ମାନବର ଚରିତ୍ର ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । ଏହାର ସଠିକ୍ ଆକଳନ ସହଜ ନୁହେଁ । ମନ, ଯାହାର ଗତି ବାୟଠାରୁ ବି କ୍ଷୀପ୍ର ସେହି ମନ ହିଁ ବିବିଧ ଚରିତ୍ରର ଜନ୍ମଦାତା । ଚରିତ୍ରର ବିବିଧତା ଏବଂ ତା’ର ଲକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କରିବା କେବଳ କଷ୍ଟକର ନୁହେଁ, ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ । ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକତାକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ଅନେକ ଅନୁଭବ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଅଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ସଂପର୍କରେ ଅନେକଟା ଅନୁଭୁତି ଲାଭ କରି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ, ପ୍ରକୃତି, ଚାଲିଚଳଣକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ସଂପର୍କରେ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତାହା ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଧୃଷ୍ଟତା କରନ୍ତି ନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରାଣୀ ସଂସାରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ । ସଂସାର ଅର୍ଥ ହିଁ ଚଳନଶୀଳ ବା ପରିବର୍ତନଶୀଳ । ଏ ଦୁନିଆଁରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜଡ଼ ଚେତନ ପଦାର୍ଥର ପରିବର୍ତନ ଅବଶ୍ୟାମ୍ଭବୀ କାରଣ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ନିୟମ ।
ଏହି ନିୟମ ଭିତରେ ବନ୍ଧା ମଣିଷର ଜୀବନ ମଧ୍ୟ । ତମାମ ଜୀବନ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଅନେକ ଅବସ୍ଥା ଦେଇ ଗତି କରିଥାଏ । ଶାରୀରିକ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଗେ ସଂଗେ ମାନସିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ ଘଟିଥାଏ । ତା’ର ମାନସିକତାକୁ ପରଖି ପାରିବା ଜଟିଳ ବ୍ୟାପାର । କିନ୍ତୁ ଆମେ ଗଭୀର ଭାବରେ ନିରୀକ୍ଷଣ କଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ବିିଭିନ୍ନ ଦିଗ ବିଷୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ସ୍ୱଭାବରେ ସ୍ୱାର୍ଥପର । ଏହା ଷୋହଳଅଣା ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଯଦି ଜଣେ ମୁଁ ସ୍ୱାର୍ଥି ନୁହେଁ ବୋଲି ଜୋର କରେ ତେବେ ତାହା ଡାହା ମିଛ ଅଟେ । କାରଣପୂର୍ଣ୍ଣ ପାର୍ଥିକ ଜଗତରେ ଅକାରଣରେ କିଛି ସଂଗଟିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ୱୟଂ ପରମାତ୍ମା ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି ଯିଏ ମୋର ଶରଣ ଯାଏ ସିଏ ମୋର ହୋଇଯାଏ । ଯିଏ ମତେ ଭୁଲିଯାଏ ତା’ ପାଖରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସିଏ ମୋତେ ଅନୁଭୂତ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ଭିତରେ ଜଣେ ମୁଁ ରହିଛି ଯିଏ ନିଜକୁ ପୃଥିବୀର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ । ସେ ନିଜକୁ କସ୍ମିନକାଳେ ଅନ୍ୟଠାରୁ କଦାପି ହୀନ ହେବାକୁ ଚାହେଁ ନାହିଁ । ଏପରି ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତା’ ଭିତରେ ହୀନମନ୍ୟତା ଭାବ ଜାତ ହୋଇ ଅନ୍ତରର ଅମଣିଷ ଭାବନା ଉଦ୍ଜୀବିତ ହୋଇଯାଏ । ତା’ର ଗର୍ବ ବହୁ ଶୁଣିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟକୁ ନୀଚ କରିବାକୁ ନାନା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରେ । ସକଳ ଘଟେ ନାରାୟଣ ଭାବ ତା’ର କିଛି ପରିବର୍ତନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଆଜି ସମାଜରେ ଯେଉଁ ହିଂସା, ଦ୍ୱେଷ, ଅରାଜକତା, ଘୃଣା, ବ୍ୟାଭିଚାର, ହତ୍ୟା, ଲୁଣ୍ଠନ ଘଟୁଛି ତାହା ପଛରେ ଏହି ମୁଁତ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ହାତ ଅଛି । କିଏ ନିଜର ମୁଁତ୍ୱର ଅପମାନ ଯୋଗୁଁ କୁପଥଗାମୀ ହେଉଛି ତ କିଏ ମୁଁତ୍ୱକୁ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଅନ୍ଧ ହୋଇ ଆକରଣୀୟ କର୍ମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଛି । ସମାଜ, ପରିବାର, ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନର ଅଭାବ ଅର୍ଥାତ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି ହିଁ ମୁତ୍ୱକୁ ନେଇ । ମଣିଷ ଏହି ମୁଁକୁ ଶରୀର ବୋଲି ଭାବି ନେବା ଦ୍ୱାରାର ଏହା ଆତ୍ମା ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ଅସୁବିଧା ହେଉଛି । ଯାହାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ବିଭିନ୍ନତା ଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସମସ୍ତେ ଆତ୍ମା ଏହି ଚିନ୍ତା ମନକୁ ଦୃଢ଼ କରି ପାରୁନାହିଁ ।
ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଲୋକ କିଛି ଭୁଲ୍ କାମ କରି ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଶୀର୍ଷକୁ ଉପନୀତ ହେଉଛି ତାହାକୁ ଠିକ୍ ଭାବି ଥୋକେ ସେହି ମାର୍ଗରେ ଯିବାର ଦେଖା ଦେଉଛି ତ’ କିଛି ଲୋକ ଏହା ଜଘନ୍ୟ ଅପରାଧ ଏବଂ ପାପଭାବି ସେଥିରୁ ନିବୃତ ରହିବା ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଉଛନ୍ତି । ଚରିତ୍ରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ କର୍ମ ଏବଂ ଫଳରେ ମଧ୍ୟ ଅସାମାଞ୍ଜସ୍ୟତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ଜାତି ଏବଂ ସଂପ୍ରଦାୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ଘଟୁଛି । ମନର ଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଇଁ ଅଗଣିତ ମାର୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଅଗଣିତ । ଅଗଣିତ ସାଧୁ, ସନ୍ଥ ନାନା ପନ୍ଥ ଅନୁସରଣ ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦିଅନ୍ତ । ଯାହାକୁ ଯେଉଁ ପନ୍ଥ ଭଲ ଓ ସୁବିଧା ଲାଗିଲା ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଅନ୍ତି । ଏହା ଯଦିଓ ଅନୁଚିତ ନୁହେଁ ଏହାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଅରାଜକତା ବା ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଯୋଗୁଁ ସନ୍ଦେହ ଭାବର ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି । ଧର୍ମ ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଅଯଥା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମନ୍ଦିର-ମସ୍ଜିଦ-ଗୁରୁଦ୍ୱାରା-ଚର୍ଚ୍ଚକୁ ନେଇ ଅଯଥା ବିବାଦ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ବ୍ୟକ୍ତି ଚରତ୍ର ଯେପରି ଜାତି, ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ବି ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଯଦିଓ ଉଭୟେ ପରମେଶ୍ୱର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଏକ ବିନା ଆରେକର ସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭବ ଉଭୟଙ୍କ ସମତାଳରେ ଗତି କରିବା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।
ସଦାସର୍ବଦା ପୁରୁଷ ନିଜକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ତର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ନାରୀକୁ ନ୍ୟୁନ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥାଏ । ଏହି ଭାବନା ଏତେ ଦୃଢ଼ ଯେ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଦ ଦେଇ ସୁଦ୍ଧା ଏଥିରୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତି କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିନାହିଁ । ଯଦିଓ କଥାରେ ଉଭୟେ ସମାନ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟିଏ ମଧ୍ୟ ରାତ୍ରିରେ ଏକାକି ବୁଲିବାର ବା ବୁଲୁଥିବାର କଥା ପଡ଼ିଲେ ଅଗଣିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ସନ୍ଦେହ ଭିତରେ ମନ ଛନ୍ଦି ହେଇଯାଉଛି । ସମସ୍ତେ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ତାଙ୍କୁ ଉପାସନା କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ରହିଛି ଏ କଥା ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ କିନ୍ତୁ ଚରିତ୍ର ଆମର ଏପରି ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି କର୍ମକାଣ୍ଡ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ସହଜରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରୁନାହୁଁ ବା ଏହାକୁ ନେଇ ମନବୋଧ ହେଉଥାନ୍ତି । ଯାହା କଲେ ବି ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣର ସ୍ପର୍ଶ ଜରୁରୀ ବୋଲି ଅନ୍ଧ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି ନେଇଛୁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ ଅଜବ ପ୍ରକାରର । ଏମିତି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଥିବେ ଯିଏ ଯାହା କୁହନ୍ତି ତାହା ହିଁ କରନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ଏଠାରେ ଦ୍ୱେତ ଭୂମିକାରେ ଅଭିୟନ କରନ୍ତି । ଭିତରେ ଜଣେ ଓ ବାହାରେ ଜଣେ । ଯଦି ଏହା ସତ୍ୟ ହୋଇନଥାଆନ୍ତା ନିର୍ବାଚନମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ କରାଯାଉଥିବା ପୂର୍ବାନୁମାନ ଗୁଡ଼ିକରେ ଅମୂଳଚୂଳ ବିଭେଦ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ ।
ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ସଠିକ୍ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବା ଯଦି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରନ୍ତା ଆଲେକ୍ଜାଣ୍ଡାର, ହିଟ୍ଲର୍, ମୁସୋଲିନି, ଲାଡ଼େନ ପରି ସାଂଘାତିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇ ପାରିଥାଆନ୍ତା ଏବଂ ପୃଥିବୀ ଇତିହାସ ଆଜି ଯାହା ଅଛି ତାହା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଆନ୍ତା । ମନର ଖେଳ ଯଦି ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଘଡ଼ିକେ ଘୋଡ଼ା ଛୁଟିଲା ଭଳି ରାଜନୈତିକ ଗତିବିଧିକୁ ନେଇ ସଂତ୍ରସ୍ଥ ହେବାକୁ ପଡ଼ନ୍ତା ନାହିଁ । ଝୁଲା ପାର୍ଲିୟାମେଂଟ, ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ନିର୍ବାଚନ, ଜନନାୟକଙ୍କ ପ୍ରତି ବିପଦ ଦେଖା ଦିଅନ୍ତା ନାହିଁ କି ଅସ୍ଥିରତାକୁ ନେଇ ମନରେ ଶତପ୍ରଶ୍ନ ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର ସଦାସର୍ବଦା ଆତ୍ମକେନ୍ଦ୍ରିକ ହେବାକୁ ପ୍ରାୟାସ କରେ । ଆତ୍ମକେନ୍ଦ୍ରିୟ ହେବା ଯଦିଓ ଶେଷ ସିଦ୍ଧି ଅଟେ ଏହା ସେତେ ସହଜ ହୋଇନଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକେ ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥ ସାଧନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଦୁଃଖର କଥା ଯେ ଅଧିକାଂଶକୁ ଜଣାନାହିଁ ଯେ ବାସ୍ତବ ସ୍ୱାର୍ଥ କ’ଣ? ପରମାର୍ଥ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସ୍ୱାର୍ଥ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଭାବନା କ୍ରମଶଃ ଆଜିର ମଣିଷ ମନରୁ ଦୂରେଇ ଗଲା ପରି ମନେ ହେଉଛି । ପରମାର୍ଥ ଚିନ୍ତା ତ ଦୂରର କଥା କିଏ ଯଦି ନିଜ ଚେଷ୍ଟାରେ ଉନ୍ନତିର ମାନବର ଚରିତ୍ର ବଡ଼ ବିଚିତ୍ର । ଏହାର ସଠିକ୍ ଆକଳନ ସହଜ ନୁହେଁ । ମନ, ଯାହାର ଗତି ବାୟଠାରୁ ବି କ୍ଷୀପ୍ର ସେହି ମନ ହିଁ ବିବିଧ ଚରିତ୍ରର ଜନ୍ମଦାତା । ଚରିତ୍ରର ବିବିଧତା ଏବଂ ତା’ର ଲକ୍ଷଣ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କରିବା କେବଳ କଷ୍ଟକର ନୁହେଁ, ଅସମ୍ଭବ ଅଟେ ।
