଥାପି ମହାକାଳ ତାକୁ ବିନଷ୍ଟ କରିପାରେନା । କବିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ବୋଲି କିଛି ନଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସବୁ ବିଡମ୍ବନା କବିର ଭିତରେ ହିଁ ଥାଏ । ଦୁଃଖ ଓ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ନଥିଲେ କବିତା ଲେଖି ହୁଏ କି ? କବି ପ୍ରେମ କରି ପ୍ରତାରଣା ନପାଇଲେ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ତେଣୁ କବି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ମହା ସମୁଦ୍ର ଭିତରେ ଉବୁଟୁବୁ ହେଉଥାଏ । ଯିଏ ସମୁଦ୍ରରେ ବୁଡି ନାହିଁ ,ସେ ସମୁଦ୍ରର ଗଭୀରତା କେମିତି ଜାଣିବ ? ଯିଏ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ସାମ୍ନା କରିନାହିଁ ,ସେ ଜୀବନକୁ କେମିତି ବୁଝି ପାରିବ ? ଜୀବନକୁ ତନ୍ନତନ୍ନ କରି ଉପଲବ୍ଧି କରିବା ଲାଗି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ କଦାପି ଅସ୍ୱୀକାର କରାଯାଇ ନପାରେ ।
କବି ଏକ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମଣିଷ । ଯାହାର ଚିନ୍ତା ଓ ଚେତନା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ସଂପୂର୍ଣ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର । ସଂପୂର୍ଣ ଅଭିନବ । ତାର ବଂଚିବାର ଶୈଳୀ ସବୁବେଳେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା । ସୁଖ ଅପେକ୍ଷା ଦୁଃଖ ବେଶିଥାଏ ଜଣେ କବିର । କିନ୍ତୁ ଅଶାନ୍ତି ଅପେକ୍ଷା ଶାନ୍ତି ଥାଏ ପ୍ରଚୁର । କବି ଜୀବନକୁ ନେଇ ଭରପୂର ଭାବରେ ବଂଚେ । ଜୀବନ ବଂଚିବାଠାରୁ ଜୀବନ ନାହିଁ । ସେ ସୁଖର ହେଉ କି ଦୁଃଖର । କବିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ସହ ଯୋଡି ହୋଇଥାଏ ତାର ଯଶ ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା । ଯାହା ଜୀବଦ୍ଦଶା ଭିତରେ କ୍ୱଚିତ ମିଳିଥାଏ । କବି ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ପୂଜାପାଏ ; କିନ୍ତୁ ଜୀବନ କାଳ ଭିତରେ ଉପେକ୍ଷା ! କବି ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ବ୍ୟକ୍ତିଟିଏ ହୋଇଯାଏ ; କିନ୍ତୁ ବଂଚିଥିବା ବେଳେ ସାମୂହିକ ସ୍ରୋତର ବିନ୍ଦୁଟିଏ । କବି , ତାର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ସାରା ସଂସାରରେ ପରିଚିତ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଆୟୁଷ ଥିବାବେଳେ ଏକୁଟିଆ ମଣିଷ । କବିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ହେଲା ଯେ କବିର ହୃଦୟକୁ କେହି ବୁଝେନା । ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେନା । ପ୍ରୟାସ କରେନା । କବିର ହୃଦୟକୁ କେହି ପଢେନା !
