ଈଶ୍ୱରଙ୍କୁ ଭଲପାଇବାର କବିତା ତ ସମସ୍ତେ ଲେଖି ଦେଇପାରିବେ! ଏପରିକି ଜଣେ ଅପରାଧୀ ଏବଂ ସଂକୀର୍ଣମନା ମଧ୍ୟ ଲେଖି ଦେଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ ନଦୀ ଓ ନାରୀକୁ ଭଲପାଇବାର କବିତା ସମସ୍ତେ ଲେଖି ପାରିବେ ନାହିଁ। ଏଥିପାଇଁ ଜଣକୁ ସଂପୂର୍ଣ ଭାବରେ ନିଷ୍କପଟ ଏବଂ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟପ୍ରେମୀ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ଜଣେ ମଣିଷ ତା‘ର ଚାରିପାଖରେ ଘେରି ରହିଥିବାର ଦୁଃଖ ଓ ସମସ୍ୟାକୁ ହୁଏତ ଜୀବନ୍ତ ଭାବରେ ଲେଖି ଦେଇପାରିବ; କିନ୍ତୁ କବିତାରେ ପ୍ରେମର ଜୟଗାନ କେବଳ ଜଣେ ଉଦାରବାଦୀ ଦାର୍ଶନିକ କବି ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସଂଭବ।
ଜଣେ ତା‘ର ଚାରିପାଖର ଘଟଣା ଓ ମଣିଷ ମାନଙ୍କୁ ସମାନ ପରିମାଣରେ ଦେଖି ନପାରିଲେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବାର ସୂକ୍ଷ୍ମ ଅନୁଭବ ତା‘ ଭିତରେ ଜାଗ୍ରତ ହେବ ନାହିଁ। ତେଣୁ ଏଥିପାଇଁ ଜଣେ କବିଙ୍କୁ ଉଦାର ଓ କ୍ଷମାଶୀଳ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ଭଲପାଇବାକୁ ବାଣ୍ଟିବାକୁ ହେଲେ ହୃଦୟର ଗଭୀରତା ଏବଂ ବ୍ୟାପକତା ନିହାତି ଭାବରେ ଜରୁରୀ। ଏଥିପାଇଁ ଜଣକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭବରେ ପ୍ରସାରିତ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖୁଥିବା କବି କାହା ସହ କୌଣସି ପ୍ରକାର ସାଲିସ୍ କରେ ନାହିଁ। ବରଂ ସେ ପ୍ରଚୁର ସ୍ୱାଭିମାନୀ ଥାଏ। ସ୍ୱାଭିମାନ ଓ ସାଧାରଣ ଜ୍ଞାନର ଅର୍ଥକୁ ବୁଝିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ହିଁ ଖୁବ୍ ଗୋଟେ ଚମତ୍କାର ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବାରେ ସଂପୂର୍ଣ ସଫଳ ହୋଇଥାନ୍ତି।
ସଂପୂର୍ଣ ଭାବରେ ଜଣେ ନିଜକୁ ସ୍ୱାଧୀନ ମନେ କରୁଥିଲେ ଯାଇ ସେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିପାରିବାର ପ୍ରଜ୍ଞା ଲାଭ କରିପାରିବ। ଯୁଗ ଓ ଜଗତର ଯାବତୀୟ ଜଂଜାଳ ଭିତରେ ନିଜର ଆତ୍ମସତ୍ତା ହଜେଇ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି କେବେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖି ପାରିବ ନାହିଁ।
ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବା ପାଇଁ ଜଣେ କବିକୁ ଭୟଙ୍କର ଭାବରେ ନିଃସଙ୍ଗତାକୁ ହିଁ ସାଥୀ କରିବାକୁ ହେବ। ସବୁ ପ୍ରକାର ଗହଳ ଚହଳଠାରୁ ଦୂରେଇ ନରହିଲେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବାର ଭାବ ଭିତରେ ଜଣେ ନିଜକୁ ନିରୁଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରିପାରିବ ନାହିଁ।
ପ୍ରେମ କବିର ବୟସ ବୋଲି କିଛି ନଥାଏ। ସବୁ ପ୍ରକାର ଦୁଃଖ, ସମସ୍ୟା ଓ ଦୁଶ୍ଚିନ୍ତାର ବହୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ସେ ଜୀବନ ବଂଚୁଥାଏ। ପଦକୁ ପଦ ଯୋଡ଼ିଦେଇ କବିତା ଲେଖିବା ଖୁବ ସହଜ ହୋଇପାରେ; କିନ୍ତୁ କବିତାର କହିବାର କଥା ଭିତରେ ଆବେଗ ଓ ଭାବପ୍ରବଣତା ନଥିଲେ, ସେ କବିତା କି କବିତା ?