ସମାଜରେ ବ୍ୟକ୍ତିର ମାନସିକତାକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ଅନେକ ଅନୁଭବ ମନସ୍ତତ୍ତ୍ୱବିତ୍ ଅଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଲୋକ ଚରିତ୍ର ସଂପର୍କରେ ଅନେକଟା ଅନୁଭୁତି ଲାଭ କରି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିବାରେ ସଫଳ ହୁଅନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟ ଅବଲମ୍ବନ କରି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ଲକ୍ଷଣ, ପ୍ରକୃତି, ଚାଲିଚଳଣକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ତା’ର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ସଂପର୍କରେ ମତପୋଷଣ କରନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ତାହା ଚିରସ୍ଥାୟୀ ବୋଲି ଦୃଢ଼ତାର ସହିତ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ଧୃଷ୍ଟତା କରନ୍ତି ନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରାଣୀ ସଂସାରର ଏକ ଅଂଶ ବିଶେଷ । ସଂସାର ଅର୍ଥ ହିଁ ଚଳନଶୀଳ ବା ପରିବର୍ତନଶୀଳ । ଏ ଦୁନିଆଁରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜଡ଼ ଚେତନ ପଦାର୍ଥର ପରିବର୍ତନ ଅବଶ୍ୟାମ୍ଭବୀ କାରଣ ଏହା ପ୍ରକୃତିର ନିୟମ । ଏହି ନିୟମ ଭିତରେ ବନ୍ଧା ମଣିଷର ଜୀବନ ମଧ୍ୟ । ତମାମ ଜୀବନ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଅନେକ ଅବସ୍ଥା ଦେଇ ଗତି କରିଥାଏ । ଶାରୀରିକ ଅବସ୍ଥାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଗେ ସଂଗେ ମାନସିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ ଘଟିଥାଏ । ତା’ର ମାନସିକତାକୁ ପରଖି ପାରିବା ଜଟିଳ ବ୍ୟାପାର । କିନ୍ତୁ ଆମେ ଗଭୀର ଭାବରେ ନିରୀକ୍ଷଣ କଲେ ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ବିିଭିନ୍ନ ଦିଗ ବିଷୟରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ସ୍ୱଭାବରେ ସ୍ୱାର୍ଥପର । ଏହା ଷୋହଳଅଣା ସତ୍ୟ ଅଟେ । ଯଦି ଜଣେ ମୁଁ ସ୍ୱାର୍ଥି ନୁହେଁ ବୋଲି ଜୋର କରେ ତେବେ ତାହା ଡାହା ମିଛ ଅଟେ । କାରଣପୂର୍ଣ୍ଣ ପାର୍ଥିକ ଜଗତରେ ଅକାରଣରେ କିଛି ସଂଗଟିତ ହୁଏ ନାହିଁ । ସ୍ୱୟଂ ପରମାତ୍ମା ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି ଯିଏ ମୋର ଶରଣ ଯାଏ ସିଏ ମୋର ହୋଇଯାଏ । ଯିଏ ମତେ ଭୁଲିଯାଏ ତା’ ପାଖରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସିଏ ମୋତେ ଅନୁଭୂତ କରିପାରେ ନାହିଁ ।
ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷ ଭିତରେ ଜଣେ ମୁଁ ରହିଛି ଯିଏ ନିଜକୁ ପୃଥିବୀର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ । ସେ ନିଜକୁ କସ୍ମିନକାଳେ ଅନ୍ୟଠାରୁ କଦାପି ହୀନ ହେବାକୁ ଚାହେଁ ନାହିଁ । ଏପରି ଅବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ ତା’ ଭିତରେ ହୀନମନ୍ୟତା ଭାବ ଜାତ ହୋଇ ଅନ୍ତରର ଅମଣିଷ ଭାବନା ଉଦ୍ଜୀବିତ ହୋଇଯାଏ । ତା’ର ଗର୍ବ ବହୁ ଶୁଣିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟକୁ ନୀଚ କରିବାକୁ ନାନା ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରେ । ସକଳ ଘଟେ ନାରାୟଣ ଭାବ ତା’ର କିଛି ପରିବର୍ତନ କରିପାରେ ନାହିଁ । ଆଜି ସମାଜରେ ଯେଉଁ ହିଂସା, ଦ୍ୱେଷ, ଅରାଜକତା, ଘୃଣା, ବ୍ୟାଭିଚାର, ହତ୍ୟା, ଲୁଣ୍ଠନ ଘଟୁଛି ତାହା ପଛରେ ଏହି ମୁଁତ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ହାତ ଅଛି । କିଏ ନିଜର ମୁଁତ୍ୱର ଅପମାନ ଯୋଗୁଁ କୁପଥଗାମୀ ହେଉଛି ତ କିଏ ମୁଁତ୍ୱକୁ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଅନ୍ଧ ହୋଇ ଆକରଣୀୟ କର୍ମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହୁଛି । ସମାଜ, ପରିବାର, ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ସନ୍ତୁଳନର ଅଭାବ ଅର୍ଥାତ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି ହିଁ ମୁତ୍ୱକୁ ନେଇ । ମଣିଷ ଏହି ମୁଁକୁ ଶରୀର ବୋଲି ଭାବି ନେବା ଦ୍ୱାରାର ଏହା ଆତ୍ମା ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ଅସୁବିଧା ହେଉଛି । ଯାହାର ଫଳ ସ୍ୱରୂପ ବିଭିନ୍ନତା ଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ସମସ୍ତେ ଆତ୍ମା ଏହି ଚିନ୍ତା ମନକୁ ଦୃଢ଼ କରି ପାରୁନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଲୋକ କିଛି ଭୁଲ୍ କାମ କରି ପଦମର୍ଯ୍ୟାଦାର ଶୀର୍ଷକୁ ଉପନୀତ ହେଉଛି ତାହାକୁ ଠିକ୍ ଭାବି ଥୋକେ ସେହି ମାର୍ଗରେ ଯିବାର ଦେଖା ଦେଉଛି ତ’ କିଛି ଲୋକ ଏହା ଜଘନ୍ୟ ଅପରାଧ ଏବଂ ପାପଭାବି ସେଥିରୁ ନିବୃତ ରହିବା ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦେଉଛନ୍ତି ।
ଚରିତ୍ରରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁଁ କର୍ମ ଏବଂ ଫଳରେ ମଧ୍ୟ ଅସାମାଞ୍ଜସ୍ୟତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ଜାତି ଏବଂ ସଂପ୍ରଦାୟର ଉତ୍ପତ୍ତି ଘଟୁଛି । ମନର ଭିନ୍ନତା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଇଁ ଅଗଣିତ ମାର୍ଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଅଗଣିତ । ଅଗଣିତ ସାଧୁ, ସନ୍ଥ ନାନା ପନ୍ଥ ଅନୁସରଣ ପାଇଁ ଉପଦେଶ ଦିଅନ୍ତ । ଯାହାକୁ ଯେଉଁ ପନ୍ଥ ଭଲ ଓ ସୁବିଧା ଲାଗିଲା ତାହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଅନ୍ତି । ଏହା ଯଦିଓ ଅନୁଚିତ ନୁହେଁ ଏହାଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଅରାଜକତା ବା ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଯୋଗୁଁ ସନ୍ଦେହ ଭାବର ବୃଦ୍ଧି ଘଟୁଛି । ଧର୍ମ ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ଅଯଥା ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ମନ୍ଦିର-ମସ୍ଜିଦ-ଗୁରୁଦ୍ୱାରା-ଚର୍ଚ୍ଚକୁ ନେଇ ଅଯଥା ବିବାଦ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି । ବ୍ୟକ୍ତି ଚରତ୍ର ଯେପରି ଜାତି, ଧର୍ମ ମଧ୍ୟରେ ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ପୁରୁଷ ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟରେ ବି ବିଭେଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଯଦିଓ ଉଭୟେ ପରମେଶ୍ୱର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତି ଏକ ବିନା ଆରେକର ସ୍ଥିତି ଅସମ୍ଭବ ଉଭୟଙ୍କ ସମତାଳରେ ଗତି କରିବା ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ସଦାସର୍ବଦା ପୁରୁଷ ନିଜକୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ବୋଲି ପ୍ରମାଣ କରିବାକୁ ଯାଇ ବିଭିନ୍ନ ତର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ନାରୀକୁ ନ୍ୟୁନ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥାଏ । ଏହି ଭାବନା ଏତେ ଦୃଢ଼ ଯେ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଦ ଦେଇ ସୁଦ୍ଧା ଏଥିରୁ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତି କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇପାରିନାହିଁ । ଯଦିଓ କଥାରେ ଉଭୟେ ସମାନ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି ସ୍ତ୍ରୀ ଲୋକଟିଏ ମଧ୍ୟ ରାତ୍ରିରେ ଏକାକି ବୁଲିବାର ବା ବୁଲୁଥିବାର କଥା ପଡ଼ିଲେ ଅଗଣିତ ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ସନ୍ଦେହ ଭିତରେ ମନ ଛନ୍ଦି ହେଇଯାଉଛି।