କବିର ପତ୍ନୀ କବିତା ବୁଝେନା ବୋଲି କବି ପ୍ରେମିକାକୁ ନେଇ କବିତା ଲେଖେ ସିନା ; କବିର ପ୍ରେମିକା କବିତା ପଢେନା । ଏହା ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ କବି ପାଇଁ ବଡ ଦୁଭା୍ର୍ଗ୍ୟର ବିଷୟ ! କବି ତେଣୁ ସ୍ତ୍ରୀର ନୁହେଁ କି ପ୍ରେମିକାର । କବି ଏକ ଉପେକ୍ଷିତ ନାୟକ । ଠିକ ପ୍ରେମିକ ଭଳି ।
ଯେଉଁମାନେ ସାହିତ୍ୟ ପଢନ୍ତି , ସେମାନେ ଅନ୍ୟର ହୃଦୟକୁ ହିଁ ପଢନ୍ତି । ସେମାନେ ଅନ୍ୟର ଅନ୍ତରକୁ ବୁଝିବା ଲାଗି ଯତ୍ନଶୀଳ ହୁଅନ୍ତି । ଏପୃଥିବୀରେ କେବଳ ସାହିତ୍ୟରେ ହିଁ ହୃଦୟର କଥା ଲେଖା ହୋଇପାରିବା ସଂଭବ । ସାହିତ୍ୟ ନଥିଲେ ଆଉ ଯାହା ଅସୁବିଧା ହେଉଥାଉନା କାହିଁକି ଦୁଇଟି ହୃଦୟକୁ ଯୋଡିବା ଲାଗି ମାର୍ଗଟିଏ ନଥାନ୍ତା । ତେବେ ଦୁଇଟି ହୃଦୟକୁ ଯୋଡିବା ଲାଗି ଆପ୍ରାଣ ଉଦ୍ୟମ କରୁଥିବା କବିର ଭଙ୍ଗା ହୃଦୟକୁ କେହି ଯୋଡି ପାରେନା । ଏହା କଣ କବିର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ନୁହେଁ ?
କିନ୍ତୁ ଏକଥା ବି ହୋଇ ପାରେ କେଉଁଟା ଜୀବନର ସଫଳତା ଏକଥା କେହି କହି ପାରେନା । କବି ତେଣୁ କୌଣସି କଥାକୁ ସାଲିସ କରେ ନାହିଁ । ସେ ଖାଲି ଗୋଟେ ସୁନ୍ଦର ଜୀବନ ବଂଚୁଥାଏ । ଜୀବନରେ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତା ଆସେ ବୋଲି କବି ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ନାହିଁ । ସେ ଯେତେଥର ପଡିଗଲେ ବି ଉଠିବା ଭୁଲେ ନାହିଁ । ଏହାହିଁ କବିର ଭାବନା । କବିର ଜୀବନ ସିଗାରେଟ ଭଳି ! ଆରମ୍ଭରୁ ଶେଷ ଯାଏ ଜଳୁଥାଏ ସିନା ; ଅଧା ରାସ୍ତାରେ ଲିଭିଯାଏ ନାହିଁ । କବି ପାଇଁ ଜଳିବା ଏବଂ ବଂଚିବା ଏକାକଥା ।
ସଂପ୍ରତି ସାହିତ୍ୟ ଏବଂ ଗଣ ମାଧ୍ୟମରେ ସମକାଳୀନ ସମାଜର ଚିତ୍ର ଯେଭଳି ଭାବରେ ଫୁଟି ଉଠୁଛି , କବି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ତାହା ଆଉ ଏକ ପର୍ବ !
ସେଥିରେ କବିର ଅସଳ ମୌଳିକତା ଏବଂ ବିଜ୍ଞତା ମାଡ ଖାଇ ଯାଉଛି । ଆଜିର ଗଣ ମାଧ୍ୟମ ଗୁଡିକରେ ଖବ୍ ବେଶି ଚାଷୀ ଆତ୍ମ ହତ୍ୟା ,ନାବାଳିକାକୁ ବଳାତ୍କାର ଏବଂ ହତ୍ୟା , କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କା ନେତାର ଆତ୍ମ ସାତ, ପୁଅର ଟାଙ୍ଗିଆ ଚୋଟରେ ବାପା-ମା ଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ,ବାଇକ୍ ଓ କାର ଦୁର୍ଘଟଣା ରେ ଲୋକଙ୍କ ଅକାଳ ବିୟୋଗ , ଶବକୁ କାନ୍ଧରେ ବୋହି ମାଇଲମାଇଲ ରାସ୍ତା ଅତିକ୍ରମ କରିବାର ଦୁଃଖ ,ସମ ଲିଙ୍ଗୀ ବିବାହ ଏମିତି ଘଟଣା ରୋଜ ରୋଜ୍ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ବ୍ୟଷ୍ଟି ଓ ସମଷ୍ଟିର ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସଂପୂର୍ଣ ମୋଡି ଦେଉଛି । ଏବଂ ସେଥିରୁ ସାହିତ୍ୟର ମଧ୍ୟ ନିସ୍ତାର ନାହିଁ । ଏବେ ତ ସାହିତ୍ୟର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ ହେଲା ପାଠୁଆ ବିବାହତ ପୁଅଠାରୁ ବୃଦ୍ଧ ବାପା-ମାଙ୍କ ଉପେକ୍ଷା । ଯେଉଁଠି ସଭ୍ୟତା ନାଆଁରେ ଆଦର୍ଶ ଆତ୍ମ ହତ୍ୟା କରିସାରିଛି ।
ନୀତି ଓ ନିୟମ ନାଆଁରେ ଆମର ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବିକଳାଙ୍ଗ ହୋଇ ପଡିଛି ଏବେ ଆମେ ସମସ୍ତେ ବଂଚିଛୁ ସଂର୍ପକ ସବୁ ଭାଙ୍ଗ ିଯାଉଥବାର ସମୟରେ ! ଆମ ଦୁଃଖ ଏବଂ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର କଦାପି ସମାପ୍ତି ନାହି । ଏ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ପୂର୍ଣ ପୃଥିବୀରେ ମଣିଷଏବେ ବଂଚିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛି । ଯେଉଁ ବଂଚିବାଟା ବଂଚିବା ନୁହେଁ । ବଂଚିବାର ଏକ ଛଳନା । ଯେଉଁ ସମାଜରେ ପ୍ରେମିକା ଗର୍ଭବତୀ ସାଜି ପ୍ରେମିକ ଘର ସାମ୍ନାରେ ପତ୍ନୀର ୍ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଁ ଧାରଣା ଦେବାକୁ ପଡେ , ଯେଉଁ ସମୟରେ ତୃତୀୟ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାଠ ପଢୁଥିବା ଗୋଟେ ନିଷ୍ପାପ ଶିଶ ୁ ତାର ଶିକ୍ଷକ ଅଥବା ପଡୋଶୀଠାରୁ ଧର୍ଷିତା ଏବଂ ହତ୍ୟାର ଶିକାର ହୋଇଥାଏ ! ଯେଉଁଠି ଜନ୍ମ କଳା ବାପା ତାର କିଶୋରୀ ଝିଅକୁ ଯୈାନ ନିର୍ଯ୍ୟାତନା ଦେଇପାରେ ,ଯେଉଁଠି ମଣିଷ ମନରୁ ମରିଯାଇଛି ବଂଚିବାର ଆବେଗ , ଯେଉଁଠି ହଜିହଜି ଯାଉଛି ବିଶ୍ୱାସ ଓ ଭଲପାଇବା ସେମିତି ପରିସ୍ଥିତି ପୂର୍ଣ ପୃଥିବୀରେ ସୃଜନଶୀଳ ମଣିଷର ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟର ତାଲିକା ସତରେ ସରେ ନାହିଁ ।
ସତରେ କେତେ ବିଡମ୍ବନା ଏ ବଂଚିବା ! କେତେ ଛଳନା ପୂର୍ଣ ଏ ଆତ୍ମିୟତା । କେତେ ଶଠତାରେ ଭର୍ତି ଏ ସଂର୍ପକ ତେଣୁ ଏତେ କଥାକୁ ଖୁବ୍ ପାଖରୁ ଦେଖି ଶବ୍ଦ ଗାରଉଥିବା କବିର ସୌଭାଗ୍ୟ ଆସିବ କେଉଁଠୁ ?ଏଠିତ ସବୁ ସୌଭାଗ୍ୟ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଯାଏ । ସୌଭାଗ୍ୟକୁ ଅନ୍ୱେଷଣ କରୁକରୁ ସାରା ଜୀବନ ଜଣେ ମଣିଷ ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ ଭିତରେ ହିଁ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଯାଏ ।
ଆମକୁ ତେଣୁ ଏକ ନୂଆ ପୃଥିବୀ ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ହେବ । ଯେଉଁଠି ବଂଚିବାର ଅସଳ ଉପାଦନ ହେବ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଭଲପାଇବା । ଯେଉଁଠି ଦୁଃଖ ନଥିବ କି ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟ । ତା ବଦଳରେ ଭରପୂର ହୋଇ ରହିଥିବ ସୁଖ ଓ ଶାନ୍ତି !!
(ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