ତେଣୁ ଭଲପାଇବାର କବିତାରେ ହିଁ ଭାବପ୍ରବଣତା ଛନ୍ଦି ହୋଇ ରହିଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ କବିକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ। ବିପ୍ଲବର କବିତା ଏବଂ ପ୍ରତିହିଂସାର କବିତା ତ ଯେ କେହି ଲେଖି ଦେଇ ପାରିବ। କିନ୍ତୁ ହସ ଏବଂ ଲୁହ ସହ ନିର୍ବିକାର ଭାବରେ ସଂର୍ପକ ଯୋଡ଼ିପାରୁଥବା ଏବଂ କଥା ହୋଇ ପାରୁଥିବା କବି ହିଁ କେବଳ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିପାରେ।
ଯିଏ ହୃଦୟକୁ ଖୋଜେ ସିଏ ହୃଦୟବାନ! ଏବଂ ଏହି ହୃଦୟବାନ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ହିଁ ଅନ୍ୟର ହୃଦୟକୁ ବୁଝିପାରନ୍ତି। ହୃଦୟ ସହ ହୃଦୟକୁ ଯୋଡ଼ି ସଂର୍ପକର ଏକ ମନୋରମ ବଳୟ ଗଢ଼ିପାରନ୍ତି। ତେଣୁ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖୁଥିବା ମଣିଷ ମଣିଷ ପଣିଆର ବହୁତ ପାଖରେ ! ସେ ଠିକ୍ ଭାବରେ ବୁଝିସାରିଥାଏ ଜୀବନର ଅର୍ଥ, ଜୀଇଁବାର ଅର୍ଥ ଏବଂ ଜୀବନ ଜୀଇଁବା ଭିତରେ ଭଲପାଇବାର ଅର୍ଥ !
ପ୍ରେମକୁ ଉପେକ୍ଷା କରି କବିତା କେବେ ତିଷ୍ଠି ପାରେ ନାହିଁ ! ସବୁ କାଳରେ, ସବୁ ଭାଷାରେ, ସବୁ କବି ତେଣୁ ପ୍ରେମକୁ କିଛିନା କିଛି ଭାବରେ ଅବଶ୍ୟ ଲେଖିଛନ୍ତି। ମହାଭାରତ ଯୁଦ୍ଧର ଘନଘଟା ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରେମର ସ୍ରୋତଟିଏ ବୋହି ଯାଉଥିଲା। ଯହାକି ବ୍ୟାସଦେବ କି ଶାରଳା ଦାସ କେହି ବି, ସେଇ ଗଦଗଦ୍ ଭାବରୁ ଦୂରେଇ ଯାଇ ପାରିନାହାଁନ୍ତି।
ବଂଚିବାର ଅଭିନୟ କରି ଏ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର କୌଣସି ବି, ସୃଜନଶୀଳ ପୁରୁଷ ନିରୁତା ପ୍ରେମ କବିତାଟିଏ ଲେଖିବାରେ ସଫଳ ହେବେ ନାହିଁ। ଏଥିପାଇଁ ବଂଚିବାର ରୂଢବାସ୍ତବତା ଭିତରେ ବନ୍ଶୀକଣ୍ଟାର ମାଛଭଳି କବିକୁ ବଂଚିବାକୁ ପଡ଼ିବ।
ବଂଚିବାର ଅସଲ ମଜାଠାରୁ ଦୂରେଇଯାଇ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିହୁଏ ନାହିଁ! କି ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବା ଲାଗି କବିକୁ ପ୍ରେମ କରିବା ଜରୁରୀ ହେଇପଡେ ନାହିଁ। ବରଂ ପ୍ରେମ କରୁଥିବା କବିମାନେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିପାରନ୍ତି ନାହିଁ। ଏଥିପାଇଁ ଜଣେ ମହାପୁରୁଷ କହିଥିଲେ –ତମେ ସ୍ମାର୍ଟ ହୋଇଥିବ ଏବଂ ପ୍ରେମ କରୁଥିବ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ଏ ଦୁଇଟି ଜିନିଷ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ସେଥିପାଇଁ ମିଳନରୁ ସାହିତ୍ୟର ଅୟମାରମ୍ଭ ହୋଇ ନାହିଁ ! ଯେଉଁଠି ବିଚ୍ଛେଦ ସେଇଠୁ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଦର୍ଶନର ଜୟଯାତ୍ରାର ଶୁଭାରମ୍ଭ।
ଯେଉଁ କବିର ହୃଦୟଭିତରେ ନିଃଶବ୍ଦରେ ଭଲପାଇବାର ସ୍ରୋତଟିଏ ମାଡିଯାଉଥାଏ, ଯା ଭିତରେ ପର ଆପଣା ଭଳି ସଂକୀର୍ଣ ଚିନ୍ତାଧାରାର କଦାପି ଉଦ୍ରେକ ହୁଏ ନାହିଁ, ଯିଏ ସମଗ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭିତରେ ନିଜକୁ ଏବଂ ନିଜ ଭିତରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡକୁ ଅନୁଭବ କରିବାର ସାମର୍ଥ୍ୟଟିଏ ରଖିଥାଏ ସେମାନେ ହିଁ କେବଳ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖିବାରେ ଧୂରନ୍ଧର!
ତେଣୁ ପ୍ରେମ କବିତା କୌଣସି ବି ସମୟ ଖଣ୍ଡରେ ପୁରୁଣା ହୋଇଯାଏ ନାହିଁ। କି ଅପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ମନେହୁଏ ନାହିଁ। ପ୍ରେମ କବିତା ଦୁଃସ୍ଥ ଏବଂ ନିଷ୍ପେସିତ ମଣିଷକୁ ଅଭିନବ ଭାବରେ ବଂଚିବାର ରାହା ଦେଖାଇଥାଏ। କୌଣସି ବି ଅଭିନବ ପ୍ରେମିକାର ଅନୁସନ୍ଧାନରେ ପ୍ରେମ କବିତା ଲେଖାଯାଏ ନାହିଁ। ଅଥବା ଦୂରେଇ ଦେଇଥିବା କୌଣସି ପୁରାତନ ପ୍ରେମିକାର ସ୍ମୃତିରେ ଛଟପଟ୍ ହେବାର ପରିଭାଷା ପ୍ରେମ କବିତାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନୁହେଁ। ଲବ୍ଧ ଭାବରେ ସାମାଜିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିବାର ପ୍ରୟାସୀ ମଧ୍ୟ ପ୍ରେମିକ କବିର ନଥାଏ। ପ୍ରେମିକ କବିର ଲକ୍ଷଣ ସବୁ ବର୍ଗ ଓ ସବୁ ସ୍ତରର ମଣିଷ ମାନଙ୍କୁ ଭଲପାଇବାର ଅଭ୍ୟାସ କରାଇଥାଏ। ଯେଉଁ ଭଲପାଇବା କି ଜୀବନକୁ ଅନୁଭବ କରିବାର ଉପଲବ୍ଧି ଆଣିଦେଇଥାଏ। କାରଣ-ଆଧ୍ୟତ୍ମିକ ଅନୁଶୀଳନ ଅପେକ୍ଷା ପ୍ରେମର ଆକଳନ ମଣିଷକୁ ବଂଚିବା ଲାଗି ଏକ ନବୀନ ଉତ୍ସାହ ଯୋଗାଇଥାଏ।
ସାହିତ୍ୟ ଯଦି ମଣିଷକୁ ବଂଚିବାର ରାସ୍ତା ଧରାଇ ଦେବାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ଏବଂ ମନୋରଂଜନ ଭିତରେ ସୀମିତ ହୋଇ ରହିଯିବ ଲୋକେ ସାହିତ୍ୟ ପାଠ କରିବେ କାହିଁକି ?