ସମସ୍ତେ ଈଶ୍ୱରଙ୍କ ସନ୍ତାନ ତାଙ୍କୁ ଉପାସନା କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କର ରହିଛି ଏ କଥା ସମସ୍ତେ ଜାଣୁ କିନ୍ତୁ ଚରିତ୍ର ଆମର ଏପରି ଯେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି କର୍ମକାଣ୍ଡ ଆଦି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ସହଜରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରୁନାହୁଁ ବା ଏହାକୁ ନେଇ ମନବୋଧ ହେଉଥାନ୍ତି । ଯାହା କଲେ ବି ଶୁଭ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣର ସ୍ପର୍ଶ ଜରୁରୀ ବୋଲି ଅନ୍ଧ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରି ନେଇଛୁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ ଅଜବ ପ୍ରକାରର । ଏମିତି ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକ ଥିବେ ଯିଏ ଯାହା କୁହନ୍ତି ତାହା ହିଁ କରନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ଏଠାରେ ଦ୍ୱେତ ଭୂମିକାରେ ଅଭିୟନ କରନ୍ତି । ଭିତରେ ଜଣେ ଓ ବାହାରେ ଜଣେ । ଯଦି ଏହା ସତ୍ୟ ହୋଇନଥାଆନ୍ତା ନିର୍ବାଚନମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ କରାଯାଉଥିବା ପୂର୍ବାନୁମାନ ଗୁଡ଼ିକରେ ଅମୂଳଚୂଳ ବିଭେଦ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତି ଚରିତ୍ରର ସଠିକ୍ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବା ଯଦି ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରନ୍ତା ଆଲେକ୍ଜାଣ୍ଡାର, ହିଟ୍ଲର୍, ମୁସୋଲିନି, ଲାଡ଼େନ ପରି ସାଂଘାତିକ ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ସମ୍ଭବପର ହୋଇ ପାରିଥାଆନ୍ତା ଏବଂ ପୃଥିବୀ ଇତିହାସ ଆଜି ଯାହା ଅଛି ତାହା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ହୋଇଥାଆନ୍ତା ।
ମନର ଖେଳ ଯଦି ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଆନ୍ତା ଘଡ଼ିକେ ଘୋଡ଼ା ଛୁଟିଲା ଭଳି ରାଜନୈତିକ ଗତିବିଧିକୁ ନେଇ ସଂତ୍ରସ୍ଥ ହେବାକୁ ପଡ଼ନ୍ତା ନାହିଁ । ଝୁଲା ପାର୍ଲିୟାମେଂଟ, ମଧ୍ୟବର୍ତୀ ନିର୍ବାଚନ, ଜନନାୟକଙ୍କ ପ୍ରତି ବିପଦ ଦେଖା ଦିଅନ୍ତା ନାହିଁ କି ଅସ୍ଥିରତାକୁ ନେଇ ମନରେ ଶତପ୍ରଶ୍ନ ଅଙ୍କୁରିତ ହୁଅନ୍ତା ନାହିଁ । ବ୍ୟକ୍ତିର ଚରିତ୍ର ସଦାସର୍ବଦା ଆତ୍ମକେନ୍ଦ୍ରିକ ହେବାକୁ ପ୍ରାୟାସ କରେ । ଆତ୍ମକେନ୍ଦ୍ରିୟ ହେବା ଯଦିଓ ଶେଷ ସିଦ୍ଧି ଅଟେ ଏହା ସେତେ ସହଜ ହୋଇନଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକେ ନିଜର ସ୍ୱାର୍ଥ ସାଧନରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଦୁଃଖର କଥା ଯେ ଅଧିକାଂଶକୁ ଜଣାନାହିଁ ଯେ ବାସ୍ତବ ସ୍ୱାର୍ଥ କ’ଣ? ପରମାର୍ଥ ହିଁ ବାସ୍ତବ ସ୍ୱାର୍ଥ ଅଟେ । କିନ୍ତୁ ଏହି ଭାବନା କ୍ରମଶଃ ଆଜିର ମଣିଷ ମନରୁ ଦୂରେଇ ଗଲା ପରି ମନେ ହେଉଛି । ପରମାର୍ଥ ଚିନ୍ତା ତ ଦୂରର କଥା କିଏ ଯଦି ନିଜ ଚେଷ୍ଟାରେ ଉନ୍ନତିର ଶିଖରକୁ ଉଠିବାର ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି ତାହାକୁ ସଫଳ ହେବାକୁ ନଦେବାର ଅଜବ ମାନସିକ ମଣିଷକୁ ଗ୍ରାସ କରେ । କାହାର ଅନିଷ୍ଟ କରିପାରିଲେ ମନ ଆନନ୍ଦ ହୁଏ କିଏ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କଲେ ମନ ଉଦାସ ହୋଇ ଅହଂକାରରେ ଭରିଯାଏ । ଏଠାରେ ମଣିଷ କ୍ୱଚିତ ନିଜର ବିବେକ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେବାରୁ ଦେଖାଯାଏ ।