ସାହିତ୍ୟ ଯଦି ଇତିହାସ ଭଳି ଅତୀତକୁ ବଖାଣୀ ବଖାଣି ନୟାନ୍ତ ହୋଇଯିବ ,ଅନାଗତ ଭବିଷ୍ୟତର କଥା କହିବ ଏବଂ ବାର୍ତମାନିକ ସ୍ଥିତିକୁ ପାସୋରି ଦେବ ସେ ସାହିତ୍ୟ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
ସାହିତ୍ୟ ଯେକୌଣସି ସମୟ-ଖଣ୍ଡର ଅବଶ୍ୟ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ସହିତର ଭାବକୁ ନେଇ ଯଦି ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ପାରେନାହିଁ, ସେ ସାହିତ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ନାଆଁରେ ଅଲଗା କିଛି।
ପ୍ରେମ କବିତା ତେଣୁ ହୃଦୟ ତଳର ଅକୁହା କଥାକୁ କହେ। ସବୁଯେତେ ସ୍ୱଗତୋକ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରେ। ସରଳ ପ୍ରେମିକ କବିର ସବୁତକ ପ୍ରାପ୍ତି ଅପ୍ରାପ୍ତି, ଲାଭକ୍ଷତି, ଶୁଭଅଶୁଭ, ଅଶ୍ରୁ -ଆନନ୍ଦ ପ୍ରେମ କବିତାର ଶବ୍ଦ ଭିତରେ ଗୁଂଫିତ ହୋଇ ଝରିପଡ଼େ।
ଆଧୁନିକ ଜୀବନର ତୁଚ୍ଛ ସମସ୍ୟା, ରାଜନେତା ମାନଙ୍କ ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଭ୍ରଷ୍ଟାଚାର , ବାହ୍ୟ ଏବଂ ଆଭ୍ୟନ୍ତରିଣ ଆତଙ୍କ ବାଦ ତଥା ଯାବତୀୟ ଜାଗତିକ ସମସ୍ୟା ପ୍ରେମ କବିତାର ଉପଜୀବ୍ୟ ନୁହେଁ; ପ୍ରେମ କବିତାରେ ସବୁବେଳେ ରହିଥାଏ ଜଣକୁ ପ୍ରଚୁର ଭାବରେ ଭଲପାଇବାର ପ୍ରବଣତା। ଯେଉଁ କବିତାରେ ଭଲପାଇବାର କଥା ନଥାଏ, ସେ କବିତା ଭାବଶୂନ୍ୟ କବିତା।
କେତେବେଳେ ପ୍ରାପ୍ତି କେତେବେଳେ ଅପ୍ରାପ୍ତି ଓ ପ୍ରତାରଣା, କେତେବେଳେ ସ୍ନେହ ତ କେତେବେଳେ ସ୍ନେହ ନାଆଁରେ ଶୋଷଣ, କେତେବେଳେ ଦୂରତା, କେତେବେଳେ ଆ୍ମିୟତା, କେତେବେଳେ ରାଗ ପୁଣି କେତେବେଳେ ଅନୁରାଗ ଏହାହିଁ ତ ବଂଚିବାର ଅସଳ ରୂପ। ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କ ଗୀତାଂଜଳି, ରମାକାନ୍ତଙ୍କ ଶ୍ରୀରାଧା, ଦେବଦାସ ଛୋଟରାୟଙ୍କ ମଲ୍ଲିକା, ଅଧ୍ୟାପକ ବିପିନ ମହାନନ୍ଦଙ୍କ ଅନାମିକା ଓ ଋତୁ ବଦଳି ଯିବାର ବେଳ, ଏ ଧରଣର ଏକଏକ ସଫଳ ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ।
ତେଣୁ ପ୍ରେମ କବି ଓ କବିତା କିଛହେଲେ କାହାକୁ ମାଗେ ନାହିଁ; ବରଂ ଦେଇଚାଲେ, ବଂଚିବାର ନିଶା, ଭଲପାଇବାର ମନ୍ତ୍ର ଏବଂ ଜୀଇଁବାର ଅର୍ଥ !!
(ଏହା ଲେଖକଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ମତ ଅଟେ )