ନିଜେ କୌଣସି ଜିନିଷର ସଂପର୍କରେ ସଠିକ୍ ତର୍ଜମା ନକରି ଅନ୍ୟର ପ୍ରଭାବରେ ଆସି ତାରି ଭାବନାକୁ ଅନୁସରଣ କରି ସେହି ଅନୁସାରେ ଜଗତକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନେବା ମଣିଷ ପାଇଁ ସାଧାରଣ ଅଟେ । ଯାହାଫଳରେ ବନ୍ଧୁର ଶତ୍ରୁ ନିଜକୁ ଶତ୍ରୁପରି ଲାଗେ । ଭଲ ମଣିଷ ବି ମନ୍ଦ ଜଣାପଡ଼େ । ଅନ୍ୟ ଆଖି ସାହାଯ୍ୟରେ ଆମେ ଆଉ ଜଣକୁ ଦେଖିବାର ଚେଷ୍ଟା ସଠିକତାକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ ନାହିଁ । ଅପରାନ୍ତେ ତା’ ସଂପର୍କରେ ଭୁଲ୍ ଧାରଣା ମନର ଜମାଟି ବାନ୍ଧି ବସେ । ଏଠାରେ ନିଜ ଦ୍ୱାରା ନିଜେ ପରିଚାଳିତ ହେବାର କଳା ଖୁବ୍ କମ୍ ଲୋକଙ୍କୁ ଜଣା ବୋଲି ମୁନିବ ଦାସ ପ୍ରଥାର ପ୍ରାଦୁର୍ଭାବ ଦେଖାଦେଇଛି । କିଏ ମାଲିକ ହୋଇ କାହାକୁ ଦିନରାତି ଶୋଷଣ କରୁଛି ତ କିଏ ଭୃତ୍ୟ ହୋଇ ପଶୁପରି ସବୁ ପ୍ରକାର ଯାତନା ସହି ନିଜର ସମସ୍ତ ସ୍ୱାଭିମାନକୁ ମାରିଦେଇ ନିମ୍ନସ୍ତରର ଜୀବନଯାପନ କରୁଛି । ମଣିଷ ଦେଖାଶିଖା ଗୋଡ଼ାଣିଆ ବାଟ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଭାବନାଶକ୍ତି ସୃଜନଶକ୍ତିକୁ ନାଶ କରିଥାଏ । ଜଣେ ଦୋକାନରେ ଯଦି କିଛି ଭିଡ଼ ଅଛନ୍ତି ତେବେ ମନରେ ଧାରଣା ହୁଏ ଯେ ବୋଧହୁଏ ଏଠାରେ ଭଲ ଜିନିଷ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଆମେ ସେହି ଦୋକାନରେ ଯଦି କିଛି ଭିଡ଼ ଅଛନ୍ତି ତେବେ ମନରେ ଧାରଣା ହୁଏ ଯେ ବୋଧହୁଏ ଏଠାରେ ଭଲ ଜିନିଷ ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ଆମେ ସେହି ଦୋକାନ ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇପଡ଼ୁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ପାଖରେ ଥିବା ଏକ ସୁଲଭମୂଲ୍ୟର ଭଲ ଜିନିଷ ଥଇବା ଦୋକାନକୁ ମୁହଁ ମୋଡ଼ି ଦେଉ । ଯାହାର ଫଳସ୍ୱରୂପ କିଛି ଦିନ ପରେ ଭିଡ଼ ହେଉଥିବା ଦୋକାନୀ ଆମକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଶୋଷଣ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରେ ।
ଗୋଡ଼ାଣିଆ ଲୋକ ଚରିତ୍ରର ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦାହରଣ ହେଲା ଭୋଜିଭାତ ସମୟରେ ଖାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଯଦି କେହି ଜଣେ ଖଲି ଧୋଇବାକୁ ପାଣି କି ହାତ ଧୋଇବାକୁ ପାଣି ଟିକିଏ ମାଗିଲା ତେବେ ତାହାକୁ ଦେଖି ପାଖରେ ଥିବା ଲୋକମାନେ ମଧ୍ୟ ସେହି ପନ୍ଥା ଅବଲମ୍ବନ କରନ୍ତି । ଯଦି ପ୍ରଥମରୁ ଚଉତିରେ ଡାଲି ଦେବା ସହିତ ଭାଦରେ ଡାଲି ପକେଇ ଦିଆଗଲା କ୍ରମଶଃ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ସେହିପରି ନିଜ ଭାତରେ ଟିକିଏ ଡାଲି ପକାଇ ଦେବାକୁ କହନ୍ତି । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଅନ୍ନଛତ୍ର ଖୋଲାଯାଇଥିବା ସ୍ଥାନରେ ନିଜେ ତ ଲୋଭର ବଶବର୍ତୀ ହୋଇ ଆବଶ୍ୟକତାଠାରୁ ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟ ମାଗି ନଷ୍ଟ କରନ୍ତି ତା’ ସହିତ ଭୋଜନ ପରେ ଟିଫିନ୍, ପଲିଥିନ୍ରେ ଭର୍ତିକରି କ୍ଷୀରି, ଆମ୍ବିଳ, ମିଠାଭାତ ଆଦିକୁ ନିଜ ନିଜ ଘରକୁ ନେବାର କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି । ଯାହାଫଳରେ ଖରାପ ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଖୁବ୍ଶୀଘ୍ର ଅନ୍ନଛତ୍ର ବନ୍ଦ ହେବାର ଦେଖାଯାଏ । ଆଜିର ଲୋକ ଚରିତ୍ରରେ ଏଭଳି ବିକୃତତା ଦେଖା ଦେଇଛି ଯେ ଜନସେବକ ଆଜିର ନେତାମାନେ ନିର୍ବାଚନ ବୈତରଣୀ ପାରି ହେବା ପାଇଁ ଅଜସ୍ର ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଜିତିଲା ପରେ ସେହି ଟଙ୍କାର ବହୁଗୁଣ କେଉଁ କେଉଁ ଉପାୟରେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇପାରିବ ସେ ଦିଗରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଳୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିବା ସେମାନଙ୍କ କର୍ତବ୍ୟକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୁଲି ଯାଉଛନ୍ତି । ଅବସ୍ଥା ଏପରି ହେଉଛି ଯେ ଯିଏ ନିର୍ବାଚନ ପୂର୍ବରୁ ଅତିସାଧାରଣ ଶ୍ରେଣୀର ଲୋକଥିଲା କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ କୋଟିପତି ସାଜିଛି । କେବଳ ନେତାମାନଙ୍କ ଠାରେ ଦେଖାଯାଉନାହିଁ ଓକିଲ, ଡାକ୍ତର, ଇଞ୍ଜିନିୟର ଆଦିଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବି ବହୁଳ ଭାବରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ହେଉଛି ।
ଲୋକର ମାନସିକତାକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଜଣାଯାଏ ଯେ ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସିଏ ଅନ୍ୟର ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତାକୁ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଭଲପାଏ ଏବଂ ଅନ୍ୟର କିଛି ଦୋଷତ୍ରୁଟି ଯଦି କିଏ ବଖାଣୁଛି ତାହାକୁ ଜାଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାର କରେ ମନରେ ଏହି ଭାବନା ନେଇ ଯେ ସେକାଳେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ଭିତିରି କଥା ଜାଣିଛି । ଏଥିପାଇଁ ସେ ଦୁଃଖି ହେବା ବଦଳରେ ନିଜକୁ ବାହାବା ଦିଏ । ବିଶେଷ କରି ନାରୀମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଅଧିକ ପରିମାଣରେ ଦେଖାଯାଏ । କାରଣ ସେମାନେ ଅଧିକ ସମୟ ବ୍ୟସ୍ତତା ଭିତରେ ସମୟ ବିତାଇ ନଥାଆନ୍ତି । ଅନେକ ଲୋକଙ୍କ ମାନସିକତା ହେଲା କଳହ ବିବାଦରେ ସଦାସର୍ବଦା ଲିପ୍ତ ରହିବା । କେଉଁଠାରେ କଳହର ସୂତ୍ରପାତ ହେଲେ ସେଥିରେ ନିଜକୁ କିଭଳି ଲିପ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ ସେଥିପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରିବା ଏବଂ ଯଦି କଳହ ହେଉନାହିଁ କେଉଁ ଉପାୟରେ କଳହ ସୃଷ୍ଟି ହେବ ସେଥିପାଇଁ ମନରେ କୁଟିଳ ବୁଦ୍ଧିର ବିକାଶ ଘଟାଇବ । କଳହ ଉପୁଜାଇ ନିରବରେ ମଜା ଦେଖିବାକୁ ଏମାନେ ବେଶ ପସନ୍ଦ ରନ୍ତି ।
ଅବଶୋଷର ବିଷୟ ଯେ ଏମାନଙ୍କୁ ଆମେ ବୁଝି ନପାରି ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୋଇ ଅପ୍ରୀତିକର ପରିସ୍ଥିତିର ଜଣେ ସହଭାଗି ହୋଇଥାଉ । ମଣିଷ ଗୋଟିଏ ଅଜବ ପ୍ରାଣୀ ଯିଏ ତାହାକୁ ବେଶୀ ଭଲପାଏ ତାହାକୁ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ଭଲ ପାଇଥାଏ । ବେଖାତିର କରିଥାଏ । ଜଣେ ରୁକ୍ଷ, ନିଷ୍ଠୁର, ନିର୍ଦ୍ଦୟୀ ମଣିଷ ପ୍ରତି ଭୟ ସଂଚାର କରି ତା’ର ପ୍ରତିଟି କଥାକୁ ଅକ୍ଷରେ ଅକ୍ଷରେ ପାଳନ କରିବାକୁ ଏକପ୍ରକାର ବାଧ୍ୟ ହେଉଥିଲା ବେଳେ ଯିଏ ଉଦାର, ଦୟାଳୁ, ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ବିବେକବାନ ତାହାକୁ ବେଖାତିର କରେ ତା’ ଉପରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଦାୟିତ୍ୱ ଲଦି ଦେବାରେ ସାମାନ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସଂକୋଚ କରେନାହିଁ ।
ସତ୍ୟନାରାୟଣ ଠାକୁର
ଲେଖକ ମାନେଶ୍ୱର ମାନ୍ଧାତା ବାବା କଲେଜର ଇତିହାସ ବିଭାଗର ଅଧ୍ୟାପକ ଅଟନ୍ତି । ସମ୍ବଲପୁର ସହରର ମୂଳ ନିବାସୀ ଅଧ୍ୟାପକ ଠାକୁରଙ୍କ ବହୁ ପ୍ରବନ୍ଧ, ଗଳ୍ପ, କବିତା ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଲବ୍ଧ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଖବରକାଗଜ ଓ ପତ୍ରିକାରେ ପ୍ରକାଶିତ । ତାଙ୍କର ଲିଖିତ କିଛି ନାଟକ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହୋଇ ଦର୍ଶନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛି । ସେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହ ଜଡ଼ିତ । ମୋବାଇଲ ନଂ୯୪୩୯୨୨୨୨୧୬ ଓ [email protected] ରେ ଯୋଗଯୋଗ କରାଯାଇ ପାରିବ ।
